Giải pháp giúp công nhân nghèo thoát khỏi bủa vây của “tín dụng đen”

Công ty bị làm phiền để ép công nhân trả nợ

Vào dịp cuối năm, các hoạt động “tín dụng đen” thường gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt nhắm vào đối tượng có thu nhập thấp, chủ yếu là công nhân và lao động phổ thông. Mặc dù quảng cáo về các khoản vay thường đưa ra lời hứa “lãi suất thấp” và “dễ vay”, nhưng thực tế nhiều người vay phải đối mặt với mức lãi suất “tín dụng đen” vô cùng cao và vô số loại phí khiến họ rơi vào vòng xoáy nợ nần khó thoát.

Anh Hùng - công nhân một nhà máy ở huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai, làm bố đơn thân, nuôi 3 đứa con nhỏ. Mức lương hơn 9 triệu đồng mỗi tháng của anh phải co kéo lắm mới chỉ đủ chi phí trang trải sinh hoạt cơ bản. Một lần con ốm, cần tiền gấp mà không mượn được của ai, anh đã liều vay 3 triệu đồng qua một ứng dụng (app) trên điện thoại.

Ban đầu, anh cũng chỉ nghĩ lãi suất sẽ cao hơn bình thường một chút. Nhưng tới kỳ hạn trả đầu tiên, anh mới phát hiện lãi suất vay rất cao. Có tháng không đủ tiền trả, nhân viên app này đã giới thiệu anh vay tiếp từ một app khác để trả lãi. Cứ thế, anh liên tục vay mượn. Chỉ trong vài tháng, số nợ của anh tăng nhanh chóng và tiền lãi phải trả mỗi tháng thậm chí còn vượt quá mức lương anh kiếm được.

Rơi vào hoàn cảnh túng quẫn, anh đã phải đi bán máu để có thêm chút tiền trả bớt nợ. Sau đó, bán máu không đủ, anh phải chuyển sang bán tiểu cầu hai tuần một lần. Tuy nhiên, số tiền thu được vẫn không đủ để giảm bớt số lãi đang tăng nhanh. Mỗi ngày, anh bị các nhân viên từ các app tín dụng gọi điện đe dọa và thúc giục trả nợ. Anh cảm thấy tuyệt vọng, khủng hoảng tinh thần, không còn sức lực và tinh thần để làm việc. Có lúc, anh đã nghĩ đến việc tìm đến cái chết để thoát khỏi nợ nần.

Cuối tháng 11 vừa qua, trong cuộc đối thoại giữa Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Dương và các doanh nghiệp Nhật Bản, vấn đề “tín dụng đen” cũng đã được đề cập. Theo đó, không chỉ hối thúc công nhân, các đối tượng “tín dụng đen” và tổ chức tài chính còn quấy rối doanh nghiệp qua mạng để tạo áp lực ép công nhân trả nợ.

Vấn đề này không chỉ gây tác động xấu đến môi trường làm việc mà còn làm gián đoạn hoạt động sản xuất, gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp. Đại diện nhiều doanh nghiệp Nhật Bản cho biết, các đối tượng “tín dụng đen” đã lợi dụng thông tin cá nhân của người lao động như vị trí công tác và chức danh để liên hệ trực tiếp qua nhiều kênh. Các cuộc gọi liên tục được thực hiện tới số điện thoại cố định của doanh nghiệp để yêu cầu xác nhận thông tin người vay, đồng thời gây cản trở trong giao tiếp với khách hàng.

Hộp thư điện tử của bộ phận nhân sự cũng bị "tấn công" bởi hàng loạt tin nhắn, khiến nhiều email công việc quan trọng bị trôi mất. Đặc biệt, các đối tượng này thậm chí còn gọi điện bằng tiếng Nhật trực tiếp đến các tổng giám đốc người Nhật để yêu cầu sa thải những công nhân có nợ “tín dụng đen”. Một số nhân viên công ty cũng bị đe dọa, gây áp lực qua tin nhắn hoặc cuộc gọi cá nhân.

