Thực phẩm hình cá chép lên ngôi trong lễ cúng ông Công ông Táo 2025

Chọn cá chép giả

Năm nay, ngày 23 tháng Chạp - tiễn ông Công ông Táo về trời, rơi vào thứ 4 nên nhiều gia đình đã chọn làm lễ cúng ngay từ cuối tuần. Cũng theo đó, thị trường đồ cúng Táo Quân sôi động sớm hơn mọi năm.

Trong lễ cúng ông Công ông Táo không thể thiếu cá chép. Năm nay thay vì chọn cá chép sống, nhiều gia đình lại ưa chuộng các loại thực phẩm hình cá chép từ thạch, xôi, bánh kem, bánh bao… để làm mới mâm cỗ cúng.

Trên chợ mạng, thạch cá chép thủ công với thiết kế 3D, 4D đẹp mắt đang được bán rầm rộ. Giá mỗi set thạch cá chép dao động tùy theo kích cỡ. Cụ thể, set 3 cá nhỏ đường kính 16cm có giá 100.000 đồng, còn set 3 cá lớn đường kính 20cm có giá 180.000 đồng/hộp.

Chị Lê Thị Dung (quận Long Biên, Hà Nội) - tiểu thương kinh doanh online mặt hàng thạch cá chép cho biết, nguyên liệu làm món này rất đơn giản gồm bột thạch, sữa đặc, nước cốt dừa, cùng màu tự nhiên từ hoa đậu biếc, bột matcha, cacao và cafe. Được làm từ nguyên liệu thiên nhiên, thạch cá chép còn giúp người tiêu dùng giải ngấy trong dịp Tết.

Theo chị Dung, từ ngày 19 tháng Chạp, chị đã nhận được hàng chục đơn đặt hàng. Hết ngày 21 tháng Chạp, chị không nhận thêm đơn để kịp giao hàng.

Ngoài thạch, xôi gấc đúc khuôn hình cá chép cũng thu hút các bà nội trợ. Chị Trần Thu Trang (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho biết, xôi gấc đóng khuôn hình cá chép có giá 60.000 đồng cho hộp nhỏ và 80.000 đồng cho hộp lớn. Phần thân cá được làm từ xôi gấc, còn đuôi và vây cá được tạo hình từ đậu xanh.

Bánh kem cá chép cũng trở thành sản phẩm độc đáo trong dịp lễ ông Công, ông Táo năm nay. Một tiệm bánh cho biết, sản phẩm này có tông màu đỏ chủ đạo, tượng trưng cho may mắn và thịnh vượng. Trên mặt bánh có những chú cá chép làm từ socola phủ nhũ vàng, điểm xuyết bằng socola đồng xu, quạt giấy đỏ và cành hoa đào. Bánh kem cá chép có giá từ 180.000 đồng/chiếc cho 2 - 4 người ăn và 270.000 đồng/chiếc cho 5 - 10 người ăn.

Trong khi đó, bánh bao hình cá chép cũng là món “hot” năm nay. Một hộp bánh bao cá chép gồm ba chiếc cá lớn màu vàng, đỏ hoặc phối ba màu, cùng ba bánh bao cá nhỏ có giá 99.000 đồng/hộp. Bánh bao này có thành phần tương tự bánh bao thông thường, chỉ khác ở tạo hình và màu sắc. Sản phẩm có thể bảo quản trong tủ đông khoảng 1 tháng và hấp trước khi sử dụng.

Chị Nguyễn Thu Huyền (quận Đống Đa, Hà Nội) cho hay, khi nhìn kỹ vào từng chi tiết của chiếc bánh bao này, chị thấy giá 100.000 đồng/hộp là hoàn toàn hợp lý. Chị đã đặt mua 1 hộp để thêm vào mâm cỗ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp tới.

Anh Duy Thành (quận Hà Đông, Hà Nội) cũng cho biết, bánh trông rất đẹp mắt nên anh đã mua ngay 3 hộp để biếu cả nhà nội và nhà ngoại. Anh sẽ thay thế cá thật bằng loại bánh này, như vậy vừa tiết kiệm thời gian đi thả cá, lại vừa có thể thưởng thức sau khi cúng lễ.

Đa dạng để bắt kịp nhu cầu người tiêu dùng

Chị Trần Phương Nga - nghệ nhân văn hóa ẩm thực làng nghề Việt Nam cho biết, nhu cầu sử dụng cá chép cúng ông Công ông Táo từ thạch và các sản phẩm khác đã xuất hiện khoảng 2 - 3 năm nay và ngày càng trở nên phổ biến.

Nguyên nhân là do nhiều gia đình ở các đô thị lớn không gần ao hồ, không thể thả cá hoặc lo ngại về việc cá bị bắt lại. Một số người lại cho rằng, sau khi phóng sinh còn vứt túi nilon bừa bãi trên vỉa hè hoặc dưới sông hồ, gây ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, các món thạch cá chép sau khi cúng có thể được thụ lộc và dùng làm món tráng miệng, giúp chống ngán.

Theo chị Nga, ngoài những chú cá chép thạch được làm từ khuôn có sẵn, để tạo sự đa dạng về mẫu mã, tôi còn thiết kế các mẫu cá thạch 3D khắc tay thủ công, kết hợp với hoa sen, hoa súng và nhiều họa tiết khác. Đối với bánh thạch 3D, để tạo ra những chú cá chép sống động và đầy hồn, tôi phải tỉ mỉ quan sát các chú cá thật và vẽ lại chúng vào trong thạch, kết hợp với hoa, lá, rong rêu để mỗi chiếc bánh trở thành một hồ cá thu nhỏ.

Chị Thanh Hoài (quận Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ, ngày càng có nhiều biến tấu từ cá chép để phục vụ người tiêu dùng cúng ông Công ông Táo, rất tiện lợi trong cuộc sống bận rộn hiện nay. Những gia đình ở chung cư hoặc không có ao hồ để thả cá có thể lựa chọn các loại thực phẩm đẹp mắt này. Sau khi cúng, cả gia đình có thể cùng thưởng thức làm món tráng miệng.

Còn theo nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử Trần Đình Sơn, ông Công ông Táo có một lịch sử lâu dài, với mục đích sâu xa là nhắc nhở mọi người sống đúng theo luân thường và đạo lý. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại ngày nay, nhiều người quá chuộng hình thức và khoe mẽ, làm phai nhạt các giá trị truyền thống. Mỗi năm đến dịp này, lại dậy sóng các vấn đề như đốt vàng mã tràn lan và phóng sinh bừa bãi.

Theo ông Sơn, hóa vàng và thả cá là hai tập tục dân gian đã tồn tại từ lâu. Tuy nhiên, người không nên đốt quá nhiều vàng mã, tránh gây ô nhiễm môi trường.