Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, tín dụng bất động sản tính đến cuối tháng 9 đạt 3,15 triệu tỉ đồng, chiếm 20% tổng dư nợ của toàn nền kinh tế. Con số này đã tăng 9,15% so với cuối năm trước, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế (9%) khoảng 0,15%.
Doanh nghiệp vẫn “than” khó tiếp cận vốn
Tuy nhiên, nhiều đại biểu Quốc hội cho biết, doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn và lãi suất vay bất động sản còn cao. Đại biểu Huỳnh Thị Phúc, Phó trưởng đoàn chuyên trách tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, nhiều doanh nghiệp bất động sản nhỏ và vừa khó vay vốn do thiếu tài sản đảm bảo, trong khi các ngân hàng kiểm soát rủi ro chặt chẽ. Có thời điểm lãi suất vay lên tới 12-14% mỗi năm.
Trước đó, ông Nguyễn Quốc Khánh - Phó Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cũng nhận định, trong năm 2024, các doanh nghiệp bất động sản vẫn sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng. Mặc dù NHNN đã nỗ lực điều chỉnh lãi suất và cung cấp các gói tín dụng ưu đãi, lãi suất cho vay và huy động đã giảm hơn 2%/năm so với cuối năm 2022, nhưng trên thực tế, các khoản vay được giải ngân vẫn hạn chế.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng
Nhiều doanh nghiệp bất động sản cho biết, họ vẫn chưa tiếp cận được mức lãi suất thấp như mong đợi. Hiện tại, các ngân hàng thương mại vẫn duy trì sự kiểm soát chặt chẽ về hạn mức tăng trưởng tín dụng trong lĩnh vực bất động sản và áp dụng nhiều điều kiện khắt khe hơn khi xét duyệt cấp vốn. Bên cạnh đó, trong bối cảnh khó khăn về thu xếp tài chính, doanh nghiệp còn phải đối mặt với áp lực trả nợ cũ và đáo hạn trái phiếu, gây thêm nhiều thách thức.
Ông Lê Hồng Khang, Giám đốc phân tích và xếp hạng tín nhiệm FiinRatings cũng cho biết, trước đây các doanh nghiệp bất động sản có nhiều kênh tiếp cận vốn linh hoạt và đa dạng, bao gồm hợp đồng hợp tác đầu tư, người mua nhà, trái phiếu và vay ngân hàng. Tuy nhiên, hiện tại, tất cả các kênh này đều đang gặp nhiều khó khăn, kể cả việc vay vốn từ ngân hàng cũng không còn dễ dàng như trước.
Từ những khó khăn trong nguồn vốn, ông Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng, điều này khiến doanh nghiệp khó giảm giá nhà vì phải chịu chi phí vay cao để triển khai dự án. Thực tế, thời gian qua, giá nhà đất liên tục tăng cao ở tất cả các phân khúc từ chung cư, nhà liền kề đến biệt thự, không chỉ tại khu vực trung tâm mà còn lan ra các quận, huyện vùng ven.
Câu chuyện đấu giá đất tại một số huyện ngoại thành cũng đang nóng lên, với giá đất vượt 100 triệu đồng/m2, tương đương với đất dự án đã có hạ tầng, tạo ra mức giá mới liên tục, vượt xa khả năng tài chính của phần lớn người dân.
Đại biểu Trịnh Xuân An, Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng an ninh
Ngoài mục tiêu lợi nhuận ngân hàng còn phải đảm bảo an toàn vốn
Liên quan đến phản ánh của các đại biểu về tín dụng bất động sản, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, vốn cho lĩnh vực này thường đòi hỏi giá trị lớn và thời hạn dài, do đó cần được huy động từ nhiều kênh khác nhau, và tín dụng ngân hàng chỉ là một trong những kênh đó.
Theo quy định hiện hành, các tổ chức tín dụng có quyền tự quyết định việc cấp tín dụng và thỏa thuận lãi suất, kỳ hạn với khách hàng. Tuy nhiên, khi cho vay, ngoài mục tiêu lợi nhuận, tổ chức tín dụng còn phải đảm bảo an toàn vốn, khả năng thu hồi vốn và chi trả cho người gửi tiền, điều này không chỉ để bảo vệ chính mình mà còn đảm bảo sự an toàn của hệ thống tài chính và cả nền kinh tế.
Do đó, tại một số thời điểm, hệ thống ngân hàng cần ưu tiên mục tiêu cấp bách hơn nhằm đảm bảo an toàn hệ thống. Trong nửa cuối năm 2022, việc tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thậm chí khi có tài sản đảm bảo, do sự cố tại Ngân hàng SCB vào tháng 10/2022 làm ảnh hưởng đến thanh khoản hệ thống và niềm tin của nhà đầu tư, dẫn đến tỷ giá tăng cao.
NHNN đã tập trung mục tiêu duy trì sự an toàn hệ thống và khả năng chi trả, bằng cách tăng lãi suất tiền gửi và không nới room tín dụng để bảo vệ thanh khoản. Khi tình hình thanh khoản ổn định, đến cuối tháng 12/2022, NHNN mới nới room tín dụng.
Có những dự án bất động sản khả thi và có khả năng trả nợ, nhưng ngân hàng vẫn phải từ chối cho vay nếu không phù hợp với khả năng cân đối vốn
Vì vậy, có những dự án bất động sản khả thi và có khả năng trả nợ, nhưng ngân hàng vẫn phải từ chối cho vay nếu không phù hợp với khả năng cân đối vốn. Hiện tại, các ngân hàng chủ yếu huy động vốn ngắn hạn, trong khi nhu cầu vay vốn bất động sản lại thường là dài hạn.
Về việc lãi suất cho vay còn cao, Thống đốc lý giải mặc dù người vay luôn mong muốn lãi suất thấp, ngân hàng đã cố gắng kiểm soát mức lãi suất, giảm khoảng 3% so với đầu năm 2022, trong bối cảnh lãi suất toàn cầu liên tục tăng. Lãi suất cho vay bất động sản thường cao hơn do kỳ hạn dài và các tổ chức tín dụng phải trả lãi suất huy động cao hơn cho các khoản vốn dài hạn.
Ông Trịnh Xuân An, Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng an ninh cho rằng, đã đến lúc các ngân hàng nên tập trung hỗ trợ người vay cá nhân thay vì doanh nghiệp. Theo ông, trong thời gian qua, nhiều nhiệm vụ đều được giao cho ngân hàng, nhưng nhiệm vụ chính của họ vẫn là hoạt động như tổ chức tín dụng, đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn và sự ổn định của hệ thống tài chính.
"Không thể yêu cầu ngân hàng huy động vốn bình thường rồi cho vay ưu đãi, hay sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn," ông nhấn mạnh.
