Doanh nghiệp bất động sản đang giảm dần gánh nặng trái phiếu

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp "hạ cánh mềm"

Sau làn sóng tháo chạy khỏi trái phiếu (bond run) từ trận "sóng thần" Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát…, cùng hệ thống giao dịch trái phiếu riêng lẻ của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) đi vào hoạt động, đã khiến thị trường trái phiếu có sự chuyển biến kể từ cuối quý III/2023.

Việc ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP quy định giãn/hoãn thời gian thanh toán nợ trái phiếu và cho phép hoán đổi trái phiếu sang tài sản khác cùng thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường BĐS đã góp phần thu hút nhà đầu tư trở lại với thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Không ít các nhà đầu tư hiện đã thấy được cơ hội và tiến hành giải ngân vào trái phiếu doanh nghiệp trong bối cảnh lãi suất huy động giảm xuống mức thấp nhất sau nhiều năm, thể hiện qua giá trị phát hành trái phiếu tháng sau đều cao hơn tháng trước.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, nếu trong quý I/2023 không có đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp nào thì tới hết tháng 11, lượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát hành đạt 220.000 tỷ đồng, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tháng 10 và 11, xuất hiện một số thương vụ phát hành trái phiếu thành công quy mô lớn như Capital Land (12.240 tỷ đồng), Tân Liên Phát Tân Cảng (2.000 tỷ đồng), Vinhomes (2.000 tỷ đồng), Khải Hoàn Land (840 tỷ đồng), Nam Long (500 tỷ đồng)…

Vào tháng 8 và 9 cũng có một loạt doanh nghiệp BĐS thực hiện phát hành thành công trái phiếu với tổng vốn huy động trên 22.000 tỷ đồng.

Từ đó cho thấy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã và đang "hạ cánh mềm" và dần phục hồi. Điều quan trọng nhất trong đó là doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư hiểu rõ, Chính phủ kiên quyết trong xử lý sai phạm, thanh lọc thị trường nên đã chủ động khắc phục và có phương án tái cấu trúc doanh nghiệp, nguồn vốn nhằm lành mạnh hóa thị trường.

Thống kê mới từ Công ty Chứng khoán Yuanta cho thấy, giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong quý IV/2023 đạt khoảng 57.000 tỷ đồng (đã trừ các khoản mua lại), trái phiếu địa ốc chiếm khoảng 47%. Theo một báo cáo khác từ Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong 2 tháng cuối năm nay gần 75.000 tỷ đồng, nhóm BĐS chiếm 32%. Song có sự chênh lệch giữa các số liệu công bố, nhưng mức độ "cảnh báo đỏ" dư nợ trái phiếu nhìn chung đã giảm đáng kể so với đầu năm.

Kỳ vọng hồi phục tốt trong năm 2024

Giám đốc Phân tích FiinRatings - Ông Lê Hồng Khang cho rằng, xét về môi trường lãi suất, nhu cầu vốn của doanh nghiệp và "khẩu vị rủi ro" của nhà đầu tư ở thời điểm này, thì tốc độ thị trường phục hồi diễn ra khá chậm và khó bứt phá, song đây là điều cần thiết vì thị trường đang phát triển theo chiều sâu. Trên thực tế, lượng mua vào của các quỹ đầu tư trái phiếu đã bình thường trở lại.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Khang, năm 2024, áp lực trả nợ trái phiếu của nhóm ngành BĐS vẫn lớn. Với bối cảnh hiện nay, các chủ đầu tư sẽ khó khăn trong việc tạo dòng tiền mới để có thể thực hiện nghĩa vụ nợ.

Bộ Tài chính thông tin, ghị định 08/2023 về trái phiếu của Chính phủ sẽ hết hiệu lực từ ngày 1/1/2024 và áp dụng lại Nghị định số 65/2022. Tuy nhiên thời gian qua, nhiều chuyên gia kiến nghị rà soát lại Nghị định 08/2023 để xem xét một số quy định cần tiếp tục áp dụng theo nguyên tắc tạo thuận lợi cho thị trường phát triển trong năm 2024.

Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, cơ quan này đang xem xét khả năng tạo cơ chế phù hợp nhất theo tình hình thực tế, giao cho các đơn vị liên quan nghiên cứu, có quy định rõ ràng để đề xuất lên Chính phủ, hướng đến mục tiêu tiếp tục ổn định và phát triển trái phiếu sau khi Nghị định 08/2023 hết hiệu lực.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ đưa ra những giải pháp khác nhằm tháo gỡ pháp lý dự án BĐS để khôi phục thị trường. Từ đó cải thiện lại nền tảng tài chính và khả năng đáp ứng nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp.

Chuyên gia Kinh tế TS. Cấn Văn Lực cho rằng, Nghị định 08/2023 là quyết sách chưa có tiền lệ, mang đến hiệu quả cao, nhất là cơ chế giãn, hoãn nợ trái phiếu và cho phép hoán đổi tiền - hàng (đổi trái phiếu doanh nghiệp sang BĐS). Vì vậy, việc thực hiện lại Nghị định 65 là cần thiết, nhưng phải có lộ trình phù hợp với thực tế, cũng như tính tới tương lai tăng trưởng của thị trường trái phiếu sắp tới.

Lưu ý rằng, một trong những động lực được kỳ vọng sẽ làm vơi bớt áp lực trái phiếu BĐS trong năm 2024 tới từ tăng trưởng GDP, nâng hạng thị trường chứng khoán… thực tế là kinh tế vĩ mô, kinh tế thế giới và Việt Nam đều đã có tín hiệu phục hồi. Theo đó, lạm phát sẽ ổn định lại, tiếp tục tháo gỡ vướng mắc, phát huy hiệu quả chính sách… từ đó các nhà đầu tư cũng sẵn sàng để xuống tiền.

Ông Nguyễn Quốc Anh - Phó tổng giám đốc Batdongsan.com.vn nhận định: "Các chính sách điều hành kinh tế, tài chính - tiền tệ của Chính phủ đang tạo tâm lý hào hứng hơn cho thị trường, góp phần định hướng nhu cầu bất động sản trở về với giá trị thực. Thị trường bất động sản sẽ đảo chiều trong năm 2024 với điều kiện các chính sách điều hành vĩ mô tiếp tục tích cực như hiện nay".

Đối với doanh nghiệp, ngay dịp cận Tết 2024, nhiều đại gia như Vingroup, Masterise Homes, Novaland, Khang Điền, Hưng Thịnh,... đã tung ra nhiều sản phẩm mới với các chính sách hỗ trợ vốn và thanh toán linh hoạt. Đây là cơ hội tốt giúp người mua có thêm ưu đãi và nhiều sự lựa chọn hơn, qua đó tháo gỡ nút thắt dòng tiền cho doanh nghiệp.