Nhiều người kinh doanh online "ngã ngửa" khi bị truy thu, phạt tiền thuế

"Ngã ngửa" khi bị phạt

Gần đây trên một số nền tảng mua sắm trực tuyến lớn như TikTok, Shopee... nở rộ hình thức livestream bán hàng với doanh số từ vài trăm triệu, tới hàng tỷ đồng mỗi phiên. Thậm chí, có người từng công bố doanh số tới 100 tỷ sau một phiên livestream. Hình thức này dần phổ biến với sự tham gia của các cá nhân bán hàng cho chính họ hoặc Tiktoker, người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội được trả hoa hồng để bán cho các nhãn hàng.

Giới chuyên môn cho rằng, điều này có thể dẫn tới nguy cơ thất thu thuế nếu cơ quan chức năng không có các biện pháp siết chặt quản lý. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Tài chính sớm trình Chính phủ sửa quy định về áp dụng hóa đơn điện tử với các giao dịch thương mại điện tử, livestream.

Không chỉ riêng những người có doanh thu cao trên sàn thương mại điện tử, hiện ngành Thuế đang rà soát kê khai, nộp thuế với tất cả các cá nhân bán hàng online nhằm tăng cường quản lý thương mại điện tử. Điều này khiến nhiều người bán hàng online đang lo bị phạt và truy thu thuế.

Năm 2021, chị Nguyễn Thị Thảo Trang (Đống Đa, Hà Nội) bắt đầu bán hàng online. Do vừa đi làm công ty, vừa tranh thủ bán hàng nên chị Trang không mở mặt bằng kinh doanh. Đến cuối năm 2022, công ty gặp khó khăn phải cắt giảm nhân sự, chị Trang nằm trong số này.

Sau khi nghỉ việc, chị Trang tập trung vào bán hàng online thay vì đi tìm việc. Gần đây, chị mới biết thông tin nhiều người bán hàng online bị truy thu thuế. Chị Trang cho biết, xem clip của một người bán hàng online chia sẻ bị phạt 11 triệu đồng vì không tự giác đi khai thuế khiến chị rất lo lắng. Bởi nếu tính ra, số tiền chị bị phạt cũng có thể lên tới hơn chục triệu.

Còn chị Ngọc Mai (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng bắt đầu bán hàng trên sàn thương mại điện tử từ năm 2022. Tính đến nay đã gần 3 năm, doanh thu bán hàng thời gian qua của chị rơi vào khoảng hơn 800 triệu đồng. Tuy nhiên, chị chưa kê khai nộp thuế.

Mới đây, chị Mai đã nhận được thông báo tiền truy thu từ cơ quan thuế. Theo đó, chị Mai phải đóng thuế môn bài 2 năm là 1,5 triệu đồng, thuế thu nhập cá nhân và giá trị gia tăng (VAT) gần 13 triệu đồng. Ngoài ra, chị còn bị nhiều lỗi phạt lên tới gần 30 triệu đồng, trong đó phân nửa là tiền phạt chưa đăng ký, kê khai chậm.

Đăng ký thuế là việc người bán kê khai với cơ quan thuế các thông tin định danh (họ tên, tuổi, nghề nghiệp, địa chỉ...) để phân biệt với người nộp thuế khác. Sau khi đăng ký, họ sẽ được cấp một mã số thuế, bắt đầu kinh doanh. Điều 33 Luật Quản lý thuế số 38 nêu rõ, cá nhân kinh doanh phải thực hiện đăng ký thuế trong vòng 10 ngày làm việc từ ngày bắt đầu hoạt động kinh doanh.

Số liệu thống kê từ Tổng cục Thuế cho thấy, cả nước hiện có 3,1 triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Tuy nhiên, nhiều người bán online chưa đăng ký, kê khai và nộp thuế. Pháp luật quy định, trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân không phân biệt có đăng ký kinh doanh hay không, không thuộc đối tượng được miễn thuế thì sẽ phải: Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và lệ phí môn bài.

Cục thuế TP. Hà Nội thống kê, 3 tháng đầu năm nay, cơ quan này đã thông báo truy thu tới 41 cá nhân có thu nhập từ thương mại điện tử. Trên 6.510 cá nhân, hộ kinh doanh trên sàn thương mại điện tử được đưa vào diện theo dõi, giám sát dữ liệu hóa đơn.

Nhiều người e ngại kê khai

Chia sẻ về vấn đề này, luật sư Nguyễn Đình Hiệp (Công ty Luật TNHH Hoanganh IBC) cho hay, bán hàng online là kinh doanh thu lợi nhuận qua nền tảng mạng xã hội như Tiktok, Facebook hoặc sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada... Người bán có thể là cá nhân, hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp. Theo Luật Quản lý thuế 2019, họ phải đăng ký với cơ quan thuế trong vòng 10 ngày kể từ khi bắt đầu kinh doanh.

Theo luật sư Hiệp, trường hợp chưa đăng ký thuế thường phải chịu các khoản phạt, như chậm đăng ký kinh doanh, kê khai, thuế nộp chậm. Trong đó, 2 lỗi đầu tiên tầm 15 triệu đồng.

Số thuế được cơ quan quản lý tính trên tổng doanh thu, tỷ lệ thuế VAT hàng hóa, dịch vụ và thu nhập cá nhân với từng hoạt động kinh doanh. Ví dụ, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa thì thuế phải nộp = doanh thu x (1% thuế VAT + 0,5% thu nhập cá nhân).

Với hoạt động kinh doanh khác, tỷ lệ thuế VAT là 2% và thu nhập cá nhân là 1%. Sau đó, cơ quan thuế tính phạt chậm nộp ở mức 0,03% một ngày. Song, mức tiền phạt vi phạm này chỉ tính hành vi, không tính trên doanh thu khiến không ít người buôn bán nhỏ lo lắng.

Theo luật sư Nguyễn Đình Hiệp, buộc kê khai, đăng ký là công cụ quản lý để tránh thất thu thuế. Nhưng thủ tục hành chính này trong một số trường hợp có thể đem lại rắc rối hoặc khiến cá nhân e ngại khi quyết định kinh doanh.

Luật sư cho rằng, không phải mọi trường hợp cá nhân đã đăng ký đều phải nộp thuế. Bởi, theo Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, người có doanh thu từ kinh doanh dưới 100 triệu đồng/năm sẽ không phải chịu loại thuế này, gồm trường hợp thu nhập phát sinh từ bán hàng online.

Do vậy, nhà chức trách có thể coi mức doanh thu 100 triệu đồng là mốc xác định nghĩa vụ đăng ký thuế. Tức là, người bán online sẽ tự xác định mức thu nhập của mình, dựa trên ngưỡng này. Sau đó, khi kinh doanh ổn định, nếu vượt họ mới cần đi đăng ký. Ông Hiệp nhấn mạnh, việc này giúp người kinh doanh online tránh các thủ tục không cần thiết nếu họ bán ở quy mô nhỏ, không thường xuyên.

Còn ông Nguyễn Đẩu - Cục trưởng Cục Thuế Bình Định chia sẻ, với cá nhân bán hàng online đã lâu mà chưa đăng ký và nộp thuế thì nên hỗ trợ họ đăng ký cũng như tính doanh thu các năm chưa nộp để đóng thuế. Doanh thu phát sinh bao nhiêu thì nộp thuế bấy nhiêu và coi đó là nộp lần đầu, không nên tính tiền phạt chậm nộp.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng để quản lý thuế với cá nhân bán hàng online hiệu quả, thu đúng thu đủ tiền thuế thì ngoài sàn thương mại điện tử, cần có sự hỗ trợ từ các công ty vận chuyển, giao nhận hàng hóa. Bởi trên thực tế, giao dịch bán hàng online nhưng thanh toán qua hình thức thu tiền hộ (COD) rất nhiều. Trong khi, cơ quan thuế không thể nắm được giá trị giao dịch qua hình thức này.