Mới đây, Đoàn Đại biểu Quốc hội, Liên đoàn Lao động TP. HCM đã tổ chức tiếp xúc cử tri là công đoàn viên, công nhân, lao động để lấy ý kiến về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi) và dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).
Tại hội nghị, vấn đề lương hưu rất được người lao động quan tâm. Hiện nay, lao động nam cần đóng 35 năm và lao động nữ đóng 30 năm BHXH là được hưởng tỷ lệ lương hưu tối đa (75% tiền lương bình quân lương tháng đóng BHXH).
Những công nhân đi làm sớm (có người đi làm từ 18 tuổi), thì có thể hưởng tỷ lệ lương hưu tối đa khi chỉ mới 48 tuổi (với nữ), 53 tuổi (với nam). Như vậy, những người này phải chờ hơn 10 năm nữa mới được lãnh lương hưu. Trong khi, mỗi năm đóng BHXH sau khi đạt tỷ lệ tối đa, người lao động chỉ được nhận theo trợ cấp hưu trí một lần là 0,5 tháng lương bình quân toàn bộ quá trình tham gia BHXH.
Về điểm này, ông Trần Văn Triều - Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Liên đoàn lao động TP. HCM cho rằng, mức trợ cấp hưu trí một lần sau khi đạt tỷ lệ lương hưu tối đa là bất cập, không phù hợp. Ông đề nghị, mức trợ cấp hưu trí một lần này nên tăng từ 0,5 tháng lương lên thành 2 tháng lương.
Còn bà Phạm Thị Hồng Yến - Chủ tịch Công đoàn Công ty Intel Product nhận định, quy định tính lương hưu hiện hành và trong dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) chưa thực sự khuyến khích người lao động gắn bó với BHXH.
Thực tế ghi nhận, nhiều người lao động có ý định đóng BHXH 10 - 15 năm rồi nghỉ để lãnh một lần. Sau đó, họ tham gia lại thì đến khi đủ tuổi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian đóng BHXH để lãnh lương hưu tối đa.
Số liệu thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, trong giai đoạn 2016 - 2022, cả nước có gần 5 triệu lượt người lao động hưởng BHXH một lần. Trong đó, khoảng 1,3 triệu người quay trở lại tiếp tục tham gia đóng, chiếm khoảng 26% số người hưởng BHXH một lần.
Năm 2023, có 1,1 triệu người hưởng BHXH một lần, tăng 23% so với năm 2022. Còn trong quý I/2024, con số này là có 263.032 lượt người. Số người hưởng BHXH một lần năm sau cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 12,3%. Những người này tập trung chủ yếu ở khu vực ngoài Nhà nước (chiếm hơn 90%), vùng Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long chiếm gần 60%.
Đáng lo ngại khi tình trạng này xuất hiện trong độ tuổi từ 20 đến 40 chiếm tới gần 80%, thời gian đóng ngắn (dưới 05 năm chiếm đến 66,6%) hầu hết là trường hợp “sau một năm nghỉ việc” (chiếm đến gần 99%).
Bà Yến đề xuất bổ sung quy định cho phép người lao động chưa từng rút BHXH một lần và đã đóng đủ năm có thể hưởng mức lương hưu tối đa dù nghỉ hưu trước 5 tuổi so với quy định. Hiện mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, người lao động bị trừ 2% tỷ lệ mức hưởng lương hưu.
Theo bà Yến, làm vậy sẽ khuyến khích người lao động trung thành với quỹ hưu trí, gắn bó với BHXH, đóng BHXH lâu dài cho đến khi đạt tỷ lệ lương hưu tối đa.
