Cần xử lý hành vi thao túng giá đất như đối với thị trường chứng khoán

"Tổ lái đất" gây náo loạn thị trường bất động sản

Thời gian vừa qua, hiện tượng một số cá nhân tham gia đấu giá đất trả giá rất cao nhưng rồi đột ngột dừng lại, khiến phiên đấu giá không thành công đã xảy ra ở nhiều nơi, gây xôn xao dư luận. 

Mới đây nhất, Công an đã tạm giữ 5 đối tượng liên quan đến vụ việc trả giá đất lên đến 30 tỷ đồng/m2 tại huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Nhóm này bị cáo buộc cố ý "phá" phiên đấu giá bằng cách nâng giá lên mức cao bất thường rồi đột ngột bỏ cuộc, khiến lô đất không thể giao dịch thành công. Hành vi này được cho là nhằm mục đích thao túng thị trường, trục lợi bất chính.

Tình trạng đấu giá đất hỗn loạn không chỉ diễn ra ở Sóc Sơn mà còn lan rộng tại nhiều huyện ven Hà Nội như Thanh Oai, Hoài Đức, Quốc Oai... trong 4 tháng qua. Điểm chung của các phiên đấu giá này là hiện tượng "sốt ảo" với giá trúng kỷ lục, kèm theo đó là tình trạng mua bán chênh lệch ồ ạt, bỏ cọc hoặc không hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Trước thực trạng này, dư luận đang đặt ra nhiều câu hỏi về động cơ, mục đích thực sự của các đối tượng tham gia đấu giá. Đâu là giải pháp để xử lý triệt để vấn nạn này, đảm bảo tính công bằng, minh bạch cho thị trường bất động sản?

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng văn phòng Luật sư Kết Nối (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, điểm bất thường trong các vụ đấu giá đất gần đây là việc một số đối tượng cố ý trả giá rất cao rồi đột ngột dừng lại, dẫn đến hủy bỏ phiên đấu giá. Hành vi này được cho là có chủ đích, có kế hoạch rõ ràng nhằm trục lợi.

Các đối tượng này lợi dụng tình trạng sốt đất ảo, thao túng giá đất để kiếm lời bất chính. Hậu quả là gây ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, làm nhiễu loạn thị trường bất động sản, khiến người dân khó tiếp cận đất với giá trị thực.

Tuy nhiên, việc xử lý các đối tượng này còn gặp nhiều khó khăn. Nếu không chứng minh được hành vi thông đồng, dìm giá, nâng giá thì khó có thể truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Trong khi đó, mức xử phạt hành chính hiện nay chỉ từ 7 – 10 triệu đồng cũng chưa đủ sức răn đe. Thực tế cho thấy nhiều trường hợp bỏ cọc không bị xử lý hình sự, khiến các đối tượng "tổ lái đất" càng thêm lộng hành.

Cũng theo Luật sư Hùng, việc bỏ cọc đấu giá đất thông thường chỉ là giao dịch dân sự xuất phát từ ý muốn cá nhân, có thể do người tham gia đấu giá gặp khó khăn về tài chính hoặc không còn nhu cầu mua đất nữa.

Tuy nhiên, trong trường hợp có dấu hiệu thông đồng, cố ý nâng giá hoặc dìm giá để trục lợi thì cần xem xét trách nhiệm hình sự. Điển hình như vụ việc tại Sóc Sơn, các đối tượng đã cấu kết với nhau, đặt ra mức giá trần và sẵn sàng "phá giá" nếu vượt quá giới hạn đó. Hành vi này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến phiên đấu giá, khiến phiên đấu giá bị hủy bỏ. Vì vậy, việc xử lý hình sự đối với các đối tượng này là hoàn toàn phù hợp.

Đề nghị xử lý hình sự hành vi thao túng

Đồng quan điểm, nhà báo Nguyễn Kim Khiêm - Tổng Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội cho rằng, đã đến lúc không thể coi hành vi thổi giá và lũng đoạn thị trường là hoạt động kinh tế mà có thể nhìn nhận đó là tội phạm kinh tế. 

Nhiều chuyên gia cũng có chung quan điểm này và cho rằng hành vi thao túng thị trường bất động sản cũng giống như thao túng thị trường chứng khoán bởi tính chất tương tự, nhưng hậu quả còn nghiêm trọng hơn. 

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng cần áp dụng các quy định xử lý hành vi thao túng trên thị trường chứng khoán cho cả thị trường bất động sản. Theo ông, thậm chí trong Luật An ninh mạng đã quy định rõ việc lợi dụng phương tiện công nghệ thông tin để gây nhiễu loạn thị trường là hành vi phạm tội và có thể bị xử lý.

Còn theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - Nguyên trưởng Khoa Tài chính quốc tế - Học viện Tài chính, hành vi thao túng thị trường, làm giá, thổi giá của bất cứ thị trường nào cũng đều là tội phạm kinh tế và đã có quy định xử phạt. Tuy nhiên, do tính chất tinh vi của các hành vi này, việc chứng minh hành vi phạm tội cần được thực hiện nghiêm túc. Ông đề xuất cần xử lý nghiêm một số trường hợp điển hình để răn đe.

Trước tình trạng các đối tượng lợi dụng kẽ hở pháp luật để "thổi giá", "phá" các phiên đấu giá đất, theo luật sư Hùng cần siết chặt điều kiện tham gia đấu giá bằng cách yêu cầu người tham gia chứng minh năng lực tài chính và nộp tiền ký quỹ. Số tiền này sẽ đảm bảo người trúng thầu thực hiện hợp đồng và chỉ được dùng để trả giá trong hạn mức quy định. Đơn vị tổ chức đấu giá có quyền trích tiền ký quỹ mỗi khi đấu giá thành công.

Đồng thời, cần nâng mức tiền cọc lên 10-20% giá khởi điểm và quy định mức phạt, bồi thường thiệt hại từ 30-50% giá trị lô đất nếu người trúng đấu giá bỏ cọc. Bên cạnh đó, cần lập hồ sơ và cấm những người vi phạm tham gia các phiên đấu giá khác trong tương lai.

Ngoài ra, luật sư Hùng cho rằng cơ quan chức năng cần ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về xử lý vi phạm trong đấu giá đất. Cụ thể, có thể xem xét ban hành Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao hoặc Thông tư liên tịch của Bộ Công an, VKSND Tối cao và TAND Tối cao.

Đối với các vụ việc "phá" đấu giá đất, cơ quan tố tụng có thể xem xét áp dụng tội danh "Chống người thi hành công vụ" theo Điều 330 Bộ luật Hình sự. Hành vi "phá" đấu giá gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, gây thiệt hại lớn về kinh tế và uy tín, đồng thời tạo tâm lý hoang mang trong dư luận.