Ngân hàng dồn dập phát hành trái phiếu: Mục đích thực sự đằng sau nhu cầu vốn “khủng”

Chẳng hạn, Ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB) đã phát hành lô trái phiếu riêng lẻ đợt 9 (mã VIBL2431010) với kỳ hạn 7 năm, mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu và số lượng 2.000 trái phiếu, tổng cộng huy động được 2.000 tỷ đồng với lãi suất 7,48%/năm. Trước đó, VIB cũng đã hoàn tất đợt phát hành trái phiếu đợt 8 (mã VIBL2727008), kỳ hạn 3 năm, lãi suất 5,3%/năm, mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu, huy động được 2.000 tỷ đồng.

Hàng nghìn tỷ đồng trái phiếu ngân hàng đã được phát hành

Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam (MSB) cũng phát hành lô trái phiếu MSBL2427012 kỳ hạn 3 năm, mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu, lãi suất 5,6%/năm, huy động được 1.000 tỷ đồng. Trước đó, MSB cũng phát hành lô trái phiếu MSBH2429011 kỳ hạn 5 năm, lãi suất 6,2%/năm và thu được 1.000 tỷ đồng.

Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) phát hành thành công lô 500 trái phiếu, mệnh giá 100 triệu đồng/trái phiếu, kỳ hạn 10 năm, lãi suất 6,2%/năm, thu được 500 tỷ đồng. TPB cũng đã phát hành lô trái phiếu TPBL2427028 kỳ hạn 3 năm, lãi suất 5,3%/năm, huy động được 1.000 tỷ đồng và trong tháng 12, phát hành thêm hai lô trái phiếu kỳ hạn 10 năm, tổng cộng huy động hơn 267 tỷ đồng với lãi suất 7%/năm và 7,08%/năm.

Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) cũng có ba đợt phát hành trái phiếu kỳ hạn 3 năm, lãi suất dao động từ 5,5% đến 5,6%/năm, mệnh giá 1 tỷ đồng/trái phiếu, huy động được tổng cộng 3.700 tỷ đồng. Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank) phát hành hai đợt trái phiếu, lô CTGL2432016 kỳ hạn 8 năm, lãi suất 5,78%/năm, huy động được 920 tỷ đồng, và lô CTGL2439015 kỳ hạn 15 năm, lãi suất 6,5%/năm, thu được 400 tỷ đồng.

Các ngân hàng khác cũng tham gia phát hành trái phiếu, như Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) phát hành 250 trái phiếu kỳ hạn 5 năm, lãi suất 6,1%/năm, thu được 250 tỷ đồng, và Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) phát hành 180 trái phiếu kỳ hạn 5 năm, lãi suất 6,4%/năm, huy động được 180 tỷ đồng.

Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán MB (MBS), tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành thành công tính lũy kế từ đầu năm đã vượt qua tổng giá trị phát hành trong năm 2023, đạt gần 402.800 tỷ đồng, tăng 60% so với cùng kỳ năm trước. Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bình quân gia quyền trong 11 tháng đầu năm 2024 ước tính khoảng 7,1%, thấp hơn mức trung bình 8,3% của năm 2023.

Ngành ngân hàng đứng đầu về giá trị phát hành, với khoảng 288.300 tỷ đồng, tăng 130% so với cùng kỳ, chiếm 72% tổng thị trường, lãi suất bình quân gia quyền là 5,6%/năm, kỳ hạn bình quân 5,1 năm. Các ngân hàng có giá trị phát hành lớn nhất từ đầu năm đến nay bao gồm: ACB (36.100 tỷ đồng), HDBank (30.900 tỷ đồng), Techcombank (26.900 tỷ đồng).

Thực tế, với lãi suất huy động có xu hướng tăng trở lại và có thể tiếp tục tăng trong thời gian tới, việc các ngân hàng tận dụng giai đoạn này để đẩy mạnh phát hành trái phiếu là điều dễ hiểu. Mục tiêu là giảm bớt sự phụ thuộc vào tiền gửi của khách hàng từ thị trường dân cư, vốn rất nhạy cảm với biến động lãi suất. Ngược lại, nguồn vốn huy động từ trái phiếu thường có kỳ hạn dài hơn, do đó cũng mang tính ổn định và bền vững hơn.

