Tình trạng khan hiếm vàng nguyên liệu kéo dài
Vấn đề khan hiếm vàng nguyên liệu đang là mối quan tâm lớn của nhiều doanh nghiệp kinh doanh vàng. Trước đây, nguồn vàng nguyên liệu chủ yếu đến từ vàng trong dân, được mua qua các giao dịch không yêu cầu chứng từ phức tạp, giúp đảm bảo nguồn cung ổn định.
Tuy nhiên, hiện nay các quy định siết chặt hơn, yêu cầu doanh nghiệp chỉ được mua vàng có giấy tờ và nguồn gốc rõ ràng, khiến việc thu mua vàng trở nên khó khăn hơn. Đồng thời, nguồn vàng trong dân cũng không còn dồi dào như trước, khi nhiều người chủ yếu mua vào thay vì bán ra.
Điều này dẫn đến tình trạng căng thẳng về nguồn vàng nguyên liệu đầu vào. Các doanh nghiệp lớn, tuân thủ quy trình và thủ tục đầy đủ, gặp khó khăn trong việc đảm bảo lượng vàng cần thiết để duy trì hoạt động sản xuất và cung ứng.
Tình trạng này càng trở nên rõ nét hơn khi PNJ, một trong những công ty trang sức lớn nhất Việt Nam, mặc dù đã xuất khẩu sản phẩm sang 15 quốc gia và có kế hoạch mở thêm nhà máy sản xuất, nhưng vẫn phải hạn chế xuất khẩu do không đủ vàng nguyên liệu phục vụ nhu cầu trong nước.
Khác với không khí nhộn nhịp của những năm trước, dù đã cận Tết nhưng các tiệm vàng ở TP HCM hiện nay khá vắng vẻ, sức mua giảm rõ rệt. Theo nhân viên một tiệm vàng, phần lớn khách hàng đến để đổi trang sức như bông tai, nhẫn, lắc, dây chuyền, trong khi số lượng mua mới rất ít do giá vàng đang ở mức cao, cùng với chi phí gia công làm tăng giá thành. Tình hình ảm đạm này chưa từng thấy trong nhiều năm qua, đặc biệt vào dịp cuối năm – thời điểm thường ghi nhận nhu cầu mua sắm vàng trang sức sôi động.
Ông Nguyễn Văn Dưng, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ kim hoàn TP HCM (SJA) cho biết, một số tiệm vàng đã phải tạm ngừng hoạt động, với hơn 20 tiệm đóng cửa tại các quận trung tâm như 1, 3, và 5. Dù con số này chưa phải quá lớn so với hàng ngàn tiệm vàng trên toàn thành phố, nhưng đây là dấu hiệu bất thường, phản ánh những khó khăn mà ngành đang đối mặt.
Theo ông Dưng, ngoài sức mua giảm, nhiều cơ sở sản xuất và kinh doanh vàng trang sức gặp trở ngại do không thể đáp ứng các yêu cầu khắt khe về nguồn gốc và chứng từ khi mua vàng nguyên liệu. Thiếu nguồn cung vàng, việc sản xuất càng trở nên khó khăn hơn, kéo theo tình trạng trầm lắng của thị trường.
Cho phép nhập khẩu vàng thành nhiều đợt
Nói về thị trường vàng trong thời điểm hiện nay, ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) cho biết, tình trạng khan hiếm vàng nguyên liệu không chỉ làm gián đoạn hoạt động sản xuất trang sức mà còn khiến giá vàng nhẫn và vàng trang sức tăng cao hơn vàng miếng SJC, do các doanh nghiệp buộc phải mua vàng từ người dân với giá cao để đáp ứng nhu cầu thị trường Tết. Ngoài ra, việc giá vàng trang sức quá cao đã dẫn đến sức mua giảm mạnh.
