Từ tháng 4/2023, Chính phủ đã triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay NOXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ. Thời điểm đó, chuyên gia và người dân kỳ vọng, gói tín dụng này sẽ góp phần hỗ trợ người dân tiếp cận nhà ở, đồng thời phá băng thị trường bất động sản. Tuy nhiên, sau 1 năm triển khai, gói tín dụng này chỉ mới giải ngân được 0,5%.
Tại hội nghị đẩy mạnh triển khai gói tín dụng hồi giữa tháng 3 vừa qua, nhiều ý kiến phân tích nguyên nhân vì sao tỉ lệ giải ngân thấp. Trong đó, các chuyên gia nhấn mạnh đến nguyên nhân chính là do lãi suất cho vay vẫn còn cao. Đặc biệt, điều kiện lãi suất sau thời gian ưu đãi thả nổi khiến người muốn vay còn nhiều lo lắng.
Cụ thể, đối với chủ đầu tư lãi suất áp dụng là 8%/năm (thời hạn vay 3 năm) và đối với người mua nhà là 7,5% (thời hạn vay 5 năm), sau thời hạn ưu đãi trên, lãi suất sẽ thả nổi theo mặt bằng chung.
Sinh sống và làm việc ở Hà Nội đã 10 năm, vợ chồng anh Nguyên Anh (SN 1989 ở Nghệ An) tiết kiệm được 500 triệu đồng. Nhiều năm qua, gia đình anh rất mong mỏi có thể vay vốn để mua trả góp một căn NOXH.
Giữa năm 2023, khi biết thông tin về gói tín dụng ưu đãi, đôi vợ chồng trẻ như “mở cờ trong bụng”. Tuy nhiên khi tìm hiểu về mức lãi suất, anh chị chỉ biết nhìn nhau thở dài rồi lắc đầu.
Anh Nguyên chia sẻ: “Lãi suất 7,5% đã tương đối cao với người làm công ăn lương. Trong khi vay mua nhà, vợ chồng tôi xác định phải vay lâu dài chứ không chỉ 4-5 năm. Chưa kể những năm tiếp theo tính theo lãi thả nổi, vậy có thể lên 9-10% hoặc hơn. Chi phí học tập, ăn uống của hai con nhỏ và vật giá ngày càng tăng cao, vợ chồng tôi đã phải tiết kiệm rất nhiều. Nếu cộng với khoản lãi cao chắc chắn không kham nổi”.
Dù có ý định mua nhà trong năm nay, nhưng chị Phạm Thị Tâm (SN 1992, huyện Hoài Đức, Hà Nội) không dám liều lĩnh đi vay gói tín dụng vì e ngại khoản lãi thả nổi sẽ tăng cao.
Chị Tâm tính toán, nếu vay 500 triệu mua NOXH thì trung bình mỗi tháng phải trả cả gốc lẫn lãi khoảng gần 10 triệu đồng. Với thu nhập xấp xỉ 20 triệu đồng/tháng, thêm các khoản chi phí sinh hoạt khác mà cộng thêm lãi sau thời gian ưu đãi tăng thì đây là áp lực lớn với người phụ nữ này.
Lo ngại trên của người dân là hoàn toàn có cơ sở, bởi xu thế lãi suất ở các thị trường khác vẫn đang tăng, xu hướng giảm chưa rõ ràng. Trước đó, đại diện một số ngân hàng cho biết, họ sẽ tiếp tục ưu đãi cho vay kể cả sau khi hết thời hạn 3 năm hoặc 5 năm, nhưng với lãi suất thả nổi, không thể cố định.
Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) phân tích thêm, trong giai đoạn 2015-2020, do chưa bố trí được nguồn vốn chi ngân sách Nhà nước trung hạn để thực hiện NOXH, nên các chủ đầu tư dự án và người mua NOXH gần như không được hưởng chính sách ưu đãi tín dụng theo quy định của Luật Nhà ở 2014.
Do đó, gói vay này có tác dụng tích cực đối với người mua nhà với lãi suất 7,5%/năm trong thời hạn 5 năm, bởi lẽ, trước đây họ phải vay với lãi suất lên đến trên dưới 12%/năm. Tuy nhiên, gói tín dụng còn nhiều vướng mắc với người mua NOXH không chỉ vì phải chịu lãi suất cao và thời hạn ngắn mà sau ưu đãi áp dụng lãi suất thỏa thuận thả nổi nên người vay có tâm lý bất an.
Khi bàn về vấn đề lãi suất của gói tín dụng hỗ trợ vay mua NOXH, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc hỗ trợ lãi suất thấp hơn 1,5-2% so với lãi cho vay bình quân trên thị trường không có nhiều ý nghĩa. Thay vào đó cần phải có cam kết mức lãi suất cụ thể.
Vị chuyên gia đề xuất, phải có trần lãi suất để tránh người vay mua nhà rơi vào "bẫy" lãi bất ngờ bật tăng cao. Tương lai không có khả năng trả, vỡ nợ bị tịch thu nhà cửa.
Về lãi suất cho vay, Thủ tướng vừa yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chỉ đạo các ngân hàng thương mại có cổ phần của Nhà nước nghiên cứu, xây dựng, cung cấp gói tín dụng cho người mua với thời gian 10-15 năm với lãi suất thấp hơn từ 3%-5% so với cho vay thương mại; nghiên cứu, xem xét hạ mức lãi suất cho vay từ gói tín dụng cho phù hợp.
Đặc biệt, Thủ tướng giao Bộ Tài chính nghiên cứu thành lập Quỹ NOXH - đây là bước đi rất quan trọng để xây dựng chiến lược nhà ở quốc gia, để mọi công dân đều có quyền sở hữu nhà ở.