Ngân hàng cần vốn để cơ cấu lại kỳ hạn trái phiếu

Tuy nhiên, động lực chính thúc đẩy việc phát hành trái phiếu của các ngân hàng có lẽ xuất phát từ nhu cầu tài trợ cho các trái phiếu đến hạn thanh toán, cũng như cơ cấu lại kỳ hạn của chúng. Điều này được thể hiện rõ ở cơ cấu phát hành khi trái phiếu kỳ hạn ngắn chiếm tỷ trọng lớn, do trong những năm qua, các ngân hàng chủ yếu phát hành trái phiếu kỳ hạn 1 – 2 năm nên cần liên tục thay thế khi đến hạn.

Chẳng hạn như trường hợp tại ACB, theo báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2024, tổng giá trị trái phiếu mà ngân hàng này phát hành đạt 40.649 tỷ đồng, tăng 1.989 tỷ đồng, tương đương với mức tăng 5,1% so với đầu năm. Trong khi đó, chứng chỉ tiền gửi đạt gần 49.717 tỷ đồng, chiếm 55% tổng giá trị giấy tờ có giá (GTCG) và tăng mạnh 35.967 tỷ đồng, tương đương mức tăng hơn 2,6 lần.

Đặc biệt, trái phiếu có kỳ hạn từ 1-2 năm đạt 31.899 tỷ đồng, chiếm 78% tổng danh mục trái phiếu và 35% tổng giá trị GTCG. So với đầu năm, trái phiếu kỳ hạn 1-2 năm đã tăng 8.350 tỷ đồng, tương đương với mức tăng hơn 35%, trong khi trái phiếu kỳ hạn 3 năm giảm 9.130 tỷ đồng, trái phiếu kỳ hạn 5 năm tăng 2.767 tỷ đồng, và trái phiếu kỳ hạn 10 năm chỉ tăng nhẹ 3 tỷ đồng.

Ngoài ra, với các trái phiếu kỳ hạn dài từ năm năm trở lên, các ngân hàng trong tương lai có thể sẽ cần mua lại các trái phiếu này trước hạn và phát hành các trái phiếu mới kỳ hạn dài tương đương để thay thế. Theo quy định hiện hành, trái phiếu có kỳ hạn trên năm năm sẽ được tính vào vốn tự có cấp 2, dùng để tính toán hệ số an toàn vốn (CAR). Do đó, nhu cầu thay thế các trái phiếu kỳ hạn ngắn dưới năm năm sẽ phát sinh thường xuyên.

Thêm vào đó, vốn điều lệ của các ngân hàng đã tăng trưởng liên tục trong những năm qua nhờ kết quả kinh doanh hiệu quả, với nguồn lợi nhuận giữ lại lớn. Điều này giúp tăng vốn tự có cấp 1, tạo điều kiện cho các ngân hàng phát hành trái phiếu với quy mô ngày càng lớn hơn, vì theo quy định, vốn tự có cấp 2 (chủ yếu là trái phiếu dài hạn) tối đa không vượt quá 100% vốn tự có cấp 1.

Cuối cùng, nợ xấu vẫn đang gia tăng, trong khi các ngân hàng phải liên tục cơ cấu lại nợ cho khách hàng, bao gồm những khách hàng gặp khó khăn về điều kiện theo Thông tư 06/2024/TT-NHNN và những khách hàng bị ảnh hưởng bởi cơn bão Yagi vừa qua. Điều này làm gia tăng nhu cầu về vốn trung và dài hạn của các ngân hàng, nhằm duy trì tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn theo quy định. Vì vậy, việc tăng cường phát hành trái phiếu trở thành một lựa chọn tất yếu.