Tại talkshow “Sở hữu nhà ở xã hội từ giấc mơ đến hiện thực,” ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, chính sách nhà ở xã hội (NOXH) đang được Nhà nước hỗ trợ mạnh mẽ cho các đối tượng thu nhập thấp thông qua hai hướng: gián tiếp qua các chủ đầu tư và trực tiếp dành cho người mua nhà.
Giá NOXH chưa bao giờ rẻ như hiện nay
Cũng theo ông Hưng, trong Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn NOXH cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030,” Chính phủ đã giao chỉ tiêu cụ thể cho từng địa phương. Các chính sách hiện nay đã khắc phục nhiều điểm nghẽn, như mở rộng đối tượng thụ hưởng và nới lỏng điều kiện cư trú, thu nhập.
Theo quy định cũ, để mua NOXH, người dân phải đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt như điều kiện cư trú (phải cư trú tại địa phương muốn mua), điều kiện nhà ở (chưa sở hữu nhà hoặc diện tích nhà ở dưới 10m², hiện đã nâng lên 15m²), và điều kiện thu nhập (dưới 15 triệu đồng/tháng với cá nhân hoặc dưới 30 triệu đồng/tháng với hộ gia đình).
Ông Hưng cho biết, với trường hợp thuê NOXH, các điều kiện được nới lỏng đáng kể. Người thuê chỉ cần thuộc một trong 11 nhóm đối tượng được hưởng chính sách và có giấy xác nhận từ cơ quan liên quan. Ví dụ, sinh viên chỉ cần thẻ sinh viên hoặc giấy xác nhận từ trường đại học để đủ điều kiện thuê.
Đối với việc mua hoặc thuê mua NOXH, người có nhu cầu vẫn phải đáp ứng các tiêu chí về nhà ở và thu nhập. Cụ thể, điều kiện về nhà ở được xác nhận bởi Văn phòng Đăng ký đất đai, còn thu nhập do cơ quan, đơn vị chi trả lương xác nhận. Riêng với lao động tự do không có hợp đồng lao động, UBND cấp phường, xã sẽ là cơ quan chịu trách nhiệm xác nhận.
Hiện các địa phương như Hà Nội và TP.HCM đang xây dựng mức trần giá thuê NOXH, với TP.HCM áp dụng ngưỡng 100.000 đồng/m²/tháng. Tuy nhiên, đây chỉ là mức giới hạn, giá thực tế sẽ được quyết định thông qua thỏa thuận giữa hai bên. Ông Hưng nhấn mạnh, nếu mức giá đặt quá cao, khả năng hấp dẫn người thuê sẽ bị giảm sút.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Trương Anh Tuấn – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Quân cho biết, có 3 yếu tố cần thiết để người dân mua được NOXH gồm cơ chế chính sách, nguồn vốn và tiền tiết kiệm hàng tháng. Hiện, Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ người mua NOXH như lãi suất vay ưu đãi 6,6%/năm nhưng cần tích lũy tài chính ổn định.
“Muốn mua căn hộ giá khoảng 1 tỷ đồng, mỗi tháng cần tiết kiệm từ 5-7 triệu đồng. Giá NOXH hiện rất rẻ, chỉ bằng 20% giá nhà ở thương mại” ông Tuấn nhận định.
Nhà nước vẫn phải đóng vai trò chủ đạo
Cũng cho rằng chưa bao giờ NOXH được quan tâm như hiện nay, TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), nhận định thủ tục đầu tư NOXH đã được đơn giản hóa đáng kể. Ngoài việc gỡ bỏ rào cản cho chủ đầu tư, gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng từ các ngân hàng thương mại cũng tạo động lực lớn.
Tuy nhiên, ông Đính nhấn mạnh, Nhà nước vẫn phải đóng vai trò chủ đạo trong phát triển NOXH, từ việc bố trí quỹ đất, cung cấp nguồn vốn vay đến đơn giản hóa thủ tục cho người mua. Doanh nghiệp, trong bối cảnh này, chỉ đóng vai trò như những “nhà thầu” thực hiện dự án.
Dưới góc nhìn của người mua nhà, ThS. Trần Hoàng Nam từ Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM cho rằng quy định mới người ở Bình Dương vẫn mua được NOXH tại TP.HCM, lãi suất có xu hướng giảm cũng là thuận lợi nhất định. Tuy nhiên, vấn đề quan trong nhất hiện nay là lựa chọn vị trí xây dựng sao cho phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân.
Bởi lẽ, việc sở hữu một căn nhà không chỉ dừng lại ở không gian sống bên trong mà còn phải đi kèm với một hệ sinh thái ổn định, phục vụ đời sống lâu dài. Nếu các dự án NOXH được đặt tại những khu vực hạ tầng kém phát triển, giao thông không thuận lợi hoặc thiếu các tiện ích xã hội như trường học, bệnh viện, sẽ khó thu hút người mua.
Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, nhận định rằng để triển khai thành công Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn NOXH cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030,” cần sự phối hợp chặt chẽ từ bốn nhóm: nhà nước, ngân hàng, nhà đầu tư và người dân.
Theo ông Lực, Nhà nước cần cụ thể hóa quy hoạch, bố trí quỹ đất, hoàn thiện hạ tầng xã hội và xác định chính xác nhu cầu NOXH theo từng khu vực. Các ngân hàng cần cung cấp nguồn vốn ưu đãi; nhà đầu tư cần chuẩn bị tài chính, xây dựng hệ sinh thái tối ưu để đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng công trình; trong khi đó, người mua cần có kế hoạch tiết kiệm và sử dụng đòn bẩy tài chính hợp lý.
Về lãi suất vay mua NOXH qua Ngân hàng Chính sách Xã hội, ông Lực cho biết mức lãi suất đã tăng từ 4,8%/năm trước đây lên 6,5%/năm hiện nay. Trong khi đó, lãi suất cho vay hộ nghèo duy trì ở mức 6,6%/năm từ năm 2015 đến nay. Tuy nhiên, để hỗ trợ người vay mua NOXH một cách tói đa, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước nên rà soát, giảm lãi suất cho vay hộ nghèo. Đây sẽ là bước đi hợp lý và tạo tiền đề cho việc giảm lãi suất mua NOXH.
