Núp bóng để đòi nợ thuê
Ngày 17/2, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại TP. HCM mở phiên xét xử phúc thẩm vụ án "Cưỡng đoạt tài sản" với thủ đoạn đòi nợ theo hình thức khủng bố, do các bị cáo Trần Văn Châu (44 tuổi) và Hồ Quốc Hùng (37 tuổi), cùng là Phó giám đốc Công ty Luật TNHH Pháp Việt, cầm đầu.
Phiên tòa dự kiến diễn ra từ ngày 17 - 21/2 và được xét xử trực tuyến giữa trụ sở TAND tỉnh Tiền Giang và Phòng trực tuyến Trại giam Công an tỉnh Tiền Giang.
Trước đó, tại phiên sơ thẩm vào cuối tháng 8/2024, TAND tỉnh Tiền Giang đã tuyên phạt Trần Văn Châu 19 năm tù, Hồ Quốc Hùng 18 năm tù, 109 bị cáo còn lại nhận mức án từ 1 đến 13 năm tù về tội “Cưỡng đoạt tài sản”.
Theo bản án sơ thẩm, vào giữa tháng 10/2022, nhiều giáo viên và cán bộ ban giám hiệu một trường tiểu học ở phường 1, thị xã Cai Lậy (Tiền Giang) bất ngờ nhận được các cuộc gọi và tin nhắn đe dọa liên quan đến khoản nợ của gia đình một học sinh đang theo học tại trường.
Các đối tượng đã yêu cầu nhà trường buộc học sinh này phải nghỉ học để gây áp lực cho gia đình trả nợ, đồng thời đe dọa sẽ giết người thân của ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm nếu không thực hiện theo yêu cầu.
Sau đó, một đại lý gas tại thị xã Cai Lậy nhận được yêu cầu giao bình gas 12kg đến trường tiểu học trên. Các đối tượng còn gọi điện đe dọa hiệu trưởng cho nổ trường nếu không nhận bình gas. Sợ hãi, các giáo viên đã đến công an trình báo.
Cảnh sát điều tra xác định, anh B. (cậu của học sinh T.) đã vay tín chấp 50 triệu đồng từ một ngân hàng tại Long An, nhưng sau một thời gian không thể tiếp tục trả nợ, anh đã trốn đến Bình Dương làm công nhân. Sau đó, anh nhận được yêu cầu trả nợ 180 triệu đồng, nếu không sẽ giết con và cháu của anh ở quê. Lo sợ cho tính mạng người thân, anh B. đã chuyển trả 10 triệu đồng, nhưng sau đó không tiếp tục trả nợ. Các đối tượng tiếp tục đe dọa ban giám hiệu và giáo viên của trường.
Qua điều tra, cảnh sát xác định các số điện thoại đe dọa là của Hà Thị Hiệp, nhân viên thuộc nhóm trưởng Nguyễn Thanh Hải của Công ty Luật TNHH Pháp Việt. Vào tháng 2/2023, Công an tỉnh Tiền Giang phối hợp với Công an TP. HCM và Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) đã khám xét khẩn cấp trụ sở chính và hai chi nhánh của công ty, thu giữ nhiều tài liệu và vật chứng liên quan đến hành vi đe dọa, đòi nợ của công ty này.
Sau đó, Trần Văn Châu, Hồ Quốc Hùng, Nguyễn Đình Thành và nhiều người khác đã bị khởi tố và bắt giam. Bản án sơ thẩm xác định bị cáo Trần Văn Châu là Phó giám đốc điều hành toàn bộ hoạt động của Công ty Luật TNHH Pháp Việt, còn bị cáo Hồ Quốc Hùng có trách nhiệm đưa ra các giải pháp và đốc thúc thu hồi nợ.
Thông qua tổ chức bộ máy của công ty, Châu và Hùng chỉ đạo 20 trưởng nhóm và 579 nhân viên sử dụng nhiều thủ đoạn đe dọa, uy hiếp tinh thần 172.629 người vay, cưỡng đoạt hơn 456 tỷ đồng. Các đơn vị ký kết hợp đồng dịch vụ với công ty đã trả hơn 168 tỷ đồng phí dịch vụ.
Thời gian qua, cơ quan chức năng đã triệt phá nhiều vụ đòi nợ thuê núp bóng công ty luật. Tương tự như Công ty Luật TNHH Pháp Việt, Công ty Luật TNHH Power Law cũng sử dụng thủ đoạn núp bóng việc hợp tác với một số tổ chức ngân hàng, các công ty tài chính thực hiện hành vi đòi nợ thuê với mức thù lao khủng (25%-35% tổng số tiền thu được).
Nhân viên công ty luật này không phải chuyên viên luật, mà hoạt động chính là đòi nợ thuê. Với số tiền thù lao “khủng”, các nhân viên công ty không từ một thủ đoạn nào để đòi nợ.
Biến tướng hình thức đòi nợ thuê
Theo Cục Cảnh sát hình sự, qua các chuyên án và vụ án đã được khám phá, lực lượng chức năng đã nhận diện đúng phương thức và thủ đoạn hoạt động của các đối tượng đòi nợ. Những đối tượng này đã thay đổi phương thức từ “tín dụng đen” và đòi nợ truyền thống, chuyển sang hình thức móc nối với người nước ngoài để thành lập các doanh nghiệp cho vay qua ứng dụng.
Thời gia qua, chúng lại chuyển hướng sang mua lại các khoản nợ khó đòi từ các chi nhánh ngân hàng, công ty tài chính và các app cho vay để tiến hành đòi nợ và khủng bố. Các đối tượng này không chỉ dừng lại ở hình thức đòi nợ truyền thống mà còn kết hợp với công nghệ cao.
Về bản chất, đây là các băng nhóm tội phạm hoạt động có tổ chức, lợi dụng danh nghĩa pháp nhân để thực hiện hành vi phạm tội. Các nhóm này có sự phân công công việc rõ ràng, chỉ đạo theo nhiều cấp, tuyển dụng hàng trăm nhân viên, đào tạo và khống chế nhân viên thực hiện các quy định ràng buộc. Các đối tượng này soạn thảo và phổ biến các giải pháp đòi nợ bằng mọi thủ đoạn nguy hiểm để đe dọa, uy hiếp tinh thần "con nợ", với nhiều cấp độ khác nhau.
Trong khi đó, trao đổi trên Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, luật sư Trương Ngọc Liêu - Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, những khoản nợ khó đòi luôn là nỗi lo lắng đối với các chủ nợ, nhưng lại trở thành một thị trường béo bở trong mắt một số cá nhân và tổ chức kinh doanh. Với quyết tâm thu hồi bằng mọi giá, không ít cá nhân và tổ chức đã sử dụng các biện pháp phi đạo đức và trái pháp luật, gây ra sự phẫn nộ trong dư luận.
Khi Luật Đầu tư năm 2014 được ban hành, thay thế Luật Đầu tư năm 2005, hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ vẫn được pháp luật công nhận và xác định là ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Tuy nhiên, thực tế hoạt động của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đòi nợ đã bộc lộ nhiều vấn đề. Bên cạnh các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định của pháp luật, thì cũng có không ít doanh nghiệp trong lĩnh vực này vì lợi nhuận cao và tỷ lệ ăn chia lớn từ khoản nợ thu hồi đã vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật.
Việc đòi nợ bằng mọi thủ đoạn, bất chấp đạo lý vẫn diễn ra phổ biến với nhiều vụ việc các đối tượng đòi nợ sử dụng hình ảnh, video cắt ghép để làm nhục, khủng bố tinh thần con nợ. Thậm chí, một số nhóm đòi nợ thuê, gồm các đối tượng "dân anh chị" hay "xã hội đen", đã dùng bạo lực, đe dọa, bắt giữ và gây tổn hại cho con nợ hoặc người thân của họ, có khi dẫn đến án mạng.
Hiện tượng “vàng thau lẫn lộn” và sự lộng hành của các doanh nghiệp đòi nợ biến tướng không chỉ vi phạm quyền bảo vệ danh dự, nhân phẩm và quyền được đảm bảo an toàn sức khỏe, tính mạng của công dân, mà còn làm suy giảm trật tự an toàn xã hội.
Trước thực trạng này, ngày 17/6/2020, Quốc hội đã thông qua Luật Đầu tư năm 2020, đưa dịch vụ đòi nợ vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư, kinh doanh. Do đó, từ ngày 1/1/2021, hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ chính thức bị cấm.
Việc cấm dịch vụ đòi nợ là quyết định đúng đắn, khi xem xét giữa lợi ích và tác hại của việc duy trì hoạt động này. Tuy nhiên, mặc dù bị cấm, hoạt động đòi nợ thuê vẫn tiếp tục dưới nhiều hình thức khác nhau, từ nhóm cá nhân cho đến các doanh nghiệp núp bóng, bao gồm cả công ty luật.
Để giải quyết vấn đề này, chủ nợ cần nắm rõ tính hợp pháp của các dịch vụ đòi nợ, tránh rơi vào tình trạng bị lừa sử dụng dịch vụ biến tướng, bất hợp pháp, tiềm ẩn nguy cơ pháp lý.
Về phía cơ quan quản lý, để tăng cường tính răn đe và phòng ngừa tội phạm, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác điều tra, truy tố và xét xử nghiêm minh đối với các cá nhân thực hiện dịch vụ đòi nợ trái phép, đặc biệt là những trường hợp phạm tội có tổ chức, với các đường dây hoạt động phức tạp, thu lợi lớn và gây tổn hại đến sức khỏe, tính mạng con nợ, ảnh hưởng đến an toàn trật tự xã hội.
