Mạnh tay với ngân hàng không công khai lãi suất cho vay

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 82/NQ-CP phiên họp thường kỳ tháng 5/2024. Trong đó, giao Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chủ trì, phối hợp với các cơ quan địa phương điều hành tỷ giá linh hoạt, ổn định thị trường ngoại tệ. Chủ động dự báo, phân tích, xây dựng các kịch bản, phương án điều hành, phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả hơn đối với những vấn đề phát sinh.

Bên cạnh đó, yêu cầu NHNN điều hành tăng trưởng tín dụng phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Chỉ đạo các ngân hàng thương mại thực hiện hiệu quả các giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng cho người dân, doanh nghiệp, phấn đấu tăng trưởng tín dụng cả năm đạt khoảng 15%.

Ngoài ra, chỉ đạo, khuyến khích các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, tối ưu thủ tục, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay 1-2%. Đồng thời, tiếp tục theo dõi, chỉ đạo các tổ chức tín dụng công khai lãi suất cho vay, có chế tài xử lý nghiêm nếu không thực hiện.

Đây không phải là lần đầu tiên Chính phủ nói về việc yêu cầu các tổ chức tín dụng phải công khai lãi suất. Trước đó, tại Công điện số 32 về giải pháp điều hành tăng trưởng tín dụng năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã đặt ra thời gian thực hiện trước ngày 10/4.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, từ đầu năm đến nay, NHNN đã liên tục yêu cầu các tổ chức tín dụng phải công bố lãi suất cho vay trên website để người dân, doanh nghiệp thuận lợi trong việc tiếp cận tín dụng, lựa chọn nơi để vay vốn. Về phía các ngân hàng sẽ đảm bảo được sự công bằng, khách quan trong cạnh tranh.

Yêu cầu này của NHNN diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang tăng trưởng chậm, nhu cầu vay vốn chưa thực sự mạnh mẽ trở lại, việc tìm kiếm hàng tốt có nhu cầu vay là không dễ. Do đó, việc công bố lãi suất cho vay bình quân được đánh giá là một công cụ quan trọng để các ngân hàng thu hút khách hàng trong giai đoạn tới, nhất là khi chính sách cho vay trả nợ ngân hàng khác đang được triển khai mạnh mẽ trong thời gian gần đây.

Nhiệm vụ mà Chính phủ đặt ra cho ngành ngân hàng từ đầu năm là tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm phải đạt khoảng 5%, phấn đấu giảm lãi suất cho vay 1-2%. Tuy nhiên, tính đến ngày 31/5/2024, tăng trưởng tín dụng mới chỉ tăng 2,41% so với cuối năm 2023, chưa đạt được 1 nửa mục tiêu.

Liên quan đến yêu cầu phải công khai lãi suất bình quân của NHNN, trước đó có nhiều ngân hàng chia sẻ quan điểm khó có thể thực hiện đối với khách hàng doanh nghiệp. Bởi mức lãi suất dựa trên các yếu tố rủi ro, chứ không thể cào bằng với tất cả khách hàng.

Trong một hội nghị ngành ngân hàng, ông Hồ Nam Tiến – Tổng Giám đốc LPBank cho biết, công khai lãi suất bình quân chỉ nên áp dụng với khoản vay ngắn hạn do chênh lệch giữa lãi suất đầu vào và lãi suất cho vay ngắn hạn không lớn. Nếu công bố lãi suất cho vay bình quân của các khoản vay trung dài hạn sẽ phải đối diện với phản ứng của các khách hàng vay cũ.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định, việc công khai là “kỷ cương điều hành”, các ngân hàng đều phải thực hiện. Lãi suất công bố là mức bình quân, không phải lãi suất cho vay với từng đối tượng, doanh nghiệp, loại hình.

Thực tế, sau khi Thủ tướng Chính phủ yêu cầu và NHNN nhiều lần thúc giục, đến nay, phần lớn các tổ chức tín dụng đã công khai lãi suất cho vay bình quân trên website. Tuy nhiên, mới chỉ là mức lãi suất cơ sở mà không bao gồm các khoản phí khác khi vay vốn để người vay có cơ sở so sánh và chọn lựa, nếu có thì nội dung này cũng không nằm ở trang chủ mà phải tìm kiếm ở trang trong nên không phải khách hàng nào cũng tiếp cận được.

Từ thực tế này, luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng, lãi suất huy động cần sự nhất quán thực hiện trong hệ thống ngân hàng nên việc công bố là cần thiết nhưng lãi suất cho vay là câu chuyện thị trường giữa bên vay và bên cho vay dựa trên nhiều yếu tố và thời điểm.

Cũng theo Luật sư Trương Thanh Đức, cùng một khách hàng hoặc dự án lãi suất có thể không giống nhau. Các yếu tố quyết định lãi suất cho vay là xếp loại khách hàng, tài sản đảm bảo, tính chất rủi ro. Do đó, việc công khai lãi suất cho vay là một khó khăn đáng kể cho ngành ngân hàng, có thể dẫn đến tình trạng đối phó trong thực hiện.