Một ngày tháng 2/2024, bà T.M.A (68 tuổi ngụ tại Cần Thơ) nhận được cuộc gọi của một người tự xưng là công an. Giọng nam từ đầu dây bên kia thông báo bà A. bị Viện kiểm sát ra lệnh bắt giữ vì liên quan đến đường dây buôn ma túy ở TP. HCM.
Vừa uy hiếp vừa trấn an, người đó yêu cầu bà A. mở tài khoản ngân hàng, sau đó thực hiện chuyển khoản 2 tỷ để được “bảo lãnh”. Ban đầu, bà A. vẫn bán tín bán nghi. Nhưng thấy đối tượng đọc đúng một số thông tin cá nhân của mình, bà A. như bị “thao túng tâm lý” mà làm theo lời đối tượng nói.
Bà A. đã vay mượn tiền của bạn bè, người thân để gửi vào số tài khoản mới mở, rồi làm theo chỉ dẫn của kẻ gian. Khi “hoàn hồn”, bà mới tá hỏa tới cơ quan công an trình báo. Tuy nhiên, lúc này tất cả tiền trong tài khoản mới mở của bà đã bị chuyển đi cho các đối tượng lừa đảo.
May mắn hơn bà A., một người phụ nữ trung niên trú tại thôn 3 xã Quảng Châu (TP. Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên) đã kịp thời được nhân viên ngân hàng giúp đỡ. Theo đó, giữa tháng 8/2023, người phụ này nói chuyện với con gái qua cuộc gọi video Facebook. Quá trình nói chuyện, con gái của người phụ nữ nói có người bạn làm cùng cần vay gấp 40 triệu đồng nên nhờ mẹ chuyển vào số tài khoản của bạn, hẹn vài hôm nữa sẽ gửi trả. Tin tưởng đó là con con gái mình, người phụ nữ đã vội mang số tiền nói trên đến chi nhánh ngân hàng SHB Phố Hiến gửi.
Trong khi giao dịch, nhân viên ngân hàng phát hiện sự bất thường nên đã gặng hỏi người phụ nữ, đồng thời thông báo sự việc cho lãnh đạo và công an phường. Ngay sau đó, người phụ nữ được phía cơ quan chức năng tư vấn, giải thích rằng bà có thể đã nhận cuộc gọi từ các đối tượng lừa đảo dụ dỗ lừa tiền. Lúc này, bà mới biết Facebook của con gái mình đã bị kẻ xấu chiếm đoạt tài khoản để lừa đảo.
Bà chia sẻ, lúc nói chuyện với con gái, bà không phát hiện ra vấn đề gì. Mặc dù chất lượng hình ảnh không được tốt nhưng giọng nói vẫn giống của con gái nên bà đã tin tưởng, làm theo mọi hướng dẫn đi chuyển tiền. Bà bộc bạch, nếu không có sự cảnh giác của ngân hàng và sự hỗ trợ của cơ quan công an thì gia đình bà đã mất khoản tiền tích cóp.
Tương tự, bà X. (Quảng Trị) cũng đã may mắn được nhân viên Phòng giao dịch huyện Cam Lộ thuộc Ngân hàng Bưu điện Liên Việt hỗ trợ mà thoát được một vụ lừa đảo. Theo đó, khi bà X. tới phòng giao dịch trên thực hiện việc chuyển tiền thì nhân viên tại đây phát hiện điểm bất thường nên đã hỏi chuyện.
Bà X. cho biết, bà nhận được 1 cuộc gọi video qua Zalo. Một số người mặc trang phục của lực lượng công an, viện kiểm sát nói bà liên quan đến một vụ án ma túy lớn và sẽ tạm giam bà 90 ngày. Sau đó, những người này yêu cầu bà phải rút toàn bộ tiền tiết kiệm rồi chuyển vào số tài khoản do họ cung cấp. Nếu bà không làm theo, họ sẽ cho lực lượng Cảnh sát 113 đến bắt. Quá hoang mang lo sợ, bà X. đã thực hiện theo yêu cầu của chúng.
Sau khi nghe bà X. kể, nhân viên ngân hàng đã trao đổi và giải thích rõ phương thức lừa đảo chiếm đoạt tiền này cho bà X.
Dù đã có nhiều khuyến nghị từ cơ quan chức năng nhưng tình trạng người dân nhận được các cuộc gọi lạ, đến ngân hàng rút tiền tiết kiệm hay chuyển khoản vẫn diễn ra ngày càng nhiều.
Các sự việc trên cho thấy, người lớn tuổi là nhóm đối tượng dễ bị những kẻ lừa đảo “thao túng tâm lý” để chiếm đoạt tiền. Nguyên nhân là do người lớn tuổi thường có hiểu biết hạn chế về công nghệ và dễ bị cảm xúc chi phối dẫn đến tiết lộ các thông tin tài sản cá nhân cần được bảo mật.
Cục An ninh Mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Bộ Công an cho biết, tổng số tiền người dân bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt trên mạng lên tới khoảng 8.000 - 10.000 tỷ đồng vào năm 2023.
Các cơ quan chức năng cho hay, chiêu lừa đảo tuy đã cũ nhưng đến nay vẫn có người bị mất tiền như: Giả danh nhân viên ngân hàng, cơ quan công an - viện kiểm sát - tòa án để hù dọa điều tra nhằm khai thác thông tin cá nhân, cưỡng ép nộp tiền. Những kẻ lừa đảo còn lập ra các ứng dụng, webiste, tin nhắn SMS… giả mạo ngân hàng để khách hàng cung cấp thông tin đăng nhập ngân hàng điện tử, mã OTP, từ đó chiếm đoạt tiền trong tài khoản.
Cũng theo Bộ Công an, năm 2023 đã khởi tố 1.500 vụ án lừa đảo trên không gian mạng, nhưng có đến trên 1.200 vụ án phải tạm đình chỉ điều tra, gia hạn điều tra vì không xác định được thủ phạm của vụ việc, tương đương có đến trên 75% số vụ việc không thể điều tra tiếp. Do đó, mỗi người dân phải tự bảo vệ bản thân, nâng cao cảnh giác trước mọi cuộc gọi bất thường, cần liên hệ ngay với ngân hàng và cơ quan công an gần nhất khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo.
