Nhức nhối doanh nghiệp nợ thuế quá hạn, có những khoản chây ỳ tới 30 năm

Cục Hải quan TP.HCM vừa tổ chức hội nghị đối thoại hải quan – doanh nghiệp, giải đáp các thắc mắc của doanh nghiệp về danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu, hình thức chứng từ chứng nhận đối với hàng hóa nhập khẩu, thủ tục xác định trước mã số hàng hóa…Trong số này, có một nội dung đáng chú ý là việc cưỡng chế nợ thuế và biện pháp tạm hoãn xuất cảnh.

Có khoản nợ kéo dài 30 năm

Theo đó, tính đến 14/3/2024, có hơn 4.800 doanh nghiệp nợ thuế quá hạn với tổng số tiền gần 1.900 tỉ đồng, nợ có khả năng thu hơn 234 tỉ đồng, nợ khó thu hồi ghi nhận khoảng 1.650 tỉ đồng (hơn 3.800 doanh nghiệp).

Trong số các doanh nghiệp đang nợ thuế, có hơn 400 doanh nghiệp nợ trên 1 tỉ đồng; hơn 1.800 doanh nghiệp không còn hoạt động tại địa chỉ kinh doanh hoặc ngưng hoạt động với tổng nợ ghi nhận hơn 1.300 tỉ đồng; gần 200 doanh nghiệp với tổng số nợ gần 400 tỉ đồng bị thu hồi giấy chứng nhận kinh doanh.

Đáng chú ý, có những khoản nợ phát sinh từ năm 1994,1995 của các doanh nghiệp hoạt động về loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu. Chẳng hạn, tại Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư có 184 doanh nghiệp nợ thuế khó thu với tổng số nợ trên 417 tỉ đồng; Chi cục Hải quan quản lý hàng gia công có 334 doanh nghiệp, với tổng số nợ trên 166 tỉ đồng. Bên cạnh đó, số nợ thuộc diện khó thu phát sinh từ nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan ghi nhận gần 115 tỉ đồng của 67 doanh nghiệp.

Liên quan đến biện pháp xử lý, thời gian qua, cơ quan hải quan cũng đã áp dụng nhiều biện pháp như trích tiền tài khoản, kê biên tài sản, ngưng sử dụng hóa đơn, tạm dừng thủ tục nhập khẩu, thu tiền hoặc tài sản khác, thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập.

Sau khi áp dụng các biện pháp trên, nếu doanh nghiệp vẫn chây ì, cơ quan hải quan sẽ tiến hành biện pháp tạm hoãn xuất nhập cảnh đối với giám đốc, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp, không phân biệt người trong hay ngoài nước. Biện pháp này mang lại hiệu quả tốt hơn so với những biện pháp còn lại.

Theo ông Trương Thanh Xuân - Phó phòng thuế xuất nhập khẩu Cục Hải quan TP.HCM, biện pháp tạm hoãn xuất cảnh không quy định số tiền nợ thuế, doanh nghiệp nợ 10 tỉ đồng cũng như doanh nghiệp nợ vài triệu đồng, thậm chí vài trăm nghìn đồng.

Chỉ tính riêng trong tháng 5/2024, các chi cục hải quan thuộc Cục Hải quan TP. HCM đã ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với 12 cá nhân là đại diện pháp luật của doanh nghiệp do nợ thuế.

Đối với các khoản nợ khó thu hồi, Cục Hải quan TP.HCM chỉ đạo các đơn vị căn cứ tình hình nợ thực tế, các đơn vị xác định các công việc còn phải thực hiện, xây dựng kế hoạch công tác xử lý nợ thuế chi tiết tại đơn vị; các khoản nợ đã phát sinh quá 10 năm, tập trung phân loại hồ sơ có số tiền nợ lớn, đủ điều kiện xử lý nợ và hoàn chỉnh hồ sơ để thực hiện khoanh và xóa nợ.

Tăng cường thu hồi và xử lý nợ thuế

Bên cạnh nhóm doanh nghiệp nợ thuế quá hạn, nhiều đơn vị khi nhập khẩu hàng hóa không tìm hiểu chính sách mặt hàng, điều kiện, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật…dẫn đến việc không đáp ứng được các quy định của pháp luật. Thậm chí, có những doanh nghiệp khai báo mã số hàng hóa không đúng làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được miễn, giảm.

Trong trường hợp, số thuế thiếu đặc biệt lớn, nếu xử phạt hành vi có thể bị xử phạt 10-20% hoặc phạt từ 1-3 lần số thuế thiếu, có thể xem xét trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế.

Ngoài ra, các doanh nghiệp sử dụng nguyên vật liệu, vật tư nhập khẩu vào mục đích gia công, sản xuất hàng hóa xuất khẩu, nếu không thủ tục hải quan, không nộp báo cáo quyết toán tình hình sử dụng mà vẫn tự ý tiêu thụ nội địa sẽ thuộc hành vi vi phạm tội trốn thuế, cấu thành tội buôn lậu.

Được biết, trong 6 tháng đầu năm 2024, cơ quan này đã xử lý 918 vụ vi phạm, giá trị hàng hóa vi phạm ước tính 2.206 tỷ đồng, phạt tiền hơn 17 tỷ đồng. Vi phạm tập trung ở hành vi buôn lậu, buôn bán và vận chuyển hàng cấm, khai hải quan, vi phạm về thời hạn làm thủ tục hải quan.

Tổng Cục Hải quan cũng vừa có văn bản gửi Cục Hải quan các tỉnh, thành phố về việc tăng cường thực hiện các biện pháp cưỡng chế để thu hồi nợ thuế. Thường xuyên rà soát, phối hợp cùng các cơ quan chức năng có liên quan, thực hiện xác minh lại tình trạng hoạt động của doanh nghiệp để phân loại lại đúng nhóm nợ để đôn đốc thu hồi nợ thuế. Đồng thời, giao chỉ tiêu thu hồi và xử lý nợ thuế quá hạn tối thiểu năm 2024 cho 27 Cục Hải quan tỉnh, thành phố và Cục Kiểm tra sau thông quan. 

Tính đến ngày 29/2/2024, tổng số nợ thuế của toàn ngành hải quan ghi nhận 5.437 tỉ đồng, tăng 54,5 tỉ đồng so với cuối năm 2023. Số nợ được khoanh tính đến cuối tháng 1/2024 là 1.209,41 tỉ đồng, không thay đổi so với thời điểm 31/12/2023.