Bẽ bàng khi thổi phồng tiền từ thiện
Những ngày qua, ảnh hưởng từ bão Yagi và mưa lũ gây thiệt hại rất lớn cho các tỉnh phía Bắc. Để chia sẻ một phần thương đau này, nhiều cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp đã chuyển khoản tiền đến Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) để ủng hộ đồng bào bị bão lụt.
Ngày 12/9, Ủy ban Trung ương MTTQVN đã công khai 12.028 trang sao kê số tiền ủng hộ. Thống kê đến 17h cùng ngày, tổng số tiền đạt được là 527,8 tỷ đồng. Việc công khai này nhằm đảm bảo tính minh bạch, giúp người dân có thể theo dõi toàn bộ quá trình quyên góp trong thời gian qua.
Hiện tại, Ban Vận động Cứu trợ Trung ương đã đăng tải đầy đủ danh sách các tổ chức, cá nhân ủng hộ từ ngày 1/9 đến 10/9/2024 thông qua số tài khoản của ban. Động thái minh bạch này nhận được sự đồng tình và ủng hộ từ cộng đồng.
Trước đó, khi nhiều người chuyển tiền ủng hộ đã chụp lại màn hình giao dịch, rồi chia sẻ lên trang cá nhân. Hành động này nhận được sự tán dương của cộng đồng mạng. Tuy nhiên, khi sao kê được công khai, một số trường hợp đã bị phát hiện số tiền ủng hộ thực tế thấp hơn nhiều so với con số họ đã "khoe" trước đó. Những hành động khoe mẽ và lừa dối này đã khiến cư dân mạng phẫn nộ và chỉ trích mạnh mẽ.
Ngày 10/9, P.V.A - chủ kênh TikTok với 1,2 triệu lượt theo dõi, đã đăng tải ảnh chụp màn hình giao dịch 20 triệu đồng ủng hộ đồng bào vùng lũ kèm lời nhắn: "Mong mọi người sớm vượt qua và ổn định cuộc sống". Nhưng từ sao kê được MTTQVN công bố, cư dân mạng phát hiện số tiền thực tế mà V.A đã chuyển chỉ là 1 triệu đồng.
Sự việc này đã khiến cộng đồng mạng và người hâm mộ V.A vô cùng bức xúc. Nhiều người chỉ trích V.A "làm màu", "khoe khoang" và cho rằng anh đang lợi dụng việc ủng