Chọn làm tự do vì không thích gò bó
Trần Duy Kiên (Hà Nội) tốt nghiệp cao đẳng công nghệ thông tin. Sau 2 năm làm việc đúng chuyên môn, anh cảm thấy bế tắc với sự gò bó về thời gian tại công sở. Vốn thích nhảy, Kiên quyến định trở thành huấn luyện viên nhảy - một công việc không liên quan đến chuyên ngành học của anh, nhưng lại mang đến cho anh niềm đam mê và sự cân bằng.
Mặc dù thu nhập chỉ khoảng 8 triệu đồng/tháng, đủ để duy trì cuộc sống và hỗ trợ gia đình, nhưng đối với Kiên, điều quan trọng là anh tìm thấy sự tự do, thoải mái. Anh chia sẻ, nhờ tính linh hoạt của công việc, anh có thể học nâng cao kỹ năng, mở rộng mối quan hệ trong cộng đồng và phát triển sự nghiệp lâu dài.
Tương tự, Nguyễn Thu Giang (Hà Nội) từng có công việc văn phòng ổn định trong ngành marketing. Nhưng sau hơn 3 năm, cô cảm thấy lịch trình cố định và áp lực công việc đã "bào mòn" năng lượng sáng tạo của mình.
Quyết định chuyển hướng, Giang bắt đầu làm sáng tạo nội dung trên YouTube và TikTok về du lịch, ẩm thực. Tuy nhiên, công việc này không hề dễ dàng khi thu nhập bấp bênh và áp lực duy trì sự sáng tạo luôn đè nặng. Giang bộc bạch, cô phải không ngừng học hỏi, thử nghiệm nội dung mới để giữ chân khán giả. Tự do cũng đồng nghĩa với việc không có chỗ cho sự lười biếng.
Anh Phạm Quang Minh (TP. HCM) hiện đang làm việc tự do trong lĩnh vực tư vấn chiến lược và cung cấp dịch vụ marketing, truyền thông, PR, tổ chức sự kiện. Anh Minh chia sẻ, một trong những khó khăn lớn nhất khi làm việc tự do là việc cân đối thời gian. Lịch trình linh hoạt có thể khiến thói quen kỷ luật bị ảnh hưởng. Thời gian đầu, anh luôn rơi vào tình trạng thức đêm làm việc, vì gần deadline mới triển khai.
Anh Minh nói thêm, công việc tự do đồng nghĩa với việc chấp nhận những rủi ro tài chính, đặc biệt là tình trạng thanh toán lệch nhau giữa các công việc và khách hàng chậm thanh toán. Ngoài ra, sự trễ hẹn hoặc thiếu trách nhiệm từ đối tác và các đơn vị cung cấp cũng có thể làm chậm tiến độ công việc và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.
Dù vậy, anh Minh cho hay, công việc tự do vẫn là đam mê của anh. Nó không chỉ giúp anh nâng cao thu nhập mà còn tạo cơ hội đối mặt với những thử thách mới, đồng thời mang lại sự linh hoạt về thời gian để anh dành cho bản thân và gia đình.
Nên chuyên môn sâu một lĩnh vực
Ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP. HCM cho biết, xu hướng lao động lựa chọn công việc tự do là điều tất yếu trong kỷ nguyên số. Với khả năng và hiểu biết về công nghệ, nhiều lao động dễ dàng tự tạo việc làm, đáp ứng nhu cầu của thị trường hiện đại.
Mức thu nhập cao là yếu tố quan trọng thu hút họ, đặc biệt trong các ngành như công nghệ thông tin, lập trình, thiết kế đồ họa và sáng tạo nội dung. Bên cạnh thu nhập, lối sống linh hoạt cũng là một trong những yếu tố khiến công việc tự do trở nên hấp dẫn.
Tuy nhiên, công việc này cũng đi kèm với những thách thức như thu nhập không ổn định, cơ hội thăng tiến hạn chế và thiếu các chế độ phúc lợi so với công việc toàn thời gian. Do đó, nếu không có kế hoạch rõ ràng, người lao động dễ dàng mất phương hướng.
Đồng quan điểm, tiến sĩ Phạm Ngọc Linh - Trưởng khoa Công tác xã hội, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đánh giá, trong xu hướng này, có rất nhiều nghề nghiệp khác nhau mà người lao động có thể theo đuổi, miễn là họ có chuyên môn và kỹ năng cần thiết.
Vì vậy, để làm việc tự do thành công, người trẻ trước hết cần trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó, đặc biệt với những bạn trẻ tham gia vào hoạt động sáng tạo nội dung tự do. Hiện nay, công việc này hiện đang nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ công chúng vì có thể đáp ứng được nhu cầu và tâm lý của đại đa số giới trẻ. Những người trẻ sáng tạo nội dung thực tế đang phục vụ cho sở thích và thị hiếu của cộng đồng.
Trong khi đó, theo thạc sĩ Lê Anh Tú - Đại học Văn Lang TP. HCM, kết quả khảo sát cho thấy ngày càng có nhiều sinh viên chọn công việc tự do. Tuy nhiên, tình hình suy thoái kinh tế hiện nay đang tạo ra khó khăn lớn cho nhóm lao động tự do. Họ cần có đủ năng lực, kinh nghiệm và các mối quan hệ để có thể duy trì công việc của mình.
Ông Tú nhận định, công việc tự do có thể mang lại thu nhập khá, nhưng không bền vững lâu dài. Những người làm việc tự do cần có nguồn tiền dự trữ để phòng ngừa rủi ro, vì công việc này không có các phúc lợi bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội.