Khi công nghệ sinh trắc học gương mặt “vô tri”, biến người bình thường thành… tội phạm

BBC đưa tin về một trường hợp hi hữu mới được ghi nhận của một khách hàng nữ có tên Sara và trải nghiệm không bao giờ muốn nhớ của cô tại chuỗi cửa hàng tạp hóa Home Bargains tại Anh. Sau một ngày tồi tệ, cô đã lang thang vào cửa hàng và chọn cho mình một ít socola. Tuy nhiên, "trong vòng chưa đầy một phút, một nhân viên cửa hàng đến gặp tôi và nói: "Cô là kẻ trộm và cần phải rời khỏi cửa hàng của chúng tôi."

Nguyên nhân sau đó được xác định là hệ thống nhận dạng khuôn mặt có tên Facewatch mà cửa hàng sử dụng đã nhầm lẫn cô với một người khác. Sara cảm thấy bị sỉ nhục và tủi thân sau khi bị khám xét túi xách, đuổi ra khỏi đó và bị cấm cửa bởi tất cả các cửa hàng sử dụng công nghệ này.

"Tôi cứ khóc suốt trên suốt chặng đường trở về nhà... Tôi nghĩ về cuộc sống của mình sẽ ra sao. Mình sẽ bị coi như một kẻ trộm đồ trong khi tôi chưa bao giờ ăn trộm", Sara cho biết. Đó thực sự là một trải nghiệm đen tối trong cuộc đời cô.

Sau khi nắm bắt được vụ việc, công ty cung cấp công nghệ nhận diện gương mặt gây nhầm lẫn kể trên là Facewatch đã viết thư cho Sara và thừa nhận đã mắc lỗi. Công nghệ của họ đang được sử dụng phổ biến tại Anh, với nhiều cửa hàng và các chuỗi cửa hàng lớn như Budgens, Sports Direct và Costcutter - để xác định những kẻ trộm cắp.

Với trường hợp của Sara, công ty né tránh bình luận, tuy nhiên lại khẳng định công nghệ của họ đã giúp ngăn chặn tội phạm và bảo vệ những người lao động ở tuyến đầu. Liên quan trực tiếp đến vụ việc nhưng các lãnh đạo của chuỗi cửa hàng Home Bargains cũng từ chối bình luận.

Công nghệ sinh trắc học nói chung và sinh trắc học gương mặt nói riêng ngày càng phổ biến trên thế giới. Sự phát triển của các công ty công nghệ đã khiến nó trở nên dễ dàng tiếp cận hơn, không chỉ các công ty, chuỗi cửa hàng lớn mà cả những doanh nghiệp nhỏ, cửa hàng tạp hóa bình dân cũng có thể áp dụng công nghệ bảo mật này. 

Theo Lindsey Chiswick, Giám đốc tình báo của cơ quan cảnh sát London, nói với BBC rằng tốc độ của công nghệ nhận diện gương mặt đang được ứng dụng ngày càng hữu ích cho cơ quan thực thi luật. Chỉ mất chưa đầy một giây để tạo ra hình ảnh sinh trắc học khuôn mặt của một người, đánh giá nó dựa trên danh sách theo dõi riêng và tự động xóa nó khi không có kết quả trùng khớp.

BBC đã nói chuyện với một số người được cảnh sát tiếp cận và họ xác nhận rằng đã được hệ thống nhận dạng chính xác. Đã có 192 vụ bắt giữ  từ phía cảnh sát London được thực hiện trong năm nay nhờ hệ thống này.

Mặc dù vậy, các nhà hoạt động dân chủ lại thể hiện sự lo ngại đối với công nghệ nhận diện gương mặt khi sự chính xác của nó chưa thể đảm bảo hoàn toàn. Trường hợp của Shaun Thompson là một ví dụ. Đây là một nhân viên làm việc cho nhóm vận động thanh thiếu niên có tên Streetfathers. Anh bất ngờ bị cảnh sát bắt khi đang đi ngang qua một chiếc xe tải màu trắng gần cầu London vào tháng Hai. Lý do được đưa ra là cảnh sát nghi ngờ anh là tội phạm bị truy nã. Thompson được yêu cầu lấy dấu vân tay và bị giữ trong 20 phút và chỉ được thả sau khi giao nộp bản sao hộ chiếu của mình.

Mặc dù được xác định là nhầm lẫn về danh tính, tuy nhiên, Thompson vẫn cảm thấy vô cùng bức xúc: “Tôi cảm thấy như bị xâm phạm… Tôi bị coi là có tội cho đến khi được chứng minh là vô tội”.

Silkie Carlo, Giám đốc của Big Brother Watch - một tổ chức vận động quyền riêng tư và tự do dân sự phi đảng phái của Anh, đã quay phim cảnh sát trong nhiều đợt triển khai nhận dạng khuôn mặt. Cô ấy đã ở đó vào đêm Shaun Thompson bị cảnh sát bắt. Cô cho biết: “Kinh nghiệm của tôi khi quan sát nhận dạng khuôn mặt trực tiếp trong nhiều năm là hầu hết công chúng không thực sự biết nhận dạng khuôn mặt trực tiếp là gì. Khuôn mặt của bất kỳ ai được quét đều là một phần của đội ngũ “cảnh sát kỹ thuật số”. Nếu hệ thống này kích hoạt cảnh báo, cảnh sát sẽ đến bắt giữ họ (người bị tình nghi) và thẩm vấn, cũng như yêu cầu họ chứng minh mình vô tội.

Theo Cảnh sát London, cứ 33.000 người đi qua camera của họ thì có khoảng một người bị xác định nhầm. Nhưng số lỗi sẽ cao hơn nhiều khi ai đó thực sự bị cảnh báo nghi ngờ. Đã có tới 40 cảnh báo trong năm nay được xác định là sai lầm. Michael Birtwhistle, người đứng đầu nhóm nghiên cứu của Viện Ada Lovelace, tin rằng công nghệ nhận diện gương mặt vẫn còn quá mới nên luật pháp vẫn chưa theo kịp, vì vậy vẫn cần thời gian để có thể hoàn thiện và đồng bộ với các quy định.