Việt Nam nằm trong top 10 các quốc gia sử dụng bia nhiều nhất thế giới. Thế nên, hàng năm ngành bia, rượu, đồ uống đóng góp cho ngân sách hàng chục nghìn tỷ đồng. Theo quy hoạch phát triển ngành bia, rượu, đồ uống Việt Nam, tới năm 2025, cả nước sẽ sản xuất khoảng 350 triệu lít rượu, 4,6 tỷ lít bia và 9,1 tỷ lít nước giải khát. Kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 600 triệu USD.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng, đồ uống có cồn (bia, rượu) có tính chất gây nghiện, dễ dẫn đến lạm dụng. Nếu lạm dụng tiêu dùng rượu, bia sẽ gây ra nhiều tác hại đến sức khỏe người tiêu dùng, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn giao thông.
Thế nên mới đây, trong tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, Bộ Tài chính đã đề xuất đánh thuế với tất cả đồ uống có cồn, đồ uống pha chế từ cồn thực phẩm, thực phẩm lên men từ trái cây, ngũ cốc. Đặc biệt, nước ngọt cũng sẽ thuộc đối tượng chịu thuế này.
Hiện nay, mức thuế tiêu thụ đặc biệt với bia là 65%, còn rượu là 35 - 65% tùy độ cồn dưới hay trên 20 độ. Nhưng trong dự thảo Luật, các mức này được Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh theo lộ trình từ năm 2026 - 2030. Việc này nhằm tăng giá bán thêm 10% theo khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Cụ thể, với rượu 20 độ trở lên, Bộ Tài chính chọn phương án áp mức thuế 80% vào năm 2026, rồi tăng dần lên 100% vào năm 2030. Rượu dưới 20 độ chịu mức thuế 50%, rồi sau đó tăng lên cao nhất 70%. Bia các loại cũng tăng dần từ 80% lên 100%.
Bộ Tài chính nêu rõ, năm 2026, giá bán rượu, bia sẽ tăng 20% so với năm 2025. Lũy tiến các năm sau đó, giá những mặt hàng này sẽ thêm 2 - 3%, tùy theo lạm phát và tăng trưởng kinh tế.
Bộ Tài chính nhấn mạnh, áp dụng thuế suất cao là cần thiết nhằm nâng nhận thức và hành động về tác hại do dùng nhiều rượu, bia. Thuế suất cao giúp giảm tiêu thụ, hạn chế lạm dụng sản phẩm này.
Trước đó, nhiều doanh nghiệp đã kiến nghị với Chính phủ về việc chưa tăng loại thuế này do lo ngại thiệt hại kinh tế đáng kể với ngành và sụt giảm thu ngân sách. Theo ước tính của Hiệp hội Bia - rượu - nước giải khát, năm 2023, doanh thu ngành bia giảm 11%, lợi nhuận sụt 23%.
Các doanh nghiệp cho rằng, việc tăng thuế dẫn tới điều chỉnh giá bán chưa phải là công cụ hiệu quả giúp thay đổi thói quen tiêu dùng. Thay vào đó, Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, tạo ra các sản phẩm phù hợp, mang lại lợi ích cho người dùng, nền kinh tế.
Ngoài rượu, bia, tại dự thảo lần này, Bộ Tài chính cũng đề xuất tăng mức thuế và mở rộng nhóm hàng hóa chịu sắc thuế này, phù hợp thực tiễn và thông lệ quốc tế.
Trong dự thảo Luật cũng đề xuất áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt, nước giải khát có ga có hàm lượng đường trên 5g/100ml. Theo Bộ Tài chính, đề xuất này được cho là kịp thời ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng thừa cân, béo phì đáng báo động ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhằm dự phòng giảm thiểu rủi ro bệnh tật và gánh nặng y tế đối với bệnh không lây nhiễm.
Đồng thời, nâng cao nhận thức và hạn chế tiêu thụ nước giải khát có đường, mang lại lợi ích về sức khỏe cộng đồng, đặc biệt với giới trẻ, thế hệ tương lai của quốc gia, phù hợp với thông lệ quốc tế.
