Hà Nội mạnh tay dẹp nạn "suất ngoại giao" nhà ở xã hội

Trong thời gian qua, Hà Nội đã liên tiếp triển khai thêm các dự án nhà ở xã hội (NOXH) nhằm tăng cường nguồn cung, đáp ưng nhu cầu lớn của người dân. Tuy nhiên, trên thị trường lại xảy ra tình trạng, dù nhiều dự án còn chưa đủ điều kiện mở bán, chưa nhận hồ sơ đăng ký nhưng đã xuất hiện tình trạng môi giới nhận làm hồ sơ trọn gói. Thậm chí rao bán suất "ngoại giao" để đảm bảo suất mua với mức phí chênh lệch dao động từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng tùy dự án.

Hầu hết các dự án NOXH đều chưa đủ điều kiện mở bán

Trước thực trạng môi giới bất động sản lợi dụng kẽ hở để trục lợi từ NOXH, Sở Xây dựng Hà Nội đã yêu cầu Công an thành phố chỉ đạo lực lượng công an địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Sở nhấn mạnh rằng mọi hành vi kê khai gian dối trong quá trình xét duyệt hồ sơ, dù đã qua giai đoạn hậu kiểm, đều sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.

Không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát môi giới, Sở Xây dựng còn đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo Văn phòng Đăng ký đất đai hướng dẫn người dân kê khai hồ sơ một cách thuận tiện hơn. Đồng thời, UBND cấp xã cũng được yêu cầu hỗ trợ người dân trong việc xác nhận các điều kiện liên quan đến nhà ở, thu nhập và vay vốn ưu đãi, nhằm đảm bảo quy trình đăng ký diễn ra minh bạch, đúng đối tượng.

Song song với đó, Sở Xây dựng khuyến cáo người dân chỉ nên nộp hồ sơ trực tiếp cho chủ đầu tư, không thông qua môi giới hoặc sàn giao dịch trung gian để tránh rủi ro. Trước khi mở bán, cho thuê hoặc cho thuê mua NOXH, chủ đầu tư có trách nhiệm báo cáo Sở Xây dựng để thông tin được công khai minh bạch trên cổng thông tin điện tử của đơn vị này.

Nhằm ngăn chặn những thông tin sai lệch, ngay sau khi các tin đồn lan truyền, đại diện Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị UDIC (UDIC), chủ đầu tư dự án NOXH tại Khu đô thị mới Hạ Đình (UDIC Hạ Đình, xã Tân Triều, huyện Thanh Trì) đã lên tiếng khẳng định, mọi hành vi của bất kỳ tổ chức hay cá nhân nào tự nhận là đại diện dự án để tiếp nhận hồ sơ, tư vấn hoặc giao dịch mua bán căn hộ đều là giả mạo và vi phạm pháp luật.

Theo kế hoạch, UDIC Hạ Đình dự kiến sẽ bắt đầu tiếp nhận hồ sơ từ cuối năm 2025, với mức giá tạm tính khoảng 25 triệu đồng/m². Cùng với đó, hai dự án NOXH khác tại huyện Đông Anh cũng đang trong quá trình triển khai nhưng chưa công bố thời điểm nhận hồ sơ và giá bán. Cụ thể, dự án Thăng Long Green City tại khu đô thị mới Kim Chung, với quy mô hơn 2.000 căn hộ, đã khởi công vào tháng 3 năm nay.

Trong khi đó, dự án NOXH tại xã Uy Nỗ, do Tổng công ty 319 (thuộc Bộ Quốc phòng) thực hiện, đã bắt đầu xây dựng từ cuối năm 2024. Dự án này dự kiến sẽ cung cấp 466 căn hộ cho người thu nhập thấp cùng cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang tại Hà Nội.

Theo chỉ tiêu do Chính phủ giao, Hà Nội cần hoàn thành 4.670 căn NOXH trong năm 2025. Để đáp ứng mục tiêu này, thành phố dự kiến sẽ hoàn thành 8 dự án, cung cấp đúng số lượng căn hộ theo kế hoạch. Đồng thời, 6 dự án mới với hơn 10.200 căn sẽ được khởi công trong năm nay, trong khi 6 dự án khác với quy mô 10.500 căn, đang chờ chấp thuận chủ trương đầu tư, nhằm đảm bảo nguồn cung NOXH ổn định trong những năm tiếp theo.

Không có "chạy suất" hợp pháp

Thực tế, sự thiếu hụt nguồn cung NOXH , đặc biệt là các căn hộ giá rẻ, đã tạo điều kiện cho các hành vi lừa đảo phát sinh, khiến nhiều người mua rơi vào bẫy của các đối tượng môi giới bất hợp pháp. Mới đây, hàng chục khách hàng đã tố cáo Công ty CP Đầu tư và Phát triển Tân Nhật Phát (Tân Nhật Phát) sau khi nộp tổng cộng gần 19 tỷ đồng để mua suất ngoại giao tại các dự án như Ecohome (Bắc Từ Liêm), NSH Trung Văn (Nam Từ Liêm) và NO1 Hạ Đình (Thanh Trì).

Cụ thể, những khách hàng này đã tin vào lời quảng cáo về "suất ngoại giao" tại các dự án NOXH, nhiều người đã bỏ ra số tiền lớn gồm giá gốc căn hộ và tiền chênh với hy vọng sở hữu căn hộ ở vị trí thuận lợi mà không cần bốc thăm hay xét duyệt . Tuy nhiên, khi đến thời hạn bàn giao, các dự án vẫn "bặt vô âm tín", còn môi giới của công ty này thì biến mất. Tiền cọc không thể lấy lại, hàng chục khách hàng hoang mang, tuyệt vọng.

Nêu quan điểm về vấn đề này, luật sư Thu Hà (Đoàn Luật sư Hà Nội), NOXH  là loại hình bất động sản đặc thù, được Nhà nước hỗ trợ để giúp người có thu nhập thấp sở hữu nhà ở với giá ưu đãi. Tuy nhiên, nhiều đối tượng đã lợi dụng nhu cầu cao và sự thiếu hiểu biết về pháp lý của người dân để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng các thủ đoạn tinh vi.

Một trong những chiêu trò phổ biến nhất là rao bán “suất nội bộ” hoặc “suất ngoại giao”. Trên thực tế, theo quy định pháp luật, mọi giao dịch NOXH  đều phải tuân thủ quy trình xét duyệt nghiêm ngặt của chủ đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước. Không có cá nhân hay tổ chức nào được phép "chạy suất" hợp pháp.

Ngoài ra, một số môi giới còn dùng hình thức hợp đồng tư vấn pháp lý hoặc hợp đồng hỗ trợ hồ sơ để lách luật. Họ yêu cầu khách hàng đặt cọc giữ chỗ hoặc đóng phí tư vấn với lời hứa đảm bảo suất mua nhà hoặc cơ hội bốc thăm trúng quyền mua. Tuy nhiên, sau khi nhận tiền, các đối tượng này thường trì hoãn, thậm chí cắt đứt liên lạc, khiến người mua rơi vào cảnh "tiền mất, tật mang".

Để tránh rủi ro, luật sư Thu Hà khuyến nghị người mua cần tìm hiểu kỹ dự án, xác định rõ mình có đủ điều kiện mua NOXH  hay không theo quy định. Nếu đáp ứng điều kiện, nên làm việc trực tiếp với chủ đầu tư thay vì thông qua các môi giới trung gian không rõ ràng. Người mua chỉ nên ký hợp đồng có công chứng và không chuyển tiền khi chưa có hợp đồng hợp pháp. Đặc biệt, nếu môi giới yêu cầu đặt cọc mà không có giấy tờ đảm bảo, cần hết sức cảnh giác.

Trong trường hợp bị lừa đảo, người mua cần nhanh chóng thu thập đầy đủ bằng chứng như hợp đồng, biên lai chuyển tiền, tin nhắn và email trao đổi với môi giới để làm cơ sở khiếu nại hoặc tố cáo. Khi phát hiện hành vi gian dối, có thể gửi đơn khiếu nại đến chủ đầu tư, sàn giao dịch bất động sản hoặc Sở Xây dựng địa phương để yêu cầu giải quyết. Nếu có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản, người mua nên tố giác ngay đến cơ quan công an để được hỗ trợ xử lý kịp thời.