Cơm áo đè nặng giấc mơ an cư của hàng chục nghìn gia đình ven kênh rạch

Muốn di dời, lại lo lắng bấp bênh mưu sinh

Sở Xây dựng TP. HCM đã có tờ trình gửi UBND thành phố về đề án di dời toàn bộ nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố. Thực tế, dự án di dời này đã được lên kế hoạch trong nhiều năm qua, tuy nhiên vẫn chưa thể triển khai hiệu quả.

Các gia đình sống ven kênh rạch dù hiểu được chủ trương của Nhà nước, cũng muốn di dời đến nơi ở mới khang trang hơn, nhưng cuộc sống mưu sinh khó khăn khiến họ “chùn bước”.

Bà Trần Thị Hồng (quận Bình Thạnh, TP. HCM) cho biết, nhà bà ở ven rạch Xuyên Tâm, chỉ rộng 2,6m, dài 10m, nhưng là nơi sinh hoạt của 11 người. Không gian chật chội, thiếu ánh sáng và đồ đạc chất đầy lối đi khiến cuộc sống của gia đình trở nên ngột ngạt, bức bối.

Những ngày nắng, cả gia đình phải chịu đựng mùi hôi thối nồng nặc trong cái nóng oi bức. Còn vào ngày mưa, từng cơn gió mạnh liên tục thổi vào căn nhà tạm bợ. Có nhiều đêm bà giật mình sợ mưa gió cuốn trôi cả nhà. Nhưng vì nghèo khó, không có nơi nào khác để đi, nên 11 người trong gia đình phải "cắn răng chịu đựng".

Bà Hồng bảo, chỉ mong có một nơi ở mới sạch sẽ, rộng rãi hơn để con cháu bớt khổ. Ở đây, muốn tổ chức đám cưới đàng hoàng cho con cái cũng không được.

Cũng như bà Hồng, bà Năm (ngụ quận Bình Thạnh) cho biết, từ khi thành phố triển khai đề án di dời các hộ dân sống ven kênh rạch, người dân đã mong chờ từng ngày được chuyển đến nơi ở mới, khang trang và thoát khỏi cảnh sống tạm bợ, ô nhiễm suốt bao năm qua.

Bà Năm bộc bạch, sống bên dòng kênh Xuyên Tâm gần cả đời người, chứng kiến nhiều đổi thay của thành phố, bà vẫn chưa thể thực hiện ước mơ có một nơi ở sạch sẽ, an toàn. Mỗi ngày, con cháu đi làm công việc tay chân để kiếm sống, đêm về lại chen chúc ngủ trong căn nhà ọp ẹp.

Dù biết sống lâu dài ở đây dễ sinh bệnh tật, nhưng quá khó khăn, không đủ tiền chuyển đến khu vực khác, gia đình đành phải chấp nhận. Bà Năm cho hay, bệnh tật thì uống thuốc tạm, ghẻ lở, mẩn ngứa thì tự thoa thuốc ngoài da. Bà và những người trong khu coi đó là một phần của cuộc sống.

Bà Năm bày tỏ, nhiều khi nghĩ cũng chạnh lòng, chỉ mong trước ngày 30/4 năm nay, thành phố có thể di dời bà con đến nơi ở mới để có thể yên tâm sinh sống, làm ăn, và lo cho con cháu.

Một mặt, họ muốn rời đi để tránh xa nơi ô nhiễm, nhưng mặt khác, họ cũng lo sợ rằng khi chuyển đến nơi ở mới sẽ không tìm được việc làm, không thể kiếm sống. Ông Nguyễn Quốc Dũng (quận Bình Thạnh) chia sẻ, gia đình ông nằm trong diện di dời theo dự án cải tạo kênh Xuyên Tâm. Khi mới nhận được thông báo, ông rất vui mừng, tưởng tượng đến viễn cảnh về một nơi ở mới sạch sẽ, thoải mái. Tuy nhiên, khi nghĩ về cuộc sống sau khi di dời, ông không giấu được lo lắng.

Ông Dũng cho biết, ông mưu sinh bằng bán bún. Nếu chuyển đến chung cư theo dự án của thành phố, ông phải bỏ nghề vì không thể nấu bằng bếp gas lớn hay than tổ ong trong chung cư. Còn tìm công việc mới thì không dễ dàng bởi ông đã lớn.

Trường hợp không muốn chuyển đến chung cư, gia đình ông có thể nhận tiền đền bù theo nguyện vọng. Tuy nhiên, số tiền này không đủ để mua một căn nhà mới tại quận Bình Thạnh, nơi gia đình ông đã gắn bó suốt nhiều năm. Nếu phải rời xa trung tâm và tìm nhà ở vùng ven, gia đình ông sẽ phải bắt đầu lại từ đầu, khi các mối quan hệ và khách hàng cũ không còn nữa.

Dù vậy, ông vẫn ủng hộ chính sách của thành phố. Người dân ở đây cũng mơ được đi nơi khác, sống trong điều kiện này thì chỉ có thể chịu đựng khi không còn lựa chọn nào khác. Ông chỉ mong khi chuyển đến nơi ở mới, người dân sẽ được hỗ trợ tìm công việc phù hợp, yên tâm kiếm tiền nuôi gia đình. Ông lớn tuổi rồi mà phải bắt đầu lại từ đầu thì rất khó khăn.

Cùng tâm trạng, bà Nguyễn Thị Xuân cho biết, bà đang nuôi hai cháu học tiểu học. Công việc mưu sinh hàng ngày là bán vé số. Khi nghe đến việc di dời, điều bà nghĩ đến đầu tiên là làm sao chuyển trường cho các cháu mà không ảnh hưởng đến việc học.

Bà bộc bạch, nhiều lần quần áo đi học của các cháu rơi xuống dòng kênh hôi thối, bà phải vớt lên, giặt lại mà lòng đau xót. Thật sự, bà muốn chuyển đi để các cháu có một nơi ở đàng hoàng, sạch sẽ. Nhưng bà cũng lo sợ các cháu không quen với trường lớp mới.

Với bà, nơi ở không quan trọng bằng việc vẫn có thể bán vé số để kiếm sống và lo cho các cháu. Cuộc sống của bà đã vất vả, nhưng bà mong các cháu có một tương lai tốt đẹp hơn.

Cải tạo, chỉnh trang tùy khả năng từng khu vực

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi trên Báo Sài Gòn Giải phóng online, ông Trần Hoàng Quân - Giám đốc Sở Xây dựng TP. HCM cho biết, đến nay, thành phố đã bồi thường và di dời được 1.447 căn nhà, với 4 dự án hoàn thành công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và 8 dự án đang triển khai.

Tuy nhiên, thành phố vẫn còn 398 dự án, tuyến sông, kênh, rạch chưa được triển khai, thuộc 16 quận, huyện và TP. Thủ Đức. Tổng quy mô di dời của các dự án này ước tính khoảng 39.600 căn nhà. Để đẩy nhanh tiến độ di dời và giải phóng mặt bằng, TP. HCM dự tính sẽ cần khoảng 221.370 tỷ đồng trong thời gian tới.

Trong đó, chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là 130.680 tỷ đồng, chi phí xây dựng nhà ở xã hội cho các hộ không đủ điều kiện bồi thường, tái định cư là 10.692 tỷ đồng, chi phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nạo vét, cải tạo sông, kênh, rạch là 80.000 tỷ đồng.

Việc triển khai cải tạo, chỉnh trang đô thị khu vực dọc các sông, kênh, rạch sẽ được thực hiện tùy theo khả năng phát triển của từng khu vực. TP. HCM sẽ đồng thời triển khai nạo vét, cải tạo, xây dựng hạ tầng giao thông, kè bờ, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải.

Bên cạnh đó, thành phố cũng sẽ đầu tư vào các dự án nhà ở, các dự án thương mại dịch vụ, cũng như phát triển các công viên. TP. HCM dự định xây dựng cơ chế và chính sách quy hoạch cho các dự án nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội, điều chỉnh mục tiêu và tăng chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc để nâng cao giá trị sử dụng đất, đảm bảo tính khả thi khi thực hiện các dự án đầu tư.

Thành phố sẽ tiến hành rà soát và đánh giá tổng thể hiện trạng khu vực dọc sông, kênh, rạch để xác định phương thức triển khai di dời và đề xuất điều chỉnh quy hoạch phân khu tại các khu vực này, nhằm tối ưu hóa hiệu quả khai thác quỹ đất sau giải tỏa.

Để thực hiện các mục tiêu trên, thành phố sẽ xây dựng cơ chế chính sách nhằm huy động nguồn lực từ mọi thành phần kinh tế, khuyến khích hình thức đối tác công tư (PPP) trong việc di dời và tổ chức lại cuộc sống cho các hộ dân sống ven sông, kênh, rạch.