Dự thảo luật mới kỳ vọng ngăn chặn thao túng và độc quyền giá thuốc

Tình trạng quản lý giá thuốc ở nước ta hiện vẫn là một vấn đề phức tạp. Dù Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật như Luật Dược 2016 và các nghị định, thông tư hướng dẫn liên quan nhằm kiểm soát giá thuốc. Nhưng thực tế cho thấy, việc kiểm soát giá thuốc vẫn gặp nhiều thách thức.

Các quy định hiện hành vẫn chưa thể đảm bảo kiểm soát triệt để giá cả trên thị trường. Tình trạng thuốc nhập khẩu hoặc các sản phẩm cùng hoạt chất nhưng giá bán khác nhau rất lớn vẫn phổ biến. Điều này gây khó khăn cho người dân trong việc tiếp cận các loại thuốc cần thiết với giá cả hợp lý.

Sáng 22/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược, trong đó có quản lý giá thuốc. Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) đã bày tỏ quan ngại về những bất cập trong dự thảo, đặc biệt là nguy cơ độc quyền thuốc trên thị trường.

Theo dự thảo, các cơ sở nhập khẩu và sản xuất thuốc được trao quyền tự xác định giá bán buôn tối đa. Tuy nhiên, điều này có thể tạo ra kẽ hở cho doanh nghiệp thao túng thị trường. Bà Hà phân tích, doanh nghiệp có thể kê giá bán buôn thấp, sau đó thành lập các chuỗi nhà thuốc để bán lẻ. Khi đó, giá thuốc sẽ được đẩy lên cao tại các điểm bán lẻ, khiến người dân phải mua với giá đắt đỏ.

Theo bà Hà, một bất cập khác trong quản lý giá thuốc là Bộ Y tế chỉ kiến nghị điều chỉnh giá sau khi thuốc đã lưu hành trên thị trường, thay vì rà soát kỹ lưỡng từ giai đoạn tiếp nhận hồ sơ đăng ký. Đặc biệt, dự thảo mới chỉ yêu cầu công bố giá với thuốc kê đơn, trong khi việc quản lý giá thuốc không kê đơn vẫn còn bỏ ngỏ. Khi quản lý chuyên môn, cần phân biệt giữa thuốc kê đơn và không kê đơn, nhưng về giá cả thì cần quản lý tất cả các loại thuốc.

Ngoài ra, bà cũng chỉ ra sự thiếu đồng bộ trong việc kê khai giá thuốc giữa các địa phương. Do không có tiêu chí chung thống nhất, mỗi tỉnh thành có cách thức thực hiện khác nhau, gây khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh trên nhiều địa bàn.

Để khắc phục tình trạng này, bà Hà đề xuất xây dựng bộ tiêu chí kê khai giá rõ ràng cho các địa phương. Bà cũng kiến nghị chưa áp dụng việc kê khai giá với cơ sở bán lẻ, vì những đơn vị này đã phải niêm yết giá và liên thông dữ liệu với hệ thống dược quốc gia.

Bà Hà nhấn mạnh, thuốc là một loại hàng hóa đặc biệt, cử tri rất mong muốn có cơ chế quản lý giá đặc thù dựa trên luật chuyên ngành, thay vì chỉ dựa theo quy định của Luật Giá như hiện nay. Do đó, ban soạn thảo cần nghiên cứu kỹ lưỡng để xây dựng các quy định phù hợp với thực tiễn, đảm bảo khả năng thực thi khi triển khai.

Trong khi đó, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP. HCM) bày tỏ lo ngại về việc muốn quản lý giá thuốc nhưng lại chưa xác định rõ số tầng nấc trung gian và tỷ lệ lợi nhuận cho phép trong chuỗi phân phối. Bà nhận định, hiện tại chỉ trông chờ vào sự tự nguyện kê khai của doanh nghiệp, nên giá kê khai không thể phản ánh đúng thực tế. Nếu chưa có biện pháp quản lý hiệu quả đối với hệ thống phân phối, tình trạng buôn bán lòng vòng, bán thuốc kê đơn tùy tiện, cũng như sự trà trộn của thuốc giả và thuốc kém chất lượng sẽ tiếp tục xảy ra, gây nguy hại cho người tiêu dùng.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, thuốc là mặt hàng đặc biệt, vì vậy việc quản lý giá thuốc cần được chú trọng. Bộ trưởng cho biết, Luật Dược năm 2016 đã quy định về quản lý giá thuốc bán buôn và đến năm 2023, nội dung này tiếp tục được cụ thể hóa trong Luật Giá.

Bà Đào Hồng Lan cũng cho biết, trong quá trình tiếp thu ý kiến của đại biểu, dự luật mới đã chuyển từ kê khai sang yêu cầu công bố dự kiến giá bán buôn để tăng tính minh bạch.

Bộ trưởng dẫn chứng, nhờ các quy định pháp luật hiện hành, giá thuốc tại Việt Nam đã được kiểm soát tương đối ổn định. Số liệu cho thấy, năm 2022 giá thuốc chỉ tăng 0,4%, năm 2023 mức tăng là 1,45%, mặc dù giá nguyên liệu đầu vào đều tăng sau đại dịch Covid-19. Với những biện pháp như vậy, chúng ta đang từng bước kiểm soát giá thuốc, tránh các đợt tăng giá đột biến trên thị trường.