Bất ngờ bán được hàng nhờ livestream
Chị Cao Hải Anh là chủ sạp hải sản tươi sống tại chợ Trại Bò, phường Long Bình, TP. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Sau ba năm livestream, đến nay chị Cao Hải Anh vẫn không thể hiểu vì sao mỗi ngày lại có 2.000 - 3.000 người theo dõi mình làm các công việc như đánh vảy cá, mổ cá, hay lột tôm. Có những thời điểm, lượng người xem livestream của chị vượt hơn 20.000 người.
Chị Hải Anh cho hay, họ không chỉ xem thoáng qua mà kiên trì theo dõi suốt cả buổi livestream kéo dài 8 - 9 tiếng đồng hồ. Vợ chồng chị bắt đầu kinh doanh tại chợ từ năm 2014. Trong những buổi chợ vắng khách, chị thường mở điện thoại livestream vừa bán hàng vừa trò chuyện với người lạ để giải khuây.
Sau một thời gian, chị nhận ra doanh thu sạp cải thiện rõ rệt. Ngày càng nhiều khách lạ tìm đến sạp cá của chị. Thậm chí, khi phải đổi địa điểm kinh doanh, khách hàng vẫn nhắn tin hỏi địa chỉ mới để tiếp tục ủng hộ.
Không chỉ thu hút thêm khách trực tiếp tại chợ, chị Hải Anh còn nhận được nhiều đơn đặt hàng online từ những người xem livestream. Ban đầu, họ đơn thuần chỉ mua ủng hộ, rồi nhờ chất lượng và giá cả hải sản hợp lý mà thành khách quen. Hiện nay, doanh số bán online chiếm khoảng 50% tổng lượng hàng. Trung bình mỗi ngày, vợ chồng chị tiêu thụ khoảng 100kg hải sản các loại, gấp 2 - 2,5 lần so với trước. Trang cá nhân của chị hiện đã thu hút hơn 297.000 người theo dõi và đạt 6,1 triệu lượt thích.
Năm nay 37 tuổi và quê ở Bến Tre, chị Chi đã kinh doanh thịt quay tại TP. HCM được 12 năm. Trước khi biết đến livestream, tiệm của chị chủ yếu phục vụ khách quen. Tuy nhiên, từ khi áp dụng hình thức livestream, lượng khách đến tiệm tăng đáng kể, doanh thu và lượng hàng bán ra cũng tăng gần 50%.
Chị Chi chia sẻ, việc nổi tiếng cũng đặt ra cho chị nhiều áp lực, như phải đảm bảo chất lượng sản phẩm tốt hơn. Tuy nhiên, nhờ mạng xã hội, những tiểu thương nhỏ lẻ như chị đã có thêm cơ hội cải thiện thu nhập.
Hiện nay, nhiều tiểu thương giống như chị Hải Anh, chị Chi bất ngờ phất lên nhờ hình thức livestream, chia sẻ công việc hàng ngày trên các nền tảng mạng xã hội. Khác với các KOL hoặc KOC chuyên nghiệp, phần lớn tiểu thương tiếp cận mô hình kinh doanh này một cách tình cờ mà không nhận ra mình đang tham gia vào xu hướng shoppertaiment - sự kết hợp giữa mua sắm và giải trí trực tuyến.
Thuật ngữ shoppertaiment là sự kết hợp giữa hai từ shopper (người mua sắm) và entertainment (giải trí). Rất nhiều tài khoản mạng xã hội của người buôn bán tại các chợ dân sinh không tập trung vào việc bán hàng trực tiếp mà chỉ đơn giản chia sẻ câu chuyện và công việc hàng ngày của mình. Khách hàng ở gần có thể đến trực tiếp điểm bán để trải nghiệm sản phẩm hoặc gọi điện đặt hàng.
Bà Vũ Diệu Thúy - giảng viên đào tạo livestream và CEO của Kolin Academy cho biết, tính chân thật và nhu cầu kết nối cộng đồng là hai yếu tố chính khiến các buổi phát trực tiếp này thu hút một lượng lớn người xem.
