Tục lệ đầu năm mua muối - cả năm may mắn đủ đầy từ góc nhìn của chuyên gia văn hoá dân gian

Giao thừa, đi bán muối

Tờ mờ sáng mồng Một Tết, chị Phương đã cùng chồng mỗi người một xe, chở muối len lỏi khắp phố phường Hà Nội để bán. Chị Phương chia sẻ, mua muối đầu năm không ai mặc cả nên mỗi gói muối đong bằng một gáo (bát) được bán với giá 20.000 đồng, tặng kèm bật lửa. Năm ngoái, chị đã bán được hơn 30kg muối.

Những năm trước, chị thường bắt đầu bán từ 0 giờ, ngay sau giao thừa và kèm theo hộp diêm. Nhưng 2 năm nay, chị thay đổi thời gian và mặt hàng đi kèm cho phù hợp với nhu cầu của mọi người.

Giải thích việc bán muối kèm theo bật lửa hoặc diêm, chị Phương cho hay đây là phong tục được truyền lại từ xưa, với mong ước một năm mới thuận lợi, vui vẻ, nhiều tài lộc. Ngọn lửa tượng trưng cho sự ấm áp và phúc lộc không bao giờ tắt. Đầu năm mua “lửa” cũng được coi là cách để rước may mắn về nhà. Chính vì thế, nhiều người thường chọn mua diêm hoặc bật lửa kèm với muối để cầu cả sự ấm áp lẫn tài lộc trọn vẹn suốt năm.

Còn Nguyễn Minh Anh - sinh viên năm một trường đại học ở Hà Nội đã chọn ở lại thành phố thay vì về quê ăn Tết để trải nghiệm một công việc đặc biệt trong đêm giao thừa. Minh Anh cùng nhóm bạn thân đã chuẩn bị sẵn những gói muối nhỏ, buộc nơ đỏ cùng cành lộc xanh mướt, với mong muốn mang lại sự may mắn cho người mua trong năm mới.

Để thu hút người mua, Minh Anh và các bạn còn mặc áo dài truyền thống. Chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ sau giao thừa, Minh Anh đã bán hết sạch số muối và cành lộc mà nhóm chuẩn bị. Mỗi gói muối được bán với giá 20.000 đồng. Minh Anh chia sẻ, đây là lần đầu tiên cô trải nghiệm công việc này. Không chỉ kiếm thêm thu nhập, mà cảm giác được góp phần mang lại may mắn và niềm vui cho mọi người thật sự rất đặc biệt.

Lê Minh Phúc và bạn của mình cũng đi bán muối đầu năm mới. Nhưng thay vì tự chuẩn bị, Phúc lên mạng đặt mua các gói đã được đóng sẵn trong túi đỏ. Cậu cho biết, cậu không phải người khéo léo, việc này sẽ thuận tiện hơn tự làm.

Chị Trần Hương Giang (quận Đống Đa, Hà Nội) cho hay, nhiều năm nay, gia đình chị vẫn giữ thói quen mua muối vào đầu năm, chủ yếu với ý nghĩa cầu may mắn, chứ không phải để sử dụng trong sinh hoạt hằng ngày.

“Mua” may mắn cho cả năm

Vào Tết Nguyên đán, sau đêm giao thừa hoặc trong những ngày đầu năm mới, nhiều người vẫn giữ thói quen mua một gói muối nhỏ khi đi lễ chùa, đi chợ... Gói muối này không chỉ để sử dụng trong sinh hoạt mà còn mang ý nghĩa cầu may mắn.

Theo quan niệm dân gian, vị mặn của muối tượng trưng cho sự đậm đà, thắm thiết trong tình cảm, sự gắn bó thủy chung giữa con người với nhau và sự hòa thuận trong gia đình, dòng họ.

Trong văn hóa phương Đông, muối nằm trong danh sách 7 nhu yếu phẩm thiết yếu: củi, gạo, dầu, tương, muối, giấm, trà. Xưa kia, muối từng là mặt hàng đặc biệt, chịu thuế riêng và đóng vai trò quan trọng trong đời sống.

Khi đó, hệ thống giao thông còn hạn chế, việc vận chuyển muối từ vùng biển đến các vùng núi hoặc vùng sâu vùng xa rất khó khăn. Vì vậy, muối trở thành một vật phẩm vô cùng quan trọng.

Vào đầu năm mới, người ta thường mua muối để dự trữ, đồng thời cầu mong một năm mới no đủ, làm ăn thuận lợi. Qua thời gian, phong tục này đã trở thành nét văn hóa độc đáo của người Việt Nam.

Về tục lệ mua muối đầu năm, tiến sĩ Nguyễn Hùng Vĩ cho rằng muối là gia vị thiết yếu cho mọi sinh vật. Việc tích trữ muối quan trọng không kém gì giữ lửa. Chính vì thế, muối trở thành biểu tượng cho sự mặn mà, gắn bó, thủy chung trong quan hệ con người như câu ca dao “Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.”

Tiến sĩ Vĩ phân tích thêm, ngày Tết là khởi đầu cho một năm mới, nên người ta mua muối để mong cầu sự đầm ấm, mặn mà. Người bán muối thường đi khắp thôn làng, người mua không mặc cả, còn người bán thì luôn vun đầy bát muối như lời chúc phúc cho một năm viên mãn. Tục lệ này vẫn duy trì đến nay, là một nét đẹp văn hóa, góp phần như “gia vị” trong cuộc sống muôn màu.