Người nước ngoài sống trong nhà ở xã hội: Trách nhiệm thuộc về ai?

Bộ Xây dựng vừa có văn bản đề nghị UBND các tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang kiểm tra, làm rõ và giải quyết vụ người nước ngoài sống trong NOXH - loại hình nhà ở dành cho công nhân, người có thu nhập thấp. Bộ này cũng đề nghị các địa phương báo cáo kết quả giải quyết trước ngày 3/10.

NOXH "biến" thành khu người nước ngoài 

Trước đó, có thông tin phản ánh về tình trạng người nước ngoài thuê và sinh sống lâu dài trong các dự án NOXH tại Bắc Giang, Bắc Ninh. 

Cụ thể tại Bắc Giang gồm: dự án NOXH dành cho công nhân tại KĐT mới thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên (tên thương mại Evergreen Bắc Giang) do liên danh CTCP KCN Sài Gòn - Hải Phòng và CTCP Đầu tư phát triển bền vững Evergreen Bắc Giang làm chủ đầu tư; dự án khu NOXH Vân Trung (phường Vân Trung, thị xã Việt Yên) do Công ty TNHH Fugiang làm chủ đầu tư; dự án NOXH dành cho công nhân xã Nội Hoàng (huyện Yên Dũng) do Liên danh Công ty TNHH Fuji và CTCP Đầu tư và Xây dựng Vinaco làm chủ đầu tư.

Được biết, tình trạng người nước ngoài sống trong 2 khu NOXH Vân Trung và Nội Hoàng tại Bắc Giang diễn ra từ năm 2021. Tháng 4/2022, cơ quan chức năng tỉnh Bắc Giang đã yêu cầu di chuyển gần 1.000 người nước ngoài ra khỏi 2 khu NOXH này. 

Tại Bắc Ninh các dự án có người nước sinh sống như Khu NOXH tại Phố Mới, thị xã Quế Võ (tên thương mại dự án NOXH Kinh Bắc) do CTCP phần Đầu tư bất động sản và thương mại Kinh Bắc làm chủ đầu tư; các khu NOXH trên đường Lý Thái Tổ (phường Võ Cường, TP Bắc Ninh) như V-City, Cường Thịnh, Thống Nhất. 

Thậm chí, do số lượng tập trung tương đối đông nên tại một số toà NOXH tại Bắc Giang và Bắc Ninh dần hình thành nên cộng đồng người nước ngoài. 

Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. HCM cho biết, người nước ngoài không thuộc 12 đối tượng được thụ hưởng chính sách NOXH theo Quy định của Luật Nhà ở 2023.

Cũng theo ông Châu, nếu trường hợp người nước ngoài thuê lại từ người được hưởng chính sách NOXH thì chủ căn hộ đó đã phải đủ điều kiện là ở đó 5 năm. Sau thời gian này, chủ căn hộ được cấp sổ hồng, được quyền bán hoặc cho thuê tùy ý. Còn khi chưa đủ thời gian được cấp sổ hồng thì chủ căn hộ không được cho thuê, bởi lẽ theo quy định trong thời gian này họ chưa phải là chủ sở hữu một cách đầy đủ của căn hộ. 

Cùng nêu quan điểm, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, Bắc Ninh và Bắc Giang phải di chuyển người nước ngoài ra khỏi các dự án NOXH để đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Cùng với đó, cần nhanh chóng vào cuộc chấn chỉnh, xử lý, làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác quản lý NOXH. 

Ngoài ra, ông Thịnh cũng gợi mở Bắc Ninh và Bắc Giang cần có đánh giá về nhu cầu nhà ở cho lao động nước ngoài trong các khu công nghiệp, từ đó có giải pháp phù hợp. Chẳng hạn như với doanh nghiệp có số lượng lớn chuyên gia, người lao động nước ngoài thì có thể giới thiệu cho họ quỹ đất xây dựng khu nhà ở tập trung cho nhóm đối tượng này. 

Yêu cầu làm rõ thực trạng

Trước tình trạng trên, UBND tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh cũng đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương làm rõ những thông tin phản ánh. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Phan Thế Tuấn đã giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan xem xét kiểm tra, giải quyết, xử lý vi phạm (nếu có). 

Lãnh đạo UBND tỉnh Bắc Giang yêu cầu trước ngày 5/10 phải báo cáo kết quả kiểm tra với Chủ tịch UBND tỉnh và thông tin báo chí. Bên cạnh đó, làm việc với chủ đầu tư các dự án NOXH bị phản ánh để xem xét, phát hiện toàn diện tồn tại, vướng mắc và xử lý vi phạm (nếu có). 

Theo đánh giá của Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh, hiện tượng người nước ngoài sử dụng NOXH trái quy định gây ảnh hưởng lớn đến chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển NOXH. Tình trạng này còn ảnh hưởng đến tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh, gây bức xúc trong dư luận.

Về chế tài xử lý tình trạng trên, Luật sư Nguyễn Vượng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, NOXH chỉ được phép chuyển nhượng lại khi đạt thời hạn tối thiểu là 5 năm kể từ thời điểm tất toán toàn bộ khoản tiền mua nhà ở đó. 

Đối với trường hợp chưa đủ 5 năm mà muốn bán lại, cho thuê thì người được thuê, mua phải là chủ đầu tư của dự án hoặc đối tượng thuộc trường hợp đủ điều kiện mua NOXH. Nếu không phải 2 đối tượng trên thì hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, cho thuê sẽ bị vô hiệu. Đồng thời, bên thuê, mua sẽ bị buộc phải bàn giao lại NOXH cho đơn vị quản lý. Trường hợp, cố tình không bàn giao thì UBND cấp tỉnh sẽ cưỡng chế thu hồi nhà ở. 

Luật sư Vượng cũng cho biết, với trường hợp bán, cho thuê, cho thuê mua NOXH không đúng đối tượng có thể bị phạt tiền từ 40-60 triệu đồng. Có thể bị phạt tiền từ 100-120 triệu đồng khi bên thuê, thuê mua, mua NOXH bán, cho thuê lại, cho mượn nhà không đúng quy định. Cùng với đó là buộc thu hồi lại NOXH hoặc phải hoàn trả lại tiền cho bên mua, thuê mua.