Làm tự do để tăng thu nhập và linh hoạt thời gian
Trong những năm gần đây, xu hướng người lao động lựa chọn công việc tự do thay vì công việc cố định trong nhà máy ngày càng nhiều. Điều này phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu của người lao động.
Câu chuyện của anh Nguyễn Hữu Phú (đang tạm trú tại quận 6, TP. HCM) là một ví dụ điển hình. Trước đây, anh Phú từng làm công nhân tại một nhà máy cơ khí với mức lương 9 triệu đồng/tháng. Vợ anh cũng làm công nhân. Thu nhập của 2 vợ chồng không cao nhưng cũng cơ bản trang trải được cuộc sống hàng ngày. Nhưng mọi chuyên thay đổi khi cha mẹ anh bị ốm nặng, vợ anh phải về quê chăm sóc, gánh nặng kinh tế đè nặng lên một mình anh.
Không còn đủ khả năng để lo cho cả gia đình, anh quyết định sau giờ làm công nhân, anh sẽ chạy xe công nghệ để kiếm thêm thu nhập. Ban đầu, anh Phú chỉ chạy xe công nghệ vào buổi tối sau giờ làm, nhưng dần dần, khi số lượng đơn hàng tại công ty giảm, thu nhập chính của anh không còn đủ để lo cho gia đình.
Vào cuối năm 2023, anh quyết định nghỉ hẳn công việc trong nhà máy để chạy xe công nghệ toàn thời gian. Mỗi ngày, anh chạy xe 14 giờ, kiếm được khoảng 15 triệu đồng/tháng, đủ để trang trải chi phí sinh hoạt, thuốc men cho cha mẹ và lo cho con cái. Anh Phú bảo, tuy công việc này không thể nói là tốt hơn so với làm trong nhà máy, nhưng anh có thể chủ động kéo dài thời gian làm việc để cải thiện thu nhập.
Tương tự, sau nhiều năm làm công nhân tại TP. HCM và Đồng Nai, năm 2022, chị Nguyễn Thị Linh (quê Hà Tĩnh) quyết định nghỉ việc tại nhà máy và chuyển sang buôn bán bán hoa và rau củ cho công nhân ngay trước cổng KCN Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai. Công việc tuy vất vả do phải thức khuya dậy sớm lấy hàng, nhưng lại mang về cho chị thu nhập khá, trên 10 triệu đồng mỗi tháng. Đồng thời công việc linh hoạt về thời gian, giúp chị vừa có thể buôn bán vừa chăm sóc con nhỏ.
Chị Linh cho biết, chị có kinh nghiệm 11 năm tại nhà máy sản xuất giày da với mức lương ổn định từ 8 - 9 triệu đồng/tháng. Dù công việc không quá vất vả, nhưng khó để cải thiện thu nhập. Sau khi sinh con thứ hai vào giữa năm 2021, sức khỏe của mẹ chị yếu đi, không thể giúp đỡ chăm sóc con, khiến chị phải nghỉ việc một thời gian để lo cho gia đình. Khi con được hơn một tuổi, chị gửi bé đi nhà trẻ và quay lại công ty làm việc.
Tuy nhiên, giờ làm việc tại công ty bắt đầu sớm, chị phải đưa con đi học từ rất sớm và thường đón con muộn. Thời gian đầu bé đi học liên tục ốm bệnh, chị phải nghỉ làm nhiều lần, dẫn đến việc chị phải nghỉ việc thêm một lần nữa. "Đó là lý do tôi chuyển sang làm việc tự do để có thể vừa kiếm tiền vừa tiện chăm sóc con cái," chị Huyền chia sẻ.
Nhiều thách thức khi chọn làm tự do
Không riêng anh Phú hay chị Linh, hiện nay rất nhiều người lao động khác cũng đang dần chuyển từ công việc cố định trong nhà máy sang các công việc tự do để có thể linh hoạt hơn về thời gian và tăng thu nhập. Xu hướng này đặc biệt phổ biến ở những người lao động trẻ, những người không muốn bị bó buộc vào lịch làm việc cố định và mong muốn có cơ hội để làm nhiều công việc khác nhau, từ đó tạo ra nguồn thu nhập đa dạng hơn.
Bà Phạm Thị Mỹ Lệ - tổng giám đốc một doanh nghiệp cung ứng nhân sự tại quận Bình Thạnh (TP. HCM) cho biết, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc giữ chân người lao động. Ngày càng có nhiều lao động muốn làm việc thời vụ để có thể tận dụng các cơ hội kiếm tiền khác.
Điều này làm cho các doanh nghiệp phải sáng tạo hơn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân viên. Không chỉ trả lương cao hơn, họ còn phải cung cấp các chính sách đãi ngộ, hỗ trợ học hành, đào tạo để nâng cao kỹ năng và khả năng thích ứng của người lao động với môi trường làm việc mới.
Việc chuyển từ công việc cố định trong nhà máy sang công việc tự do không chỉ là sự lựa chọn của những người muốn kiếm thêm thu nhập. Một số người lao động quyết định rời bỏ nhà máy vì họ cảm thấy bị hạn chế về khả năng phát triển trong môi trường này. Công việc trong nhà máy thường đòi hỏi lịch trình cố định và ít có cơ hội học hỏi hoặc phát triển bản thân. Trong khi đó, làm việc tự do cho phép họ linh hoạt hơn trong việc quản lý thời gian, đồng thời tạo điều kiện để họ học hỏi và trau dồi kỹ năng mới.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế nhận định, công việc tự do cũng mang lại nhiều thách thức. Không có bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế hay các chế độ nghỉ phép là những điều mà người lao động tự do phải chấp nhận khi không còn gắn bó với nhà máy. Bên cạnh đó, công việc tự do cũng không đảm bảo nguồn thu nhập ổn định, khiến họ phải luôn nỗ lực và tìm kiếm cơ hội mới để duy trì cuộc sống.
Dù vậy, với sự phát triển của công nghệ và thị trường lao động linh hoạt, ngày càng có nhiều người lao động lựa chọn con đường tự do. Đối với nhiều người, công việc tự do không chỉ giúp họ cải thiện thu nhập mà còn tạo ra một lối sống phù hợp hơn với nhu cầu cá nhân và hoàn cảnh gia đình. Trong tương lai, xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng, khi ngày càng nhiều người lao động tìm kiếm sự linh hoạt và tự do trong công việc của mình.