Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, trong đó có nội dung đề xuất nới điều kiện về thu nhập đối với người mua và tiêu chí về nơi cư trú. Điều này kỳ vọng sẽ giúp người dân tiếp cận nhà ở xã hội, thuận lợi hơn so với quy định hiện hành.
Phóng viên Đô Thị Mới đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty SBlaw về vấn đề này.
Ông bình luận thế nào về “nghịch lý”: Người thuộc diện đóng thuế thu nhập thì không được mua nhà ở xã hội, còn thu nhập không thuộc diện đóng thuế thì lại không đủ khả năng để mua nhà?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Trong một xã hội, nơi mà sở hữu nhà ở là một phần quan trọng của việc tạo ra sự ổn định và phát triển cá nhân, thì điều này đặt ra một thách thức lớn đối với những người thu nhập thấp hoặc không có thu nhập ổn định.
Người thuộc diện đóng thuế thu nhập thường gặp khó khăn trong việc mua nhà ở xã hội, trong khi đó những người không thuộc diện đóng thuế thì gặp khó khăn trong thu nhập nên không đủ khả năng để mua nhà.
“Nghịch lý” này xuất phát từ quy định về mức thu nhập phải đóng thuế thu nhập cá nhân hiện nay, bởi theo ý kiến của rất nhiều công nhân, người lao động, quy định này đến thời điểm hiện nay đã lạc hậu.
Trên thực tế phần thu nhập của người lao động có thể vượt mức để phải nộp thuế thu nhập cá nhân nhưng nếu phải nuôi thêm con với mức chi phí hiện thì họ lại không có dư sau khi đã chi trả cho các khoản thiết yếu. Nếu giữ quy định này, họ sẽ tốn rất nhiều thời gian để thể tiết kiệm đủ tiền mua nhà.
Do đó, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần xem xét điều chỉnh phù hợp với tình hình thu nhập thực tế của từng đối tượng, tạo điều kiện cho công nhân, người lao động có cơ hội sở hữu nhà của riêng mình.
Đồng thời, cần xem xét, đánh giá đúng với tình hình thực tiễn để đưa ra các chính sách và giải pháp phù hợp, nhằm giúp mọi người có cơ hội tiếp cận với nhà ở ổn định và phát triển bền vững. Không nên quy định chính sách “đổ đồng” như trên đối với nhóm người lao động có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân để đảm bảo việc thực thi chính sách hướng đến đúng với nhóm người có thu nhập thấp, thật sự khó khăn về chỗ ở.
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến để hoàn thiện dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Dự thảo này quy định có mức thu nhập bình quân hàng tháng của người đứng đơn và vợ hoặc chồng của người đó không quá 15 triệu đồng/tháng. Ông bình luận thế nào về sự thay đổi này? Theo ông mức này đã hợp lý với thực tiễn cuộc sống hay chưa?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Bộ Xây dựng đã “nới” điều kiện đối với người mua nhà ở xã hội tại dự thảo Nghị định quy định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đang lấy ý kiến người dân. Theo đó, mức thu nhập người mua nhà được nâng từ 11 triệu đồng lên 15 triệu đồng/tháng. Việc nâng mức thu nhập cho người mua nhà ở xã hội là một bước tiến tích cực từ Bộ Xây dựng.
Điều này cho thấy sự nhạy bén của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc đáp ứng nhu cầu về nhà ở xã hội, đồng thời giúp tạo ra sự công bằng và cơ hội tiếp cận với nhà ở cho mọi người.
Việc tăng mức thu nhập cho phép nhiều người hơn có thể tiếp cận với nhà ở xã hội và tạo ra sự ổn định. Tăng điều kiện mức thu nhập bình quân hàng tháng phù hợp với thực tiễn hiện nay khi giá nhà ở xã hội đã tăng so với trước.
Tóm lại, việc nâng mức thu nhập cho người mua nhà ở xã hội là một bước tích cực, nhưng cần kết hợp với các biện pháp khác để đảm bảo hiệu quả và công bằng trong việc cung cấp nhà ở cho nhóm dân cần hỗ trợ.
Dự thảo này cũng bỏ tiêu chí về nơi cư trú khi mua nhà ở xã hội. Cụ thể, trường hợp chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình và vợ hoặc chồng của người đó chưa có tên trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi có dự án nhà ở xã hội đó. Ông đánh giá thế nào về sự điều chỉnh này?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Việc loại bỏ yêu cầu về nơi cư trú khi mua nhà ở xã hội trong dự thảo đang thu hút sự chú ý với nhiều ưu điểm tích cực đối với người dân, đặc biệt là những người thu nhập thấp và chưa sở hữu nhà ở.
Thay vì buộc người mua phải có đăng ký thường trú tại địa phương có dự án nhà ở xã hội, dự thảo mở rộng phạm vi cho phép cả những người không có đăng ký thường trú tại địa phương đó cũng có thể mua nhà.
Một trong những lợi ích quan trọng của điều chỉnh này là tăng cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội cho nhóm người thu nhập thấp. Trước đây, yêu cầu về nơi cư trú tạo ra rào cản lớn đối với những người di cư nội địa hoặc làm việc tại các đô thị lớn mà không có nơi ổn định. Việc loại bỏ yêu cầu này giúp họ không chỉ tiếp cận dễ dàng hơn mà còn giảm áp lực tài chính và hành chính.
Không chỉ giúp người mua nhà thuận lợi hơn, sự điều chỉnh còn khuyến khích đầu tư và phát triển đô thị. Bằng cách không ràng buộc về nơi cư trú, chính sách này có thể tạo động lực cho việc đầu tư vào các dự án nhà ở xã hội, ở các địa phương có nhu cầu nhất. Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn tạo ra cơ hội việc làm mới.
Ngoài ra, điều chỉnh này có thể giúp đảm bảo an sinh xã hội và dân số một cách hiệu quả hơn. Bằng cách giảm áp lực tập trung cư trú tại một địa phương, chính phủ có thể quản lý dân số và an sinh xã hội một cách bền vững hơn, tránh tình trạng quá tải tại một số đô thị lớn.
Ở góc nhìn của mình, theo ông, ngoài những thay đổi trên cần thêm những giải pháp gì để người thu nhập thấp có thể tiếp cận dễ hơn đối với nhà ở xã hội?
Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần phải đảm bảo rằng quy trình đăng ký và phân phối nhà ở xã hội minh bạch, công bằng và hiệu quả để bảo đảm rằng những người thực sự có nhu cầu được hưởng lợi từ chính sách này. Đồng thời, cần có sự giám sát và kiểm tra chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng lạm dụng và lạm phát trong việc cấp nhà ở xã hội.
Bên cạnh đó, để tăng cường khả năng tiếp cận nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, cần triển khai một loạt các giải pháp toàn diện và hiệu quả. Cần thiết lập các chính sách hỗ trợ tài chính linh hoạt nhằm giảm áp lực tài chính đối với nhóm này. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể xem xét việc cung cấp vay ưu đãi hoặc hỗ trợ tài chính trực tiếp để giảm gánh nặng tài chính khi mua nhà; giảm thuế hoặc miễn giảm thuế cho những người thu nhập thấp khi sở hữu nhà ở xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho họ
Ngoài ra, cần hỗ trợ tư vấn và giáo dục cho người thu nhập thấp về các cơ hội và quy trình liên quan đến nhà ở xã hội. Việc này giúp họ hiểu rõ hơn về các chính sách hỗ trợ, quy trình mua nhà, cũng như các lợi ích và trách nhiệm liên quan.
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cũng có thể tăng cường thông tin qua các phương tiện truyền thông để tạo đàm bảo động tích cực và sự nhận thức về những cơ hội này.
Xin cảm ơn ông!
Hoài Phong thực hiện
