Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội về kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội đối với Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và dự kiến Kế hoạch năm 2025 đã nêu ra nhiều vấn đề đáng lo ngại về thị trường bất động sản.
Kinh doanh thấp hơn nhiều so với trung bình 5 năm qua
Theo Ủy ban Kinh tế Quốc hội, thị trường bất động sản vẫn đang gặp khó khăn, đặc biệt trong việc phát triển các dự án nhà ở xã hội (NOXH) do vướng mắc về quy định và thủ tục. Số liệu của Bộ Xây dựng cho thấy, hiện có khoảng 712 dự án tại Hà Nội và 220 dự án tại TP.HCM đang gặp phải các vấn đề pháp lý.
Những con số này phản ánh một lượng lớn dự án đang đối mặt với những rào cản nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường bất động sản. Tình trạng này không chỉ tác động đến các nhà đầu tư mà còn giảm thiểu cơ hội cho những người có nhu cầu về nhà ở.
Trong khi đó, ông Lê Hồng Khang - Giám đốc phân tích và xếp hạng tín nhiệm của FiinRatings nhận định, tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp bất động sản hiện tại vẫn thấp hơn so với mức trung bình trong 5 năm qua. Những khó khăn này không chỉ biểu hiện qua việc gia tăng hàng tồn kho mà còn tạo ra áp lực lớn lên các doanh nghiệp, làm giảm khả năng sinh lời và chất lượng lợi nhuận. Kết quả là nhiều doanh nghiệp buộc phải tìm cách cắt giảm chi phí hoặc thậm chí thu hẹp quy mô hoạt động của mình.
Đặc biệt, báo cáo của Ủy ban Kinh tế Quốc hội còn nêu rõ rằng nhiều người có nhu cầu không thể mua được nhà do thủ tục phức tạp và tình trạng đầu cơ, chênh lệch lớn giữa giá bán theo đăng ký với Nhà nước và giá bán thực tế. Thậm chí, có ý kiến cho rằng NOXH đang bị mua bán, trao đổi bởi người giàu, bao gồm cả người nước ngoài, thay vì những người lao động hoặc người có nhu cầu thực sự.
Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng trích dẫn các phản ánh từ truyền thông và dư luận xã hội về việc nhiều người nước ngoài đang thuê và sống trong các dự án nhà ở xã hội tại Bắc Giang và Bắc Ninh, hai trung tâm công nghiệp lớn phía Bắc. Nhiều khu vực có sự hiện diện đông đảo của người nước ngoài sinh sống, như Evergreen Bắc Giang, Vân Trung, Nội Hoàng (Bắc Giang), Kinh Bắc, V-city, Cát Tường, và Thống Nhất (Bắc Ninh).
Theo phản ánh của một người dân tại TP Bắc Ninh, NOXH là một chính sách nhân văn của Nhà nước nhằm hỗ trợ người thu nhập thấp và người có công, giúp họ ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, thời gian qua, giá nhà đã tăng lên quá cao, khiến nhiều người có thu nhập thấp không thể mua được nhà với mức giá hiện tại, dẫn đến cuộc sống trở nên bấp bênh.
Ngoài ra, nhiều căn hộ NOXH hiện nay đang bị sử dụng sai mục đích, cho người nước ngoài thuê với giá cao từ 8 - 13 triệu đồng/tháng. Tại một số dự án như V-City dù các căn hộ đã được đưa vào sử dụng nhiều năm nhưng vẫn diễn ra tình trạng mua bán bằng phiếu thu và giao dịch qua tay, đẩy giá nhà lên cao.
Phát hiện nhiều vi phạm
Liên quan đến vấn đề người nước ngoài sinh sống trong NOXH, Sở Xây dựng Bắc Ninh đã gửi công văn đến Bộ Xây dựng cho biết, qua quá trình kiểm tra, rà soát, đã phát hiện nhiều trường hợp người dân sau khi mua NOXH đã cho người nước ngoài sinh sống thông qua các hình thức như cho người nước ngoài đến chơi, kết hôn, và đặc biệt là cho thuê hoặc ở nhờ.
Tuy nhiên, quy định pháp luật chỉ rõ người sở hữu NOXH không được bán lại trong thời gian tối thiểu 5 năm kể từ ngày thanh toán đủ tiền mua nhà, nhưng lại không cấm và chưa có quy định liên quan đến việc cho thuê hoặc cho ở nhờ. Do vậy, để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và sử dụng NOXH, Sở Xây dựng Bắc Ninh đề nghị được hướng dẫn cụ thể về cách xử lý.
Tại Bắc Giang, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan liên quan, kiểm tra, rà soát và di chuyển người nước ngoài cũng như các đối tượng đang lưu trú hoặc tạm trú không đúng quy định ra khỏi các dự án, với thời gian hoàn thành trước ngày 31/10/2024. Đồng thời xác định các vi phạm tại từng dự án (nếu có) nhằm xử lý theo quy định.
Để giải quyết những vấn đề còn tồn đọng, Ủy ban Kinh tế Quốc hội đề nghị Chính phủ tiến hành thanh tra toàn diện công tác phát triển NOXH để có các giải pháp khắc phục hiệu quả, đồng thời xử lý nghiêm những vi phạm về chính sách.
Ngoài ra, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đã bày tỏ quan điểm về tình hình thị trường bất động sản đang diễn ra rất phức tạp, với giá nhà chung cư tăng cao khiến người có nhu cầu khó có thể tiếp cận. Do vậy, Chính phủ cần tăng cường quản lý thị trường bất động sản, đồng thời cho rằng tiến độ hướng dẫn thi hành Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản còn chậm.
“Mặc dù các nghị định của Chính phủ đã được ban hành, nhưng một số văn bản hướng dẫn từ địa phương vẫn còn chậm trễ. Quốc hội đã quyết định hiệu lực của các luật này vào ngày 1/8/2024, vì vậy đề nghị đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn,” bà Nga nhấn mạnh.