Bà Nguyễn Hồng Bích - Chủ tịch công đoàn cơ sở tại một doanh nghiệp ở Khu công nghiệp Hiệp Phước (huyện Nhà Bè, TP. HCM) chia sẻ, nhiều công nhân rơi vào hoàn cảnh bế tắc khi gặp phải các vấn đề đột xuất như con ốm, gia đình có việc gấp... nên phải chấp nhận vay nóng với lãi suất cao từ các nguồn tín dụng đen.

Bà Bích cũng xác nhận, mỗi khi có công nhân vay "tín dụng đen" không thể trả nợ, giám đốc công ty và cán bộ công đoàn đều bị các đối tượng đòi nợ gọi điện đe dọa, gây áp lực.

Hỗ trợ đến từ công đoàn

Để ngăn chặn công nhân rơi vào bẫy "tín dụng đen", thời gian qua, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) TP. HCM và các tỉnh miền Nam đã tổ chức nhiều buổi gặp gỡ, tọa đàm và tư vấn pháp luật để tuyên truyền, nâng cao nhận thức và cảnh giác cho người lao động về vấn nạn này. Những câu chuyện thực tế được công đoàn ghi lại và chiếu cho người lao động xem, giúp họ nhận thức rõ hơn về tác hại nghiêm trọng của "tín dụng đen".

Ngoài việc tuyên truyền cảnh giác, công đoàn còn tập trung giải quyết tận gốc vấn đề bằng cách kịp thời hỗ trợ công nhân gặp khó khăn thông qua các gói vay vốn ưu đãi.

Như LĐLĐ TP. HCM đã thúc đẩy hoạt động của Tổ chức tài chính vi mô CEP, giúp công nhân vay vốn với lãi suất ưu đãi. Suốt hơn 32 năm hoạt động, CEP luôn giữ mục tiêu hỗ trợ người lao động mà không vì lợi nhuận. Các khoản vay của CEP có lãi suất thấp, chỉ từ 0,4 - 0,65% mỗi tháng, tương đương với 4,8 - 7,8% mỗi năm. Tính đến tháng 6 năm nay, CEP đã cung cấp dịch vụ tín dụng cho hơn 5,8 triệu lượt khách hàng, với tổng số tiền trên 92.000 tỷ đồng.

Riêng tại các khu công nghiệp và khu chế xuất trên địa bàn TP. HCM, CEP đã phối hợp với các công đoàn cơ sở để triển khai gói vay ưu đãi 500 tỷ đồng với lãi suất chỉ 0,4%/tháng cho công nhân.

Trong khi đó, bà Bùi Thị Bích Thủy - Phó Chủ tịch thường trực LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cho biết, thời gian qua, LĐLĐ tỉnh này cũng đẩy mạnh các hoạt động chăm lo và hỗ trợ công nhân vay vốn từ các ngân hàng chính thống với lãi suất hợp lý. Tuy nhiên, với hơn 1,2 triệu công nhân, các hoạt động hỗ trợ vẫn chưa thể bao phủ hết toàn bộ. Do đó, bà kêu gọi các doanh nghiệp và công đoàn cơ sở triển khai các hình thức góp vốn, cho vay xoay vòng trong công nhân mà không tính lãi, nhằm giúp đỡ kịp thời công nhân trong những tình huống khó khăn đột xuất.

Bà Bùi Thị Bích Thủy còn khuyến cáo, người lao động cần phải thận trọng khi vay vốn từ các ứng dụng cho vay tiền, phải hiểu rõ mức độ nguy hiểm của "tín dụng đen" và tránh xa các hình thức này.

Cơ quan công an cũng cảnh báo, người dân không vay tiền qua các ứng dụng mạng do chi phí cao và nguy cơ lộ lọt thông tin cá nhân. Các doanh nghiệp hoặc cá nhân bị quấy rối có thể tố cáo qua số điện thoại trực ban của Công an tỉnh hoặc Phòng An ninh mạng, đồng thời báo cáo số điện thoại quấy rối qua tổng đài 156 để Bộ Thông tin và Truyền thông kịp thời xử lý.