Nỗi niềm của cư dân sống thấp thỏm trong những khu tập thể xuống cấp

Nguy hiểm rình rập

Giữa những tòa nhà cao tầng hiện đại ở Hà Nội và TP. HCM vẫn tồn tại nhiều khu tập thể đã xuống cấp nghiêm trọng. Những khu nhà này có tuổi đời từ 35 - 50 năm, nhiều khu đã vượt quá hạn sử dụng, nhưng vẫn còn nhiều người sinh sống.

Người dân sống trong các khu tập thể này hàng ngày phải đối mặt với hành lang ẩm thấp, đường ống nước bị rò rỉ, lan can nguy hiểm, giếng trời bị biến thành nơi xả rác. Xung quanh những tòa nhà này là mạng lưới dây điện chằng chịt, mắc võng khắp nơi. Để có thêm chút không gian sinh hoạt, không ít gia đình đã tự ý cải tạo, mở rộng không gian bằng cách cơi lới, lắp thêm “chuồng cọp”.

Bà N.T.P - cư dân khu tập thể Thành Công (quận Ba Đình, Hà Nội) cho biết, dây điện mắc chằng chịt khắp khu này, nhìn rất mất mỹ quan mà còn nguy hiểm nữa. Trước đây đã có vụ hỏa hoạn rồi, nhưng người dân không biết phải làm sao.

Nằm sâu trong ngõ 20 Láng Hạ (Hà Nội) là một khu tập thể cũ gần 40 năm tuổi, hiện đang phải "gồng gánh" những "chuồng cọp" được xây dựng thêm. Mỗi ngày, các hộ dân ở đây phải đối mặt với không ít vấn đề do hạ tầng xuống cấp.

Chị V.M.P - thuê trọ tại khu tập thể này cho biết, giá thuê dao động từ 4 triệu đồng/tháng. Chủ cũ đã xây thêm "chuồng cọp" để làm nơi phơi quần áo và thêm một buồng ngủ. Mỗi khi mưa lớn, nhà dột nhiều chỗ, phải dùng 4 - 5 chậu để hứng. Thậm chí, đợt bão vừa rồi, chị phải đi sơ tán, không dám ngủ ở “chuồng cọp” vì rung lắc mạnh.

Nhà tập thể C8 Giảng Võ (Hà Nội) sau hơn 40 năm sử dụng, tình trạng xuống cấp đã trở nên nghiêm trọng. Đặc biệt, khu vực đơn nguyên 3 đã được xếp vào diện nguy hiểm cấp D (nguy hiểm tổng thể), tức khả năng chịu lực của kết cấu không còn đủ để đảm bảo an toàn sử dụng.

Căn hộ 30m2 của gia đình ông N.V.T (tập thể C8 Giảng Võ, Hà Nội) đã được cơ quan chức năng đánh giá là nguy hiểm, yêu cầu di dời khẩn cấp. Bên cạnh hai phòng ngủ mỗi phòng rộng khoảng 10m2, không gian sinh hoạt chính của gia đình là phòng khách chỉ có 8m2, nơi chứa tủ, bàn thờ, tivi, bàn học sinh, hai chiếc ghế gỗ và máy khâu.

Mọi đồ đạc đều được xếp sát tường, chỉ để lại một khoảng trống nhỏ ở giữa để trải chiếu ăn uống. Các hoạt động học hành và công việc may vá của vợ con ông T. đều diễn ra trong không gian này. Tại lối vào nhà, ông T. đã đặt máy giặt, bếp từ, bồn rửa bát, khay đựng bát đĩa... khiến lối đi chỉ còn khoảng 70cm, hai người lớn phải né nhau mới có thể di chuyển.

Chung cư Phạm Thế Hiển, phường 4 (quận 8, TP. HCM) cũng đã xuống cấp nghiêm trọng và không còn đảm bảo an toàn từ nhiều năm nay. Được xây dựng từ năm 1972, chung cư gồm ba lô A, B, C với 4 tầng và 448 hộ dân sinh sống. Các hạng mục bê tông cốt thép của chung cư đã bị biến dạng, đặc biệt ở khu vực cầu thang, nơi có sắt bị bung, vết nứt lan rộng, và một số cột đỡ chỉ còn lại khung sắt. Nhiều mảng tường đã bong tróc, tạo nên cảnh tượng nhếch nhác.

Bà Đỗ Kim Lang - cư dân tại lô C cho biết, người dân ở đây luôn sống trong nỗi lo sợ bê tông rơi trúng đầu. Thực tế, một dân phòng đang làm việc thì bất ngờ bị bê tông từ trần nhà rơi trúng đầu, khiến anh bị thương nặng, phải đi bệnh viện khâu 8 mũi.

Ông Thái Văn Quốc Chính - một cư dân lâu năm cũng cho hay, mùa nắng đã khổ, mùa mưa còn khó khăn hơn. Khi trời mưa, nước thấm dột khắp nơi, tràn ra hành lang và xộc vào cả căn hộ. Người dân cũng mong muốn thành phố sớm có phương án di dời để xây dựng lại chung cư, chứ sống như thế này quá bất an. Đặc biệt, người dân ở tầng trệt mưu sinh chủ yếu nhờ vào buôn bán tại khu vực cư trú. Vì vậy, ông mong muốn người dân sẽ được tái định cư ngay tại vị trí cũ để tiếp tục buôn bán.