Theo bà Thúy, người xem ngày càng cảm thấy nhàm chán với các nội dung dàn dựng và các buổi livestream mang tính chất quảng cáo, "tung deal, đạp giá". Thay vào đó, họ bị thu hút bởi những livestream chân thật, tự nhiên và gần gũi, không chỉnh sửa nhiều, thể hiện cuộc sống hàng ngày. Trong thời đại số hóa, nhiều người tìm kiếm cảm giác được tham gia vào một cộng đồng và học hỏi thông qua các tương tác tự nhiên và thực tế như cách chọn hàng, kỹ thuật chế biến... điều này càng tạo sự thú vị và tò mò với người xem.
Hỗ trợ tiểu thương livestream bán hàng
Nhiều tỉnh, thành trên cả nước cũng đang đẩy mạnh hỗ trợ tiểu thương tại các chợ dân sinh chuyển đổi hình thức bán hàng online. Như tại TP. HCM, chợ Bến Thành, chợ Thủ Đức… đã tổ chức các buổi tập huấn livestream bán hàng cho bà con tiểu thương. Tuy nhiên, không phải người bán hàng nào cũng hào hứng chuyển đổi.
Bà Đoàn Thị Thu Hà - đại diện ban quản lý chợ Thủ Đức xác nhận từng có kế hoạch mời các TikToker về chợ livestream bán hàng và tổ chức đào tạo kinh doanh online. Tuy nhiên, do nhiều tiểu thương không mặn mà và không thực sự sẵn sàng tham gia nên kế hoạch này đã không được triển khai.
Theo bà Hà, bản chất, livestream bán hàng hoặc đào tạo ngắn hạn sẽ không mang lại hiệu quả cao do một bộ phận tiểu thương lớn tuổi chưa quen với công nghệ thông tin. Thêm vào đó, nhiều người còn lo ngại rủi ro và sợ mất tiền khi tham gia hình thức này. Dù vậy, bà Hà vẫn cho rằng việc truyền tải kiến thức kinh doanh online đến các tiểu thương là cần thiết và đó là một hành trình lâu dài, không thể hoàn thành trong thời gian ngắn.
Ông Nguyễn Tuấn Ngọc - Trưởng Phòng Tổng hợp tại Trung tâm Công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại của Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, để tiểu thương kinh doanh online thành công và hiệu quả, việc đào tạo và tập huấn thường xuyên là vô cùng quan trọng.
Ông nhấn mạnh cần tạo điều kiện để tiểu thương có cơ hội tiếp xúc và học hỏi từ các KOL nổi tiếng hoặc các nhà kinh doanh online thành công. Điều này sẽ giúp tiểu thương nhận thức được rằng, dù kỹ năng dựng hình và sáng tạo nội dung còn hạn chế, sản phẩm vẫn có thể thu hút khách hàng nếu đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý. Từ đó, tiểu thương sẽ có thêm động lực học hỏi và nắm bắt các xu hướng mới trên thị trường.
Theo TS Lê Thị Hải Yến - Trưởng bộ môn Marketing tại Khoa Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế - Luật (ĐHQG TP.HCM), để hỗ trợ tiểu thương trong công cuộc kinh doanh online, cần tiến hành phân loại tiểu thương thành các nhóm khác nhau. Điều này sẽ giúp tạo ra các chính sách và phương pháp tiếp cận phù hợp với từng nhóm, từ đó nâng cao hiệu quả hỗ trợ và kết quả kinh doanh.
Tuy nhiên, bà Yến cũng chỉ ra rằng dù xu hướng mua sắm online đang phát triển mạnh mẽ, một bộ phận người tiêu dùng vẫn duy trì thói quen đến các chợ truyền thống để mua sắm hàng ngày. Điều này xuất phát từ thói quen, văn hóa và nhu cầu giao tiếp trực tiếp giữa người mua và người bán.
Do đó, các khu chợ truyền thống cần tập trung cải thiện các vấn đề còn tồn tại như vấn đề vệ sinh, tổ chức giao thông và sắp xếp các gian hàng một cách khoa học, hợp lý. Điều này không chỉ duy trì lượng khách hàng hiện tại mà còn gia tăng giá trị và sức hút của các chợ truyền thống.
