Hà Nội đề xuất tăng mức phạt vi phạm giao thông: Cần chế tài đặc thù cho Thủ đô?

Cần chế tài mang tính chất đặc thù riêng

UBND TP. Hà Nội đang tổ chức lấy ý kiến nhân dân về dự thảo nghị quyết quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ.

Theo dự kiến, mức phạt sẽ tăng từ 1,5 đến 2 lần so với Nghị định 168 đối với 107 hành vi vi phạm giao thông đường bộ và sẽ có hiệu lực từ tháng 7/2025.

Lý giải việc đề xuất tăng mức phạt, UBND thành phố cho rằng, Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội của cả nước với dân số khoảng 8,5 triệu người. Thành phố còn có trụ sở của các cơ quan Trung ương, ngoại giao và văn phòng đại diện quốc tế, cũng là đầu mối giao thông quan trọng của cả nước.

Với sự phát triển đa dạng về các loại hình giao thông vận tải và mật độ xe cộ cao, Hà Nội đối mặt với sự phức tạp về trật tự an toàn giao thông, khác biệt so với các địa phương khác trong cả nước. Tuy nhiên, công tác xử lý vi phạm hành chính trong giao thông hiện nay vẫn được áp dụng như các địa phương khác. Do đó, cần thiết phải có quy định và chế tài đặc thù cho thủ đô.

Chính quyền thành phố đánh giá, ý thức tham gia giao thông của người dân còn nhiều hạn chế khi tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn, điển hình là các hành vi không chấp hành vạch kẻ đường, biển báo, không đội mũ bảo hiểm, đi ngược chiều, đi vào đường cấm, không tuân thủ đèn tín hiệu… Vì vậy cần có các giải pháp mạnh mẽ hơn trong việc xử lý vi phạm và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

Về cơ sở pháp lý, Luật Thủ đô 2024 cho phép HĐND TP. Hà Nội quy định mức phạt cao hơn gấp đôi so với mức phạt của Chính phủ với một số vi phạm hành chính trong giao thông đường bộ.

UBND Hà Nội nhận định, Nghị định 168/2024 đã tăng mức phạt đối với một số hành vi vi phạm giao thông. Tuy nhiên, với tình hình vi phạm trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn thành phố, việc tiếp tục tăng mức phạt đối với một số hành vi là cần thiết nhằm nâng cao ý thức tự giác chấp hành của người dân.

Bên cạnh đó, mức tăng trưởng số lượng xe cộ tại thành phố hàng năm luôn dao động từ 2 - 4%. Cụ thể, năm 2023 có khoảng 8,02 triệu xe, thì đến năm 2024 đã tăng lên 8,16 triệu xe các loại. Tình trạng ùn tắc giao thông xảy ra chủ yếu vào các khung giờ cao điểm, đặc biệt trên các tuyến đường xuyên tâm và vành đai, trong khi việc mở rộng hạ tầng giao thông chưa theo kịp.

UBND Hà Nội nhấn mạnh, mục tiêu của việc xây dựng đề xuất này là nhằm giảm thiểu ùn tắc giao thông, từng bước hình thành văn hóa giao thông trên địa bàn thành phố.

Thay đổi ý thức và xây dựng nề nếp giao thông

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi trên Báo Dân Trí, thạc sĩ Lê Trung Hiếu - Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội cho biết, công tác thi hành pháp luật, đặc biệt trong việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông tại Hà Nội hiện vẫn áp dụng giống các địa phương khác. Do đó cần thiết phải có quy định, chế tài đặc thù cho thủ đô.

Ông nhận định, xử phạt vi phạm giao thông không phải là nguồn thu chính của ngân sách, mà là một biện pháp nhằm duy trì trật tự và an toàn giao thông. Phạt không chỉ để người dân tuân thủ luật, mà còn để hình thành văn hóa giao thông, với sự chú trọng vào an toàn và loại bỏ tâm lý "nhờn" luật mà nhiều người dân đã duy trì từ lâu.

Ông Hiếu cũng nhấn mạnh, việc Hà Nội đề xuất tăng mức phạt là điều cần thiết trong bối cảnh hiện nay, để người dân chú ý hơn đến luật, từ đó thay đổi ý thức và xây dựng nề nếp giao thông. Mức phạt cao sẽ góp phần tạo thói quen và văn hóa giao thông trong cộng đồng.

Thực tế, khi các lỗi như vượt đèn đỏ, đi xe trên vỉa hè, đi ngược chiều hay dùng điện thoại trong lúc lái xe bị xử phạt từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, nhiều người vi phạm đã biết "sợ" và tự ý thức được việc không vi phạm nữa.

Theo ông, ý thức là yếu tố quan trọng nhất, không chỉ đối với người dân mà còn đối với lực lượng chức năng và cơ quan quản lý. Nếu lực lượng chức năng thực hiện việc xử phạt một cách nghiêm túc, công minh, không có ngoại lệ và đảm bảo công khai, minh bạch, người dân sẽ cảm thấy phục tùng và tự giác tuân thủ các quy định.

Với mức phạt cao như hiện nay, việc người dân lo ngại việc phát sinh tiêu cực trong xử lý vi phạm giao thông là có cơ sở. Vì vậy, ông cho rằng cần tăng cường giám sát qua hệ thống camera, áp dụng xử phạt nguội qua hình ảnh để giảm thiểu việc xử phạt trực tiếp.

Lực lượng tuần tra kiểm soát cần tập trung vào công tác ngăn ngừa vi phạm, trước khi xử lý. Việc ngăn ngừa đòi hỏi phải kịp thời phát hiện và tham mưu giải quyết các điểm bất cập như cành cây, biển quảng cáo che khuất đèn giao thông và biển báo, hay các điểm phân luồng, phân làn không hợp lý.

Ông Hiếu chia sẻ, việc xử lý phải đảm bảo công khai, tạo hình ảnh đẹp và nghiêm minh cho cơ quan thực thi pháp luật. Đồng thời, cần xóa bỏ những hình ảnh không phù hợp như che ô kín mít, xử phạt trong cabin ô tô hay trong bốt gác, tránh gây hiểu lầm và phản cảm.

Ngoài ra, ông Hiếu cũng đề xuất một phần số tiền thu được từ xử phạt vi phạm giao thông nên được tái đầu tư cho việc phát triển hạ tầng, duy tu, bảo trì đường sá, sửa chữa đèn tín hiệu và trợ giá cho vận tải công cộng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Thanh - nguyên Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam chia sẻ cũng rất ủng hộ việc tăng mức phạt vi phạm giao thông mà Hà Nội đề xuất. Tuy nhiên, thành phố nên cân nhắc kỹ, không xử phạt tràn lan mà cần chọn những hành vi vi phạm đặc biệt như cố tình cơi nới thành thùng, chở quá tải, chạy quá tốc độ, uống rượu bia vi phạm nồng độ cồn khi lái xe…

Việc áp dụng nâng mức xử phạt phải được áp dụng cho những hành vi rất nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, thể hiện sự cố tình vi phạm pháp luật, thậm chí cần thiết có thể đưa ra xử lý hình sự.