TP. HCM: Nhiều người sập bẫy tín dụng đen dưới vỏ bọc chơi hụi

Không biết bản thân rơi vào “tín dụng đen”

Bà H.T.D (quê Bắc Giang) buôn bán trái cây ở TP. HCM đã nhiều năm. Bà từng tham gia nhiều nhóm hụi cùng bạn hàng ở Khu chế xuất Tân Thuận (quận 7, TP. HCM). Vài tháng trước, bà D. tính toán thời điểm Tết cần vốn lớn để nhập hàng bán nên ngoài dây hụi cũ 100.000 đồng/ngày, bà liều tham gia thêm một nhóm hụi mới với mức đóng 500.000 đồng/ngày. Bà dự kiến đến tháng 10 sẽ nhận được 60 triệu đồng. Như vậy, tiền từ hai dây hụi này sẽ giúp bà có vốn cho mùa Tết.

Để góp đủ 600.000 đồng/ngày, bà D. phải xoay sở vất vả nhưng vẫn không đủ. Chủ hụi gợi ý cho bà vay khoản tiền để đóng hụi hàng ngày với lãi suất cao và trừ dần vào khoản lĩnh hụi sau này. Chấp nhận phương án đó, bà D. viết giấy vay nợ.

Trong 4 tháng, bà đã góp được 30 triệu đồng và phải vay chủ hụi thêm 30 triệu còn thiếu. Đến ngày lĩnh hụi, bà được thông báo tiền hụi là 63 triệu đồng nhưng chỉ nhận được 20 triệu vì trừ nợ gốc 30 triệu và lãi lên tới 13 triệu. Bà D. bức xúc chia sẻ, lúc viết giấy vay, họ chỉ nói lãi suất theo nhóm hụi nên bà nghĩ chỉ vài triệu đồng, không ngờ lãi chồng lãi lớn đến vậy.

Với hình thức vay lãi trong nhóm hụi, chủ hụi còn mở rộng cho vay nóng cả những người không chơi hụi nhưng cần tiền gấp để làm ăn, trả nợ hoặc giải quyết vấn đề tài chính khẩn cấp. Hai tháng trước, bà L.M.H. (quê Lai Châu, ngụ quận 4, TP. HCM) có việc gấp phải về quê và được một chủ hụi tên T. cho vay tiền.

Theo thỏa thuận, bà H. viết giấy vay nợ 30 triệu đồng, lãi suất "ngân hàng" và các chi phí phát sinh. Tuy nhiên, bà nhận thực tế 25 triệu đồng, cam kết trả gốc và lãi trong 1 tháng. Đến kỳ hạn, bà H. không xoay được tiền, đành xin gia hạn thêm nửa tháng và phải viết giấy nợ mới với số tiền cao hơn, chịu thêm lãi phạt. Chủ hụi còn cử người theo sát bà để đảm bảo bà không trốn nợ.

Đến ngày trả nợ, bà H. bàng hoàng khi biết tổng số tiền cả gốc và lãi lên tới 42 triệu đồng. "Trong giấy thì ghi là lãi ngân hàng để lách luật, nhưng thực chất họ tính thêm lãi rủi ro vì là vay tín chấp, rồi lãi phạt trả chậm, lãi chồng lãi mỗi ngày", bà H. chia sẻ khi vướng vào “tín dụng đen” trá hình.

Đây là kiểu biến tướng từ hụi sang “tín dụng đen” rõ rệt khiến nhiều người rơi vào khốn đốn. Chơi hụi (còn gọi là họ, biêu, phường) là hình thức huy động vốn dựa trên sự thỏa thuận giữa các thành viên về số người tham gia, thời gian, số tiền hoặc tài sản đóng góp và cách thức lĩnh hụi.

Tuy nhiên, thời gian qua, một số đối tượng hoạt động “tín dụng đen” đã lợi dụng hình thức này, dụ dỗ các hụi viên vay tiền với lời hứa lãi suất thấp, thủ tục nhanh gọn, khiến họ rơi vào bẫy vay nặng lãi. Số tiền vay thực tế thường ít hơn so với số tiền các hụi viên nhận được, vì đã bị trừ các chi phí không minh bạch.

Với cách tính lãi kiểu “tín dụng đen”, số tiền nợ nhanh chóng tăng cao, người vay mất khả năng trả nợ. Khi đó, chủ nợ không ngần ngại dùng các biện pháp mạnh để đòi nợ như đổ chất bẩn, khủng bố tinh thần, đe dọa bạo lực hoặc giam giữ người trái phép.

Xuất hiện chơi hụi online

TP. HCM là trung tâm kinh tế và tài chính lớn nhất cả nước với dân số đông nên phát sinh nhiều giao dịch dân sự, trong đó có hụi. Theo UBND TP. HCM, thời gian qua, hoạt động hụi trên địa bàn diễn ra rất phổ biến với quy mô lớn cả về số tiền và số lượng người tham gia. Các dây hụi thường hoạt động dựa trên sự tự thỏa thuận và phần lớn không được thông báo đến UBND phường, xã, thị trấn.

Nhiều chủ hụi lợi dụng lòng tin của thành viên để chiếm đoạt tài sản, dẫn đến một số vụ "vỡ hụi" nghiêm trọng phải xử lý hình sự. Ngoài ra, gần đây xuất hiện hình thức tổ chức hụi trực tuyến qua mạng xã hội, thường gọi là "chơi hụi online" với các giao dịch và thanh toán thông qua tài khoản ngân hàng.

Đáng chú ý, một số dây hụi biến tướng thành "tín dụng đen" gây khó kiểm soát và ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và an toàn xã hội tại địa phương.

UBND TP. HCM nhận định, Nghị định 19 đã cơ bản tạo hành lang pháp lý cho người dân trong các giao dịch về hụi. Tuy nhiên, hoạt động này chủ yếu là nhu cầu tự phát, theo thói quen, tập quán và vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro tài chính cho người tham gia, có nguy cơ gây mất an ninh, trật tự xã hội.

Ngoài ra, một số quy định trong nghị định còn thiếu hướng dẫn cụ thể, chưa phù hợp với thực tế và khó thực thi, dẫn đến việc kiểm soát lỏng lẻo khiến các vụ "vỡ hụi" có thể lan rộng với hậu quả lớn và nhiều người bị ảnh hưởng.

UBND TP. HCM kiến nghị cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định về số lượng dây hụi mà một chủ hụi có thể tổ chức nhằm tránh tình trạng "vỡ hụi" dây chuyền; đồng thời cần quy định rõ số lượng thành viên, cùng với cơ chế quản lý, theo dõi và kiểm tra chặt chẽ hoạt động tổ chức hụi.

Công an TP. HCM cũng khuyến cáo, người dân tìm hiểu kỹ các quy định về hụi, xác minh điều kiện kinh tế của chủ hụi và các thành viên, và theo dõi kỹ các thông tin về dây hụi trước khi tham gia. Nếu phát hiện thông tin bất thường, người dân nên báo ngay cho chính quyền địa phương để kịp thời xử lý.