Cần định danh người bán hàng online để kiểm soát hàng giả, hàng nhái

Nhan nhản hàng giả, hàng nhái bán qua mạng

Chiều 18/6, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 6, Cục QLTT tỉnh Cà Mau đã phối hợp với cùng các đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra đột xuất hộ kinh doanh Nguyễn Mai Store do chị Nguyễn Thị Mai (SN 1993, thường trú tỉnh Cà Mau) làm chủ.

Địa điểm này bên ngoài là quán tạp hóa kinh doanh sữa, bỉm và nhiều đồ tiêu dùng thiết yếu khác, bên trong tổ chức livestream bán hàng qua mạng. Hoạt động chốt đơn sản phẩm và đóng gói hàng hóa được thực hiện phía sâu bên trong nên rất khó để lực lượng chức năng tiếp cận và phát hiện dấu hiệu vi phạm.

Kiểm tra ban đầu, lực lượng chức năng xác định, hộ kinh doanh Nguyễn Mai Store kinh doanh chủ yếu trên Facebook theo hình thức livestream, chốt đơn qua 2 tài khoản chính là “Nguyễn Mai Store Cà Mau” với 6.800 lượt thích, 10.000 lượt theo dõi và “Nguyễn Mai Store” với 1.300 lượt thích, 1.600 lượt theo dõi.

Với mỗi phiên livestream bán hàng, các tài khoản này đều có hàng trăm lượt chốt đơn sản phẩm. Các sản phẩm được giới thiệu chủ yếu là túi xách, quần áo, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng có giá vài chục đến vài trăm nghìn đồng cho một sản phẩm. Như trong ngày 17 - 18/6, tổng doanh thu Hộ kinh doanh Nguyễn Mai Store chốt đơn lên tới gần 600 triệu đồng.

Lực lượng chức năng nhận định ban đầu, phần lớn hàng hóa tại cơ sở kinh doanh có dấu hiệu không rõ nguồn gốc xuất xứ, nhập lậu, một số mặt hàng có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu đã đăng ký bảo hộ. Ông Phạm Văn Út - Đội trưởng Đội QLTT số 6 cho biết, ước tính số lượng tang vật và hàng hóa vi phạm bị tạm giữ lên tới 10 tấn.

Do số lượng hàng hóa vi phạm tương đối lớn, đến ngày 20/6, công tác kiểm đếm, phân loại hàng hóa có dấu hiệu vi phạm tiếp tục được lực lượng chức năng thực hiện để làm cơ sở xử lý theo quy định.

Hiện nay, livestream bán hàng đã thành hoạt động kinh doanh bán hàng phổ biến. Từ những người buôn bán cò con đến những doanh nghiệp lớn đều chọn đây làm kênh tiêu thụ hàng hóa.

Tuy nhiên, kênh bán hàng này cũng đang thành mối quan ngại khi một lượng rất lớn hàng hóa không rõ nguồn gốc được bán mỗi ngày. Lực lượng chức năng đã kiểm tra, thu giữ số lượng lớn hàng giả, hàng nhái tại nhiều điểm livestream. Như vào tháng 12/2023, lực lượng QLTT đã kiểm tra hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên (phố Pleiku, tỉnh Gia Lai) do chị Trương Ngọc Quyên (SN 1993) làm chủ.

Lực lượng chức năng đã phát hiện hàng chục nghìn sản phẩm giả, nhái như nước hoa Gucci, Tom Ford, YSL, Chanel, Louis Vuitton, Dior, Boss, Sauvage, Lancome, Kilian….; giày, dép, túi, ví thương hiệu Chanel, adidas, Nike; mỹ phẩm nhãn hiệu Vaseline, Bioderma. Ngoài ra còn có các loại thực phẩm chức năng giảm cân cấp tốc trong vòng 7 ngày, đồ gia dụng, tiêu dùng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Tình trạng vi phạm ngày càng phức tạp

Ông Đỗ Hồng Trung - Phó Chánh văn phòng, Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia thông tin, các vụ hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) diễn biến ngày càng phức tạp khi tăng dần cả về quy mô và số lượng. Việc mua bán công khai, lộ liễu, gần như thách thức đối với các cơ quan chức năng.

Trước đây, hàng giả, hàng nhái chỉ xuất hiện với một số nhóm sản phẩm xa xỉ có giá trị cao về thời trang, phụ kiện thời trang, mỹ phẩm. Hiện nay, tất cả các sản phẩm hàng hoá đều có nguy cơ bị làm giả, làm nhái, nguy cơ bị xâm phạm quyền SHTT do các đối tượng có chủ đích nắm bắt nhu cầu của người tiêu dùng.

Theo ông Đỗ Hồng Trung, khảo sát trên các trang mạng xã hội, có thể dễ dàng bắt gặp các mặt hàng có thương hiệu nổi tiếng như: Adidas, Gucci, LV, Hermes, Chanel, Boss… Đáng chú ý, phần lớn trong số này là hàng giả thương hiệu, hàng xâm phạm quyền SHTT. Cá biệt còn có cả hàng cấm kinh doanh, khách hàng chỉ cần đặt số lượng và báo địa chỉ là hàng sẽ được chuyển tới tận nơi.

Ban chỉ đạo 389 quốc gia cho biết, năm 2023, các lực lượng chức năng và địa phương đã phát hiện 146.678 vụ vi phạm, trong đó 11.499 mua bán, vận chuyển kinh doanh hàng cấm, hàng lậu; 129.713 vụ gian lận thương mại, gian lận về thuế. Riêng vi phạm về sản xuất, kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT là 5.464 vụ, tăng 48% so với cùng kỳ. Đây là một con số đáng báo động về vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại.

Chia sẻ ở góc độ nhãn hiệu, ông Phạm Đức Thắng, Giám đốc Công ty Luật Thắng Phạm và cộng sự (đại diện nhãn hiệu Hermes) khẳng định, Hermes không bán hàng qua các sàn TMĐT. Tuy vậy, mỗi năm, Hermes phối hợp với các lực lượng hải quan, QLTT, công an trung bình xử lý khoảng 900 vụ vi phạm. Mới đây nhất, Hermes đã nhận được bồi thường từ một vụ án hình sự do Tòa án Nhân dân tỉnh Thanh Hóa xử lý.

Ông Phạm Đức Thắng cho rằng, số tiền nộp phạt vi phạm hành chính là rất nhỏ so với lợi nhuận mà kinh doanh hàng giả mang lại. Do đó, cơ quan chức năng cần có biện pháp nặng tay hơn, đặc biệt là các vụ án hình sự và không nương tay với những đối tượng sản xuất, kinh doanh hàng giả. Bên cạnh đó, cần có quy định rõ ràng đối với loại hình kinh doanh thương mại điện tử, ràng buộc trách nhiệm giữa người bán hàng và người mua hàng.

Ông Phan Minh Nhật - Chủ tịch Hiệp hội chống hàng giả và bảo vệ quyền SHTT của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam nhận định, cần thiết lập bộ lọc, gỡ bỏ sản phẩm vi phạm, điều tra xử lý các đối tượng vi phạm trọng điểm. Đặc biệt, giải pháp căn cơ nhất là định danh người bán qua thương mại điện tử.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Hồng Trung cũng cho rằng, yêu cầu định danh người bán là cần thiết và nên thực hiện sớm. Đơn cử như định danh trên cơ sở số điện thoại của người bán hàng là cần thiết, bởi hiện nay vẫn còn tình trạng sử dụng tài khoản ảo, số điện thoại ảo, số tài khoản ngân hàng ảo… Do đó, việc điều tra, xử lý của cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn.