Công bố danh sách người được thuê, mua: Đầu cơ nhà ở xã hội sắp hết "cửa lách luật"

Công khai thông tin để tránh trục lợi chính sách

Mới đây, cử tri tỉnh Hà Nam đã gửi kiến nghị tới Quốc hội sau kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV về việc đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu xây dựng và đưa hệ thống dữ liệu thông tin chung về cá nhân đã được mua NOXH trên cả nước để thuận lợi hơn trong việc rà soát, xác minh. 

Bên cạnh đó, cử tri cũng đề nghị liên thông với cơ sở dữ liệu về nhà ở, đất ở để thuận tiện trong việc xác minh thực trạng các cá nhân khi có đề nghị liên quan đến NOXH. 

Trả lời kiến nghị của cử tri, Bộ Xây dựng cho biết, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 94 (ngày 24/7) quy định chi tiết một số điều của Luật Kinh doanh bất động sản về xây dựng, quản lý hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản. 

Theo đó, Nghị định 94 quy định thông tin, dữ liệu về cá nhân đã được mua, thuê, thuê mua NOXH trên phạm vi toàn quốc thuộc dữ liệu nhà ở quốc gia. Còn thông tin, dữ liệu về cá nhân đã được mua, thuê, thuê mua NOXH trên địa bàn thuộc dữ liệu về nhà ở địa phương.

Nghị định này cũng quy định, UBND các tỉnh, thành phố có trách nhiệm định kỳ hàng quý báo cáo Bộ Xây dựng thông tin về cá nhân được mua, thuê, thuê mua NOXH trên địa bàn và định kỳ hàng năm thực hiện công bố danh sách này trên địa bàn. 

Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp thông tin cá nhân được mua, thuê, thuê mua NOXH trên phạm vi toàn quốc để chia sẻ, kết nối với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác có liên quan như cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai. 

Nhiều ý kiến đánh giá, việc công khai thông tin người đã mua NOXH sẽ tránh tình trạng trục lợi chính sách về NOXH. Trên thực tế, đã có nhiều trường hợp lợi như vậy. 

Như trong năm 2023, khi thực hiện mở bán dự án NOXH NHS Trung Văn tại quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) chủ đầu tư đã phát hiện có 7 trường hợp không đủ điều kiện mua nhà. 

Những trường hợp này bị phát hiện đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở (sổ đỏ) tại các vị trí khác hoặc có người đã có nhà đất vượt quá 10 m2/người nhưng vẫn tham gia bốc thăm. Điều này đã làm mất cơ hội bốc thăm trúng suất mua nhà của những người có nhu cầu thật khác. 

Cần chế tài xử phạt mạnh hơn

Hay theo Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng Nguyễn Đức Thọ, thời gian qua, khi triển khai thủ tục mua bán NOXH trên đại bàn thành phố đã xuất hiện một số người lợi dụng chính sách để hưởng chênh lệch giá. Sau khi phát hiện Hải Phòng đã lập tổ công tác xác minh và xử lý.

Ông cũng cho biết thêm, để tránh tình trạng trục lợi trong mua bán NOXH, Hải Phòng đã thực hiện quy trình công khai các dự án, giá cả, tiêu chuẩn với người mua. Từ đó giúp người thực sự có nhu cầu có thể tiếp cận được NOXH.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. HCM có hai nguyên nhân chính dẫn đến kẽ hở để nhiều đối tượng lợi dụng mua NOXH với mục đích đầu tư, đầu cơ. Cụ thể là tiêu chí điều kiện về nhà ở của đối tượng hưởng chính sách xã hội. 

Trong Luật Nhà ở 2014 quy định đối tượng hưởng chính sách NOXH chưa từng hưởng chính sách hỗ trợ dưới mọi hình thức tại nơi ở và nơi làm việc. Ông Châu cho rằng, quy định này rất khó kiểm tra nhất là với người thay đổi nơi làm việc nhiều lần. 

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định đối tượng được hưởng chính sách NOXH phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua, thuê mua NOXH. Nhưng nếu một người nào đó muốn lách thì không khó bởi họ có thể để cho người thân khác đứng tên sở hữu nhà. 

Ông Châu cũng chỉ ra một nguyên nhân khác là các tiêu chí điều kiện về thu nhập của đối tượng hưởng chính sách NOXH. Tại Luật Nhà ở 2014 quy định người được hưởng chính sách phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Theo ông Châu, quy định có rất nhiều lỗ hổng. Bởi nhiều người làm thêm nghề tay trái nhưng lại tạo ra thu nhập cao hơn, thậm chí gấp nhiều lần so với thu nhập từ nghề chính thể hiện trên bảng tiền lương, tiền chống chính. 

Để ngăn chặn trục lợi chính sách NOXH, theo ông Châu cần có các chế tài mạnh mẽ hơn trong xử phạt tình trạng này. Ngoài ra, để giải quyết gốc rễ vấn đề, điều quan trọng hơn là cần sớm đẩy mạnh nguồn cung với phân khúc này.