Tháp Bánh Ít: Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia mang đậm dấu ấn Chăm Pa
Di tích Tháp Bánh Ít (huyện Tuy Phước, Bình Định) không chỉ là di sản mang đậm dấu ấn Chăm Pa cổ mà nó còn gây ấn tượng với phong cách kiến trúc vô cùng hùng vĩ.
Tháp Bánh Ít tọa lạc trên một quả đồi cao hơn 100m thuộc thôn Đại Lễ (xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, Bình Định). Vị trí này cách trung tâm TP. Quy Nhơn khoảng 18km về phía Tây Bắc. (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Đây là một trong những cụm tháp lớn nhất còn tồn tại ở vương quốc Chăm Pa với 4 tháp: Đền thờ chính (hay còn gọi là tháp Chính Kalan), tháp Bia (Posah), tháp Lửa (Kosagrha) và tháp Cổng (Gopura). (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Tháp Bánh Ít là nhóm tháp đại diện cho giai đoạn chuyển tiếp từ phong cách Mỹ Sơn A1 sang phong cách Bình Định. Tại đây kết hợp hài hòa vẻ đẹp của hai xu thế là nhẹ tràng, trang nhã và hoành tráng, hùng vĩ của kiến trúc Chăm Pa. (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Xưa kia, tháp Bánh Ít chính là trung tâm của 3 thành cổ Chăm Pa vương triều Vijaya: Thành Thị Nại, thành Cha và thành Đồ Bàn. (Ảnh: Zoomtravel.vn)Lãnh đạo Bảo tàng Tổng hợp Bình Định cho biết, vào thế kỷ thứ 11, giai đoạn chuyển kinh đô về Bình Định, người Chăm đã đưa đền tháp của mình lên đỉnh các quả đồi nhằm hút khung cảnh thiên nhiên, bao quanh thành nền cho các kiến trúc ngự bên trên. Do vậy, kiến trúc Chăm Pa ở tỉnh Bình Định vô cùng đồ sộ. (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Vị này cho biết thêm, Bánh Ít không những là khu tháp có nhiều kiến trúc khác nhau mà còn là một trong những tổng thể kiến trúc đền tháp lớn nhất của vương quốc Chăm Pa. Tại đây mỗi tháp đều sở hữu lối kiến trúc riêng biệt với hình thái nghệ thuật không trộn lẫn. (Ảnh: Zoomtravel.vn)Những dấu tích còn lại đã chứng minh rằng, Bánh Ít từng là trung tâm tôn giáo lớn của vùng Vijaya xưa. (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Nơi đây cũng là địa điểm tham quan du lịch thu hút du khách gần xa. (Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Nằm ở phía Đông của cụm tháp là Tháp Cổng (Gopura) với hình dáng, cấu trúc tựa tháp Chính nhưng nhỏ và có ít chi tiết hơn. Tháp được tạo nên bằng gạch đỏ, xây dựng trên bình đồ hình vuông, mỗi cạnh dài 7m, cao 13m.(Ảnh: Hải Phong - Thanh niên)Với chức năng làm cổng dẫn vào khu đền, tháp sở hữu 2 cửa thông nhau theo hướng Đông – Tây và nằm cùng trục thẳng với cửa tháp chính trên đỉnh đồi. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Nằm cách tháp Cổng 22m về hướng Nam là tháp Bia (Posah). Tháp Bia có chiều cao hơn 10m, bình đồ hình vuông, cả 4 mặt đều trổ cửa theo 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Kiến trúc của tháp Bia thường góp mặt trong bố cục đền – tháp lớn của một vùng miền. Bên trong tháp thường có bia ký ghi lại công trạng của các vị vua, thần linh. Tuy nhiên hiện nay, trong ngôi tháp này đã không còn tấm bia nào. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Nằm trên đỉnh đồi là tháp Chính (Kalan), đây cũng là ngôi tháp lớn và cao nhất trong 4 tháp còn lại. Tháp Chính cao khoảng 29,6m, có bình đồ hình vuông với mỗi cạnh dài 12m, độ dày của tường tháp là 3m, trong lòng tháp mỗi cạnh dài 5,5m. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Tháp chính có hình năm cột dọc, rãnh kép. Ba tầng mái nhỏ dần về phía đỉnh, các tháp góc nhô vút lên, diềm mái được trang trí bằng những hoa văn hình chữ U uốn lượn liên hoàn bằng chất liệu đá sa thạch. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Tháp Chính có 4 cửa giống như các tháp Chăm pa khác ở Bình Định. Trong đó, cửa chính quay về hướng Đông Nam và có 3 cửa giả ở 3 mặt còn lại. Cửa chính có chiều rộng 2m, được xây dựng nhô ra khỏi mặt tường tháp 2m, vòm đỉnh cửa vút lên thành hình mũi lao, chính giữa có phù điêu mặt Kala. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Tháp lửa (Kosagrha) là ngôi tháp duy nhất trong quần thể được xây dựng trên bình đồ hình chữ nhật. (Ảnh: Zoomtravel.vn)Tháp cao khoảng 10m, dài 12m, rộng 5m. Trong ảnh là tháp Chính (bên phải) và tháp Lửa (bên trái). (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Để tổ chức nghi lễ tôn giáo, Tháp Lửa chính là nơi chuẩn bị đồ tế lễ trước khi mang vào tháp Chính. (Ảnh: Hoàng Vinh - Giáo dục và thời đại)Ngày 24/12/1982, Tháp Bánh Ít được Bộ VHTT xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. (Ảnh: Lan Hương - duyendangvietnam.net).