Để giải quyết vấn đề này, nhiều chuyên gia đề xuất cho phép các doanh nghiệp có uy tín, tiềm lực tài chính và hệ thống kinh doanh vàng được nhập khẩu vàng nguyên liệu, vừa đáp ứng nhu cầu trong nước vừa tạo nguồn thu thuế cho ngân sách.
TS. Đinh Thế Hiển - Viện trưởng Viện nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng đánh giá, nhu cầu nhập khẩu vàng là có nhưng không quá lớn đến mức phải lo tiêu tốn nguồn ngoại tệ lớn gây mất ổn định tỷ giá.
Vì vậy, việc cho phép một số doanh nghiệp có uy tín, có tiềm lực tài chính, có hệ thống kinh doanh vàng được phép nhập khẩu vàng đáp ứng cho nhu cầu trong nước là hoàn toàn hợp lý. Cũng theo ông Hiển, nếu mỗi năm nước ta vẫn nhập vàng về theo lượng quản lý phù hợp, giá vàng sẽ không còn là vấn đề khiến người dân xôn xao và các cơ quan quản lý đau đầu.
Trả lời báo Thanh Niên, ông Shaokai Fan, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương (không bao gồm Trung Quốc) kiêm Giám đốc Ngân hàng T.Ư toàn cầu tại Hội đồng Vàng thế giới cũng nhận định, nhu cầu vàng trang sức tại Việt Nam dao động từ 15 - 20 tấn mỗi năm, điều này đòi hỏi việc nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất là cần thiết.
Theo ông Shaokai Fan lượng vàng nhập khẩu này chỉ tiêu tốn khoảng 1,7 - 2 tỷ USD mỗi năm, một con số không đáng kể so với tổng nguồn thu ngoại tệ 65 tỷ USD của Việt Nam từ xuất siêu, vốn FDI và kiều hối. Do đó, việc nhập khẩu vàng nguyên liệu là hoàn toàn hợp lý và khả thi.
Đồng tình, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần duy trì tính thanh khoản của nền kinh tế và đảm bảo dự trữ ngoại hối đủ mạnh. Tuy nhiên, việc nhập khẩu vàng nguyên liệu ở mức khoảng 20 tấn mỗi năm, được chia thành nhiều đợt nhỏ vào các thời điểm giá vàng thấp, là giải pháp khả thi và không đáng lo ngại.
Chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho rằng Ngân hàng Nhà nước rất chú trọng đến việc duy trì tính thanh khoản của nền kinh tế, đảm bảo đủ dự trữ quốc gia bao gồm vàng, ngoại tệ và các tài sản được định giá bằng đồng ngoại tệ. Mức dự trữ này tối thiểu phải đáp ứng đủ nhu cầu nhập khẩu của quốc gia trong ba tháng, nên việc lo ngại về chi tiêu quá nhiều ngoại tệ để nhập khẩu vàng là điều dễ hiểu.
Tuy nhiên, ông Hiếu nhận định rằng việc chi khoảng 1,7 - 2 tỷ USD mỗi năm để nhập vàng, nếu được chia thành nhiều đợt nhỏ, sẽ không gây áp lực lớn. Ngân hàng Nhà nước cần cân nhắc tạo điều kiện để nguồn cung vàng trở nên dồi dào hơn, thông qua việc cho phép nhập khẩu ở mức phù hợp.
Đồng quan điểm, chuyên gia vàng Trần Duy Phương cũng cho rằng, nhập khẩu khoảng 20 tấn vàng mỗi năm với tổng chi phí khoảng 1,7 tỷ USD là đủ để đáp ứng một phần nhu cầu nguyên liệu trong nước. Việc nhập khẩu này có thể được chia thành 5 - 6 đợt trong năm, lựa chọn thời điểm giá vàng thấp, với chi phí mỗi đợt khoảng 200 - 300 triệu USD, một mức chi tiêu không đáng kể. Theo ông, đây là giải pháp hiệu quả để giải quyết "cơn khát" vàng nguyên liệu mà vẫn đảm bảo sự ổn định tài chính.
