Nhu cầu nhà ở đang tăng cao đến mức đỉnh điểm, khiến nhà ở xã hội (NOXH) trở thành "miếng bánh" hấp dẫn với không ít nhà đầu tư và môi giới. Cách đây vài tháng, dư luận không khỏi xôn xao trước hình ảnh hàng nghìn người dân tại Hà Nội phải chen chân xếp hàng dưới cái nóng oi ả để tham gia bốc thăm suất mua tại một dự án mới mở bán.
Tiêu cực xuất phát từ việc thiếu thông tin
Thực tế này phản ánh rõ ràng nhu cầu nhà ở vừa túi tiền của người lao động tại các đô thị lớn đang ngày càng bức thiết. Điều này đã vô tình mở ra cơ hội cho các đối tượng “cò mồi” lợi dụng, ngang nhiên rao bán các căn hộ thuộc dự án NOXH mà không cần qua quy trình nộp hồ sơ hay bốc thăm.
Đáng chú ý, người mua còn được hứa hẹn lựa chọn căn hộ theo ý muốn, nhưng phải trả một khoản tiền chênh lệch lên đến hàng trăm triệu đồng. Số tiền này thường được hợp thức hóa thông qua các hợp đồng tư vấn dịch vụ pháp lý.
Điển hình nhất là tại dự án NOXH Trung Văn (Nam Từ Liêm, Hà Nội), do liên danh Công ty CP Đầu tư Xây dựng NHS và Công ty CP Đầu tư Xây dựng số 4 làm chủ đầu tư, thông tin rao bán căn hộ đã xuất hiện tràn lan trên mạng xã hội ngay từ khi dự án mới khởi công và chưa được phép mở bán. Các "cò mồi" chào bán nhiều suất căn đẹp với giá chênh từ 250 đến 300 triệu đồng tùy vị trí.
Tương tự, dự án NOXH Thượng Thanh (Long Biên, Hà Nội), do liên danh Công ty CP Him Lam Thủ đô và Công ty BIG Việt Nam làm chủ đầu tư, cũng bị rao bán rầm rộ dù dự án mới triển khai và chưa đủ điều kiện mở bán theo quy định.
Tại thời điểm đó, trái ngược với những thông tin rao bán, đại diện chủ đầu tư Công ty CP Đầu tư Xây dựng NHS khẳng định, dự án NOXH Trung Văn chưa đủ điều kiện để đăng ký chào bán hay cho thuê các căn hộ. Thực tế này không chỉ phản ánh sự thiếu minh bạch trong thị trường mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc quản lý và phát triển các dự án NOXH một cách hiệu quả và đúng pháp luật.
Song song với việc thông tin nhiễu loạn, nguồn cung NOXH cũng đang gặp khó khi “thủ tục quá nhiều khê”, ông Huỳnh Trịnh Phong, Trưởng Phòng Quản lý quy hoạch và pháp chế thuộc Sở Quy hoạch Kiến trúc TP.HCM, cho biết quỹ đất phát triển NOXH chủ yếu đến từ hai nguồn: quỹ đất 20% trong các dự án nhà ở thương mại mà các chủ đầu tư còn nợ hoặc chưa triển khai, và quỹ đất do các chủ đầu tư NOXH tự tìm kiếm, mua lại hoặc xin đầu tư.
Hiện nay, định hướng bố trí các dự án NOXH đang được lồng ghép vào đồ án quy hoạch phân khu, giúp xác định rõ vị trí và chỉ tiêu cụ thể. Điều này không chỉ loại bỏ quy trình điều chỉnh quy hoạch cục bộ phức tạp mà còn tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư lựa chọn vị trí phù hợp.
Công khai tất cả thông tin để tránh trục lợi
Thực tế, có những dự án thu hút hàng nghìn người xếp hàng chờ bốc thăm suất mua, nhưng cũng không ít dự án lại vắng vẻ, mở bán hàng chục lần vẫn chưa bán hết căn hộ. Một ví dụ điển hình là một dự án NOXH tại Hà Nội, được Sở Xây dựng thông báo sẽ tiếp tục nhận hồ sơ đăng ký mua nhà lần thứ 27, thiết lập kỷ lục về số lần mở bán. Mặc dù đã mở bán 26 lần trước đó, nhưng dự án này vẫn chưa thể bán hết hơn 1.000 căn hộ.
Các chuyên gia cho biết, sức hút của các dự án NOXH phụ thuộc chủ yếu vào ba yếu tố: vị trí, giá bán và năng lực của chủ đầu tư. Theo thông tin từ Sở Xây dựng Hà Nội, dự án NOXH “ế” nói trên gặp khó khăn trong việc bán hàng do tiến độ xây dựng chậm, một số hạng mục công trình chưa đạt yêu cầu về chất lượng, khiến dự án không hấp dẫn người mua.
Vì vậy, dù giá bán dự kiến của căn hộ NOXH này chỉ hơn 14 triệu đồng/m², tức là một căn hộ 2 phòng ngủ chỉ dao động khoảng 800-900 triệu đồng, nhưng sau nhiều lần mở bán, dự án vẫn không thể bán hết căn hộ. Điều đáng chú ý không chỉ là vấn đề của riêng dự án này, mà tại Hà Nội cũng như một số địa phương khác, NOXH dù có giá bán thấp hơn so với mặt bằng chung vẫn gặp khó khăn trong việc tìm đủ khách mua.
Từ những thực trạng này, Ông Huỳnh Trịnh Phong, Trưởng phòng Quản lý quy hoạch và pháp chế thuộc Sở Quy hoạch Kiến trúc TP.HCM đã đề xuất xây dựng một trang web chuyên biệt về nhà ở xã hội. Trang web này sẽ công khai thông tin dự án, giúp người dân dễ dàng tra cứu và lựa chọn, đồng thời đảm bảo minh bạch thông tin và tăng cường kết nối giữa các dự án với người dân.
Trước đó, tại hội thảo "Hải Phòng điểm sáng phát triển nhà ở xã hội", ông Nguyễn Đức Thọ, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng, đã chia sẻ kinh nghiệm của địa phương trong việc phát triển NOXH. Ông cho biết, để ngăn chặn tình trạng trục lợi trong mua bán NOXH, Hải Phòng đã thực hiện quy trình công khai thông tin về các dự án, giá cả và tiêu chuẩn với người mua.
Điều này giúp các đối tượng thực sự có nhu cầu có thể tiếp cận được nhà ở xã hội một cách minh bạch. Đồng thời, để thực hiện được mục tiêu được giao, thành phố đã chủ trương phát triển NOXH theo ba tiêu chí: vị trí tốt, chất lượng tốt và giá cả hợp lý.
Đặc biệt, mới đây, ông Trương Anh Tuấn – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Quân cho biết, so với mức độ lạm phát và mặt bằng chung của các dự án thương mại, giá NOXH hiện nay đang dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Hiện, giá NOXH chỉ bằng chưa đến 50% giá nhà ở thương mại do phân khúc này được miễn tiền sử dụng đất, và lợi nhuận của chủ đầu tư bị khống chế không vượt quá 10%.