Dịch bệnh truyền nhiễm diễn biến phức tạp với nhiều nguy cơ mới

72% bệnh truyền nhiễm có nguồn gốc từ động vật hoang dã

Ngày 26/12, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2024 và Kế hoạch phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2025 tại Hà Nội, nhân dịp Ngày Quốc tế phòng, chống dịch bệnh (27/12).

Tại hội nghị, ông Nguyễn Lương Tâm - Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã đưa ra dự báo tình hình bệnh truyền nhiễm trong năm 2025 vẫn sẽ diễn biến phức tạp. Trong đó, sốt xuất huyết tiếp tục là một thách thức lớn đối với y tế công cộng toàn cầu, với nhiều yếu tố nguy cơ như biến đổi khí hậu, sự phát triển của giao thương, du lịch, đô thị hóa, di dân gia tăng, cùng với sự đa dạng của các vật chứa mầm bệnh.

Bệnh tay chân miệng vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, trong khi người dân còn chủ quan, lơ là thực hiện các biện pháp phòng ngừa, đặc biệt tại các cơ sở giáo dục và nhà trẻ. Từ đó, có thể làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Bệnh sởi và các bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine tiếp tục có nguy cơ gia tăng do tỷ lệ tiêm chủng chưa đạt mức bao phủ cần thiết. Quản lý đối tượng tiêm chủng còn hạn chế, có thể dẫn đến gia tăng số ca nhập viện.

Lãnh đạo Cục Y tế dự phòng khuyến cáo, các bệnh viện cần thực hiện phân tuyến, phân luồng sàng lọc bệnh hô hấp khi tiếp nhận bệnh nhân và tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm chéo. Các địa phương cũng cần tổ chức tiêm bổ sung, rà soát đối tượng tiêm chủng và đặc biệt ưu tiên tiêm vaccine sởi trong năm 2025.

Ông Tâm cho biết thêm, các bệnh nguy hiểm mới nổi như đậu mùa khỉ, có nguy cơ gia tăng do sự xuất hiện của các biến chủng mới. Cúm gia cầm độc lực cao cũng có khả năng tái xuất hiện, khi virus trên gia cầm được phát hiện tại nhiều địa phương.

Hàng năm trên toàn thế giới, trung bình có 5 bệnh mới xuất hiện trên người, trong đó có 3 - 4 bệnh có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Việt Nam là một trong những điểm nóng của các dịch bệnh truyền nhiễm mới, với 72% các bệnh truyền nhiễm đang nổi trên người có nguồn gốc từ động vật hoang dã.

Vẫn còn tình trạng anti-vaccine

Dự báo tình hình dịch bệnh trên có một phần xuất phát từ thực tế năm nay. Theo ông Nguyễn Lương Tâm, năm 2024, cả nước ghi nhận 38.364 ca sốt phát ban nghi sởi, tăng 94 lần so với năm 2023 và 6.725 ca dương tính với sởi, tăng hơn 130 lần. Có 13 trường hợp tử vong do sởi, chủ yếu là trẻ em và người già có bệnh nền.

Ông Tâm nhấn mạnh, sởi là bệnh đáng chú ý trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, tại một số tỉnh thành, thống kê số trẻ chưa sát thực tế, để lỗ hổng là trẻ không đi tiêm chủng. Tại một số thành phố lớn, bà mẹ có hiện tượng anti-vaccine (bài trừ), không đưa con đi tiêm.

Bên cạnh đó, theo ông Tâm, bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất, với 84 ca tử vong từ đầu năm đến nay. Để phòng ngừa bệnh dại trên người, cần đạt tỷ lệ tiêm chủng cho chó, mèo trên 70%, tuy nhiên hiện nay tỷ lệ này mới chỉ đạt dưới 50%.

Nhưng thực tế, ở nhiều tỉnh, thành, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, tình trạng chó, mèo thả rông và không đeo rọ mõm vẫn rất phổ biến. Một số người dân còn chủ quan, không tiêm phòng dại cho vật nuôi.

Ngoài ra, từ đầu năm đến nay, có 141.000 ca mắc sốt xuất huyết. Bệnh tay chân miệng ghi nhận hơn 76.000 ca mắc. Cả nước ghi nhận 287.548 ca mắc cúm mùa, giảm 18,6% so với năm trước nhưng số người tử vong tăng lên 8 ca. Ho gà ghi nhận 1.074 ca (tăng 21,9 lần) và 1 ca tử vong, trong khi đậu mùa khỉ ghi nhận 76 ca mắc tại TP. HCM và các tỉnh miền Nam.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng dịch bệnh là đại dịch Covid-19, ảnh hưởng đến tỷ lệ tiêm vaccine và quản lý đối tượng tiêm chủng. Ý thức phòng bệnh trong cộng đồng còn hạn chế, với một số người chủ quan và tình trạng "anti" vaccine khiến nhiều trẻ bỏ lỡ việc tiêm phòng, đặc biệt đối với bệnh sởi.

Theo ông Tâm, dịch bệnh vẫn luôn diễn biến phức tạp, khó lường và có nguy cơ bùng phát bệnh dịch, bệnh mới nổi, tái nổi, bệnh chưa rõ nguyên nhân, sự biến chủng liên tục của các tác nhân gây bệnh. Tết Nguyên đán sắp đến, cùng với đó là mùa lễ hội, nguy cơ lây lan dịch bệnh sẽ gia tăng. Do đó, để đảm bảo người dân có thể vui xuân, đón Tết an lành, các địa phương cần tăng cường công tác kiểm soát dịch, đặc biệt là các bệnh lây truyền qua đường hô hấp.