Sáng ngày 11/11, Quốc hội đã tiếp tục phiên chất vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng về nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực ngân hàng, trong đó có thị trường vàng. Một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu là việc người dân gặp khó cả 2 chiều mua bán với vàng.
Ai được hưởng lợi từ chính sách bình ổn thị trường vàng?
Tại phiên chất vấn, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đặt câu hỏi với Thống đốc, việc NHNN bán vàng miếng để bình ổn thị trường được người dân rất ủng hộ nhưng các điểm bán chỉ định là ngân hàng chỉ bán mà không mua lại đang gây ra nhiều băn khoăn.
Bởi nếu ngân hàng chỉ bán mà không sẽ tạo cơ hội cho “chợ đen” phát triển. Mặt khác, việc bán vàng bình ổn chỉ diễn ra tại Hà Nội và TP.HCM gây bất lợi cho người tỉnh lẻ, vì sao không bán rộng khắp toàn quốc?
Liên quan đến quyền lợi của người sở hữu vàng, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) cho biết, sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới cho thấy thị trường vàng chưa thực sự ổn định, thiếu tính bền vững và chịu tác động từ tâm lý kỳ vọng, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến thị trường tiền tệ. Việc giá vàng liên tục lập đỉnh khiến người dân "hoa mắt chóng mặt" khi muốn sở hữu, còn cơ quan quản lý cũng "không khỏi đau đầu".
Cũng theo đại biểu Dương Khắc Mai, trong khoảng 5 tháng qua, nhờ các giải pháp đồng bộ của NHNN cùng với sự phối hợp hiệu quả từ các cơ quan chức năng, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới đã được kiểm soát và duy trì trong biên độ phù hợp. Hiện tại, giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới khoảng 5 - 7%.
Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là ai thực sự được hưởng lợi từ những động thái này? Ai đã, đang và sẽ chịu thiệt khi mua vàng miếng SJC? Ông Mai cũng đề nghị NHNN có giải pháp để người dân an tâm với sự ổn định của đồng tiền Việt Nam và từ bỏ tâm lý trữ vàng.
Đồng tình, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (đoàn Ninh Bình) cho biết, báo cáo về thị trường vàng đã chỉ ra một trong những tồn tại, hạn chế là việc chưa khuyến khích người dân bán vàng để chuyển thành tiền mặt nhằm đầu tư vào sản xuất kinh doanh.
"Vàng nằm yên trong dân là 'vàng chết,' trong khi nhu cầu về vốn kinh doanh hiện nay rất lớn. Xin Thống đốc cho biết, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước cần tập trung vào giải pháp nào để vàng trở thành nguồn lực cho nền kinh tế," đại biểu nêu câu hỏi.
Trước đó, các chuyên gia kinh tế nhận định rằng, dù cơ quan quản lý nhà nước đã nỗ lực áp dụng nhiều biện pháp mạnh trong quản lý kinh doanh vàng, nhưng vẫn chưa thể thực sự dập tắt được "cơn sốt" trên thị trường vàng, bao gồm cả vàng miếng và vàng nhẫn. Bởi dù không phải là hàng hóa thiết yếu, nhưng lại được “tôn sùng”. Giá vàng rất nhạy cảm trước các biến động kinh tế và những biện pháp từ phía nhà quản lý, có thể ảnh hưởng đến các cân đối kinh tế vĩ mô.
Không khuyến khích tích trữ vàng
Trả lời các câu hỏi của đại biểu Quốc hội, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, thị trường vàng Việt Nam gần đây có nhiều biến động, tương đồng với xu thế của thế giới. Dù NHNN đã thực hiện các biện pháp can thiệp cần thiết để ổn định thị trường, nhưng trong thời gian tới có thể vẫn sẽ tiếp tục phức tạp do Việt Nam phải nhập khẩu vàng.
Riêng việc chỉ bán, không mua lại vàng miếng tại các ngân hàng, đại diện NHNN cho biết, trước bối cnarh nhu cầu vàng gia tăng, cơ quan này chủ yếu thực hiện biện pháp tăng nguồn cung thông qua việc bán chứ không mua lại.
Tuy nhiên, hiện vẫn có 22 tổ chức tín dụng và 16 doanh nghiệp kinh doanh vàng miếng, người dân vẫn có thể thực hiện giao dịch mua bán bình thường tại đây. Nếu có đơn vị nào không mua lại vàng của cá nhân có thể vì một vài lý do, trong đó có việc cân đối tài chính. Cùng với đó, NHNN cấp phép cho doanh nghiệp vàng nhưng không yêu cầu bán ở địa điểm cố định, nhưng qua tổng hợp cho thấy nhu cầu mua chủ yếu tại Hà Nội, TP.HCM và các thành phố lớn.
Thống đốc NHNN khẳng định nhà điều hành đang theo dõi sát diễn biến thị trường và sẽ can thiệp khi cần thiết. Đồng thời, NHNN đang cùng các bộ, ngành đánh giá, tổng kết Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng và đề xuất giải pháp xử lý các tồn tại.
Về lâu dài, NHNN giữ vững quan điểm chống vàng hóa, với mục tiêu là làm sao để vàng không còn là kênh đầu tư hấp dẫn. Đối với nhu cầu tích lũy vàng theo truyền thống, cơ quan quản lý sẽ cân nhắc các giải pháp cung ứng kim loại quý ra thị trường một cách phù hợp.
Liên quan đến việc ai sẽ được hưởng lợi với giá vàng, bà Hồng cho biết, khi người dân mua giá cao, họ cũng bán giá cao và ngược lại, khi mua giá thấp, họ sẽ bán giá thấp hơn. Tuy nhiên, khi một chủ thể có lợi thì lợi ích của chủ thể khác có thể giảm đi. Các doanh nghiệp kinh doanh mua bán vàng miếng cũng cần tính toán để tránh rủi ro, vì họ chỉ đóng vai trò trung gian trong việc mua bán vàng miếng.
Các doanh nghiệp mua vàng để dự trữ rồi bán lại sẽ chịu rủi ro khi vốn mua vàng là tiền VND của chính doanh nghiệp, và không phải doanh nghiệp nào cũng có nhiều vốn, thường chỉ là vốn điều lệ. Do đó, khi quy định hiện nay không cho phép vay để mua vàng, các doanh nghiệp cũng phải thận trọng với nguồn vốn của mình.
Ngoài ra, NHNN khi can thiệp thị trường vàng cũng áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro trước tình trạng giá vàng biến động thất thường. Sau khi can thiệp bán vàng, NHNN cũng ngay lập tức mua vàng để tránh thiệt hại do “khoảng trống” phát sinh.
Với mặt hàng kim loại quý có giá trị cao và biến động giá thất thường như vàng, NHNN và các cơ quan liên tục cảnh báo rằng người dân cần thận trọng và tính toán kỹ lưỡng khi đầu tư. Đặc biệt, NHNN không khuyến khích người dân nắm giữ vàng, vì khi vàng không được sử dụng thì số tiền đầu tư vào đó không sinh lợi.
