Thuốc lá điện tử diễn biến phức tạp: Nên cấm hay hợp pháp hóa?

Sáng ngày 4/5, Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình trách nhiệm quản lý Nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Bà Nguyễn Thúy Anh - Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nêu, trên thị trường hiện nay, bên cạnh thuốc lá truyền thống, xuất hiện những loại thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng...

Trong sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng còn xuất hiện tình trạng pha trộn, tẩm ướp các chất gây nghiện. Việc mua bán, quảng cáo những sản phẩm thuốc lá này tràn lan qua mạng xã hội tràn lan, thiếu kiểm soát.

Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy, sử dụng thuốc lá điện tử... gây nhiều tác hại tới sức khỏe thể chất và tinh thần của người sử dụng, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Việc sử dụng các sản phẩm được tẩm ướp ma túy và chất gây nghiện, chất kích thích còn tăng gánh nặng kinh tế với cá nhân, gia đình khi vừa phải mất tiền mua thuốc lá vừa chi tiền để điều trị bệnh do thuốc lá gây ra, làm giảm khả năng và năng suất lao động. Về lâu dài, có nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng dân số, ở các đối tượng trẻ - tương lai của đất nước.

Ông Trần Thanh Mẫn - Phó Chủ tịch thường trực, điều hành hoạt động Quốc hội nhấn mạnh, Việt Nam là 1 trong 15 nước có số lượng nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Thuốc lá điện tử đang xâm nhập, được sử dụng ngày càng nhiều, nhất là trong thanh thiếu niên, lứa tuổi học sinh.

Đặc biệt tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử pha trộn ma túy đang diễn biến phức tạp và gia tăng rất nhanh. Trong khi, chính sách, pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện chưa đủ bao quát để điều chỉnh cả về công tác quản lý, kiểm soát và phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa có quy định cụ thể về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dẫn đến thiếu cơ chế quản lý, chế tài xử phạt đủ mạnh với hành vi vi phạm.

Ông Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần nhận diện đúng về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đánh giá tác hại. Cần có thông điệp rõ ràng, cụ thể đến người dân và chính kiến về trách nhiệm của Nhà nước. Đồng thời làm rõ tồn tại, hạn chế trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, xác định cụ thể nguyên nhân và trách nhiệm của từng bộ, ngành.

Với những kiến nghị về hoàn thiện pháp luật thì cần phải bảo đảm về tính khả thi, thống nhất của hệ thống pháp luật cũng như phải có các giải pháp thực hiện phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Tại buổi giải trình này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, với vai trò và trách nhiệm được Chính phủ giao, Bộ Y tế đã triển khai nhiều công việc để tham mưu cho công tác quản lý Nhà nước về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Việc xây dựng luật không phải một sớm một chiều, cứ xuất hiện trong thị trường là điều chỉnh được ngay mà cần bằng chứng và đánh giá tác động. Vì vậy, Bộ Y tế đang xây dựng kế hoạch sửa Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan khẳng định, quan điểm nhất quán của Bộ Y tế từ trước đến nay vẫn là cấm thuốc lá điện tử. Bà cho rằng, với trào lưu mới, tập trung chính ở thế hệ trẻ thì có nên cho thí điểm thuốc lá điện tử hay không? Mở ra rồi mai sau không dừng lại được thì lúc đó ai chịu trách nhiệm trước sinh mạng của người dân Việt Nam? Bộ trưởng Y tế bày tỏ lo lắng và đề nghị cân nhắc hết sức kỹ lưỡng giữa lợi ích kinh tế và xã hội.

Liên quan đến đề xuất cho phép thí điểm quản lý thuốc lá thế hệ mới của Bộ Công Thương, bà Phan Thị Thắng - Thứ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, Bộ này được giao nhiệm vụ nghiên cứu quy định để quản lý sản phẩm thuốc lá điện tử. Đây là nhiệm vụ chính trị đặt ra cho Bộ Công Thương chứ không phải đi ngược lại với ý kiến của Bộ Y tế.

Bộ Công Thương tập trung vào công tác ngăn chặn hành vi vận chuyển, buôn bán, tàng trữ trái phép các sản phẩm thuốc lá, xì gà, thuốc lá điện tử… Tuy nhiên, các hình phạt hiện nay không mang tính răn đe, không khiến các đối tượng sợ.

Bà Phan Thị Thắng nhấn mạnh, Bộ Công Thương kiến nghị quy định trên nhằm quản lý tốt hơn. Mục tiêu của Bộ Công Thương là muốn quản lý sản phẩm này.

Thiếu tướng Trần Nguyên Quân - Cục phó Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp Bộ Công an nhất trí với quan điểm của Bộ Y tế khi cho rằng, thuốc lá điện tử có tác hại đến sức khỏe con người, đặc biệt là thanh thiếu niên.

Thuốc lá điện tử không chỉ gây hại sức khỏe mà còn cả về kinh tế do chi phí mua loại này đắt hơn thuốc lá thông thường rất nhiều, chi phí chữa trị sức khỏe tâm thần cũng rất tốn kém.

Theo ông Quân, thực tế ghi nhận các đối tượng phạm tội về ma túy thường lợi dụng để tẩm ướp, trộn ma túy vào thuốc lá điện tử. Trong khi đó, thanh niên, thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử rất phổ biến. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử gia tăng đáng lo ngại nên Bộ Công an đồng quan điểm với Bộ Y tế rằng thuốc lá điện tử có hại nhiều hơn là lợi ích về kinh tế và xã hội.