Ngắm toàn bộ không gian Dinh thự Hoàng A Tưởng trước khi thay màu áo mới
Ẩn mình giữa cao nguyên trắng Bắc Hà, Dinh thự Hoàng A Tưởng với lớp áo rêu phong cổ kính, trở thành di sản kiến trúc quen thuộc trong cuộc sống người H'Mông, ghi dấu những thăng trầm của thời gian.
Nằm ẩn mình giữa thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, Dinh thự Hoàng A Tưởng là một trong những công trình kiến trúc độc đáo và có giá trị lịch sử bậc nhất vùng cao. Được xây dựng từ năm 1914 và hoàn thành vào năm 1921, ngôi nhà cổ kính này từng là nơi sinh sống và làm việc của hai cha con ông Hoàng Yến Tchao - những người có ảnh hưởng lớn đến vùng đất Bắc Hà.
Đầu thế kỷ 20, ông Hoàng Yến Tchao - một đại diện tiêu biểu cho tầng lớp thượng lưu thời bấy giờ, đã không ngần ngại chi một khoản tiền khổng lồ để xây dựng dinh thự nguy nga tráng lệ. Để tìm được "tọa độ vàng" cho ngôi nhà của mình, ông Tchao đã không tiếc công sức mời các chuyên gia phong thủy hàng đầu đến xem xét kỹ lưỡng.
Tọa lạc tại vị trí đắc địa, lưng tựa núi, mặt hướng dòng suối mát lành, tòa nhà chính nổi bật với kiến trúc hình chữ nhật khép kín. Với 36 phòng được bố trí khoa học, công trình này không chỉ là nơi sinh hoạt mà còn là một pháo đài vững chắc.
Hệ thống đường hầm thoát hiểm, tường bao lỗ châu mai cùng đường đi tuần trên thành đã tạo nên một bức tranh hoàn hảo về kiến trúc phòng thủ kiên cố.
Nằm sâu trong khuôn viên, nhà chính uy nghi được bao bọc bởi các nhà phụ, bức bình phong cổ kính và sân trời thoáng đãng. Để vào dinh, du khách phải bắt đầu đi từ bậc cầu thang hai bên, qua phòng chờ và cuối cùng là khoảng sân rộng.
Dinh thự cổ Hoàng A Tưởng - kiến trúc độc đáo giữa cao nguyên đá Bắc Hà chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 1999. Với kiến trúc Á - Âu giao thoa tinh tế, ngôi dinh thự không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn là điểm đến hấp dẫn du khách thập phương khi khám phá vùng cao nguyên trắng.Hệ thống nhà phụ được thiết kế tỉ mỉ với 2 dãy, mỗi dãy gồm 6 phòng, chia đều cho hai tầng. Tầng trệt từng là không gian sinh hoạt của những người hầu vẫn giữ nguyên nét cổ kính. Điểm nhấn kiến trúc độc đáo của biệt phủ là hệ thống hành lang được thiết kế theo phong cách pha trộn giữa kiến trúc Pháp tinh tế và nhà sàn truyền thống của người Tày, tạo nên không gian vừa quen thuộc vừa lạ lẫm.
Không chỉ là nơi sinh hoạt của gia đình Hoàng Yến Tchao, dinh thự còn là trung tâm quyền lực với phòng khách sang trọng, phòng làm việc của các quan lại và phòng thờ linh thiêng đặt ở tầng cao nhất. Sự hiện diện của phòng ở cho các cố vấn người Pháp cho thấy sự giao thoa văn hóa Đông - Tây một cách rõ nét.
Sau nhiều lần đánh giá, dự án tu bổ và tôn tạo di tích kiến trúc nghệ thuật Dinh thự Hoàng A Tưởng (huyện Bắc Hà) đã chính thức khởi công vào tháng 12/2023. Với tổng mức đầu tư 11,9 tỷ đồng, dự án tu bổ Dinh thự Hoàng A Tưởng sẽ tập trung vào việc phục hồi nhà chính, xây dựng hệ thống nhà vệ sinh hiện đại, đồng thời cải tạo vườn và hàng rào để tạo nên không gian xanh mát, hài hòa với kiến trúc của dinh thự. Toàn bộ lớp sơn vàng rêu phong đặc trưng sẽ được thay thế bằng màu trắng tinh khôi, mang đến diện mạo hiện đại, tươi trẻ. Để bảo đảm tính thẩm mỹ và độ bền cho công trình, đội ngũ thi công đã tỉ mỉ đục bỏ lớp vữa trát cũ, xử lý các vết nứt và khôi phục lại những họa tiết trang trí bị hư hại. Đặc biệt, việc sử dụng vữa không co sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng nứt vỡ trong tương lai.Nhiều người tỏ ra tiếc nuối khi không thể giữ lại vẻ cổ kính vốn có của Dinh thự Hoàng A Tưởng. Tại buổi khảo sát công trình, ông Trịnh Xuân Trường - Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn nguyên trạng các hạng mục công trình, đặc biệt là hệ thống cây xanh. Theo đó, việc lựa chọn vật liệu phục vụ công tác tôn tạo phải được thực hiện hết sức cẩn trọng để đảm bảo không gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái vốn có.Sau khi được Nhà nước tiếp quản và trùng tu, Dinh thự Hoàng A Tưởng - nơi từng là biểu tượng quyền lực của dòng họ Hoàng ở vùng Tây Bắc đã trở thành điểm đến hấp dẫn du khách. Khách thăm quan có cơ hội khám phá không gian sống và làm việc thời xưa, đồng thời tìm hiểu về giai đoạn lịch sử đặc biệt của vùng đất cao nguyên trắng.
