Thời gian gần đây, liên tiếp xảy ra những vụ cháy nhà trọ, chung cư mini, nhiều trong số đó để lại hậu quả vô cùng thương tâm. Một trong những nguyên nhân khiến xảy ra tình trạng này là việc người dân tự ý chuyển đổi công năng thành nhà ở nhiều căn hộ, nhà trọ với mật độ người ở cao, nhà kết hợp sản xuất kinh doanh…không đảm bảo các điều kiện về phòng cháy chữa cháy (PCCC).
Sau mỗi vụ việc, các cơ quan chức năng cũng rốt ráo cảnh báo cháy nổ, tổ chức diễn tập, rà soát, kiểm tra về PCCC, nhất là các khu vực có mật độ nhà trọ cao, loại hình tiềm ẩn nguy cơ lớn. Dù vậy, nhiều người lao động, người thu nhập thấp, sinh viên sống tại các thành phố lớn vẫn thường xuyên lựa chọn những căn phòng trọ vừa túi tiền, chật hẹp, bỏ qua các tiêu chuẩn, quy định về PCCC.
Theo ý kiến của một số chuyên gia, việc đảm bảo PCCC cần nhiều hơn các quy định, và trong số đó việc xây dựng tiêu chuẩn xây dựng nhà trọ là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành vẫn chưa có quy định nào liên quan đến vấn đề này.
Theo ông Nguyễn Đức Lập – Viện trưởng Viện nghiên cứu và đào tạo bất động sản, năm 2016, Bộ Xây dựng có ban hành thông tư 20/2016 về quy định tiêu chuẩn tối thiểu của nhà ở xã hội do hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng cho thuê thì diện tích tối thiểu là 10m2 và kèm theo nhiều tiêu chí khác.
Tuy nhiên, thông tư 09/2021 thay thế thông tư 20/2016 thì không quy định cụ thể về tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở, mà chỉ có những quy định chung. Hiện, mới có tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng về nhà chung cư với diện tích tối thiểu không nhỏ hơn 25m2 và phải có tối thiểu 1 phòng ở, 1 khu vệ sinh.
Ngoài ra, Luật Nhà ở năm 2023 có quy định trường hợp cá nhân xây chung cư mini hai tầng, 20 căn hộ trở lên phải lập dự án đầu tư, phải đáp ứng điều kiện làm chủ đầu tư dự án. Các căn hộ đủ điều kiện cấp sổ sẽ được bán, cho thuê, thuê mua theo quy định.
Như vậy, hiện nay nhà cho thuê có quy mô thấp hơn vẫn chưa có tiêu chuẩn xây riêng, mà chỉ có thể áp dụng theo tiêu chuẩn nhà ở cá nhân, xây dựng tự phát. Trong khi đó, mô hình này có muôn hình vạn trạng, không có sự thống nhất chung.
Đơn cử như căn hộ mini, phòng trọ trong dãy trọ và nhà của cá nhân; thậm chí có nhiều trường hợp cho thuê phòng dorm, sleep box (khoang ngủ vừa vặn cho một người trong một căn phòng chung)... tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Do đó, việc cần phải có bộ quy chuẩn phù hợp với thực tiễn tại các đô thị, vừa là cơ sở để các cơ quan chức năng theo dõi, quản lý vừa để các cá nhân, tổ chức liên quan thực hiện đúng quy định, nhằm đảm bảo an toàn cả về không gian sống, mỹ quan lẫn công tác PCCC.
Liên quan đến quy chuẩn xây dựng nhà cho thuê, ông Vũ Ngọc Anh – Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Xây dựng) cho biết, đang phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ để ban hành bộ tiêu chuẩn chung cho thiết kế nhà ở riêng lẻ. Trong đó sẽ bao gồm những tiêu chuẩn cụ thể về thiết kế, xây dựng cho từng trường hợp, theo hướng chặt chẽ hơn, ràng buộc kỹ thuật nghiêm ngặt hơn.
Trước đó, góp ý cho Dự thảo Tiêu chuẩn Việt Nam về nhà ở riêng lẻ - yêu cầu chung về thiết kế theo văn bản số 2256/2022 của Bộ Xây dựng, Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) đã đề nghị bổ sung tiêu chuẩn thiết kế phòng trọ để chuẩn hóa và nâng cao chất lượng sống.
Cụ thể, HoREA đề nghị, Bộ Xây dựng xem xét và quyết định diện tích tối thiểu của phòng trọ là 10 – 15m2, diện tích sử dụng không nhỏ hơn 5m2 (hoặc có thể là 6-7,5m2) cho 1 người ở vừa đảm bảo không gian ở phù hợp vừa đáp ứng được các cam kết quốc tế về điều kiện ở của công nhân lao động. Mặt khác, không tạo áp lực tài chính cho người thuê. Đồng thời, quy định nhà trọ có từ 10 phòng ở trở lên phải có một phòng sinh hoạt chung, đảm bảo yêu cầu về cửa đi, khu vệ sinh chung và các tiện ích khác.