Cách đó không xa, chung cư Vĩnh Hội được xây dựng từ trước năm 1975, quy mô 4 tầng, có tổng cộng 104 căn hộ. Năm 2017, Sở Xây dựng TP. HCM đã kiểm định chất lượng xếp chung cư này vào loại nguy hiểm, cần phải di dời, phá dỡ khẩn cấp. Dù vậy, đến nay nhiều hộ dân vẫn chưa di dời.\

Bất an nhưng vẫn bám trụ

Mặc dù sống trong lo âu và bất an, nhưng cư dân ở các khu tập thể này vẫn cố gắng bám trụ vì nhiều lý do. Chị Thùy Dung (Láng Hạ, Hà Nội) cho biết đã thuê nhà ở khu tập thể Thành Công gần 4 năm. Mặc dù không yên tâm, nhưng nếu chuyển đi, chị không biết sẽ tìm được chỗ nào vừa tiện đường, giá cả lại hợp lý hơn, vì vậy đành phải "tặc lưỡi" sống tiếp.

Gia đình bà Nguyễn Thanh Hà sống tại nhà tập thể C8 Giảng Võ từ những năm đầu tòa nhà đi vào hoạt động. Bà Hà chia sẻ, căn nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, các mảng tường nứt toác do ẩm thấp, gây rất nhiều phiền toái trong sinh hoạt.

Trong suốt hơn chục năm qua, các hộ dân tại đây thường xuyên được mời lên phường để họp bàn về phương án di dời, đền bù. Các cơ quan báo chí cũng đã nhiều lần phản ánh tình trạng này, nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ hoạt động cụ thể nào.

Bà Hà bày tỏ ủng hộ chính sách cải tạo chung cư cũ của thành phố, nhưng cũng mong muốn có một chính sách đền bù và tái định cư rõ ràng, hợp lý. Bà rất hy vọng gia đình sẽ được tái định cư tại đây, vì khu vực này gần trường học và nơi làm việc của gia đình, và điều kiện cơ sở vật chất sẽ tốt hơn.

Còn bà Nguyễn Thị Mai chuyển về sống tại nhà tập thể C8 Giảng Võ từ năm 2020. Bà cho hay, dù căn hộ đã xuống cấp, nhưng vẫn đáp ứng đủ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày. Bà đồng tình với chủ trương cải tạo khu nhà tập thể cũ của thành phố, nhưng vẫn lo lắng về việc di dời. Bà đã quen với khu vực này, đường sá và sinh hoạt ở đây nên không muốn phải tạm cư ở một nơi quá xa trung tâm thành phố.

Theo thống kê, Hà Nội hiện có 1.579 chung cư cũ có tuổi thọ trên 50 năm, chủ yếu được xây dựng trong giai đoạn từ 1960 đến 1990, tập trung chủ yếu ở 4 quận nội thành. Sau khi tiến hành rà soát và phân loại, có 200 chung cư được xếp vào diện cấp C, 137 chung cư thuộc cấp B và 7 chung cư thuộc diện nguy hiểm cấp D.

Ngay từ những tháng đầu năm 2025, theo chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội, nhiều khu chung cư cũ trên địa bàn sẽ phải trình phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500. Đây là bước đầu tiên trong quy trình cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ tại Thủ đô.

Ông Dương Đức Tuấn - Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo chính quyền địa phương và các đơn vị liên quan khẩn trương, đồng bộ triển khai việc lập quy hoạch chi tiết cho tất cả các khu chung cư cũ, cụm chung cư cũ và các chung cư độc lập, đơn lẻ, không phụ thuộc vào các kế hoạch đã ban hành. Việc nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ và công tác kiểm định, đánh giá chất lượng các tòa nhà sẽ được thực hiện độc lập, không phụ thuộc vào nhau.

Còn tại TP. HCM có 474 chung cư cũ xây dựng trước năm 1975. Mục tiêu đến năm 2035 là hoàn thành cải tạo, xây dựng lại các chung cư này, cùng với các chung cư hư hỏng nặng hoặc hết niên hạn sử dụng được xây dựng trong giai đoạn 1975 - 1994.

Hiện chính quyền đang xây dựng dự thảo Nghị quyết nhằm bổ sung các cơ chế ưu đãi và hỗ trợ cho các chủ đầu tư tham gia vào quá trình cải tạo, xây dựng lại các chung cư cũ trên địa bàn.

Cụ thể, thành phố sẽ hỗ trợ 50% kinh phí xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án, tối đa không quá 10 tỷ đồng mỗi dự án; hỗ trợ 50% chi phí di dời và cưỡng chế di dời theo phương án đã được phê duyệt. Đồng thời, thành phố cũng sẽ hỗ trợ 100% chi phí thẩm định dự án đầu tư xây dựng lại chung cư cũ.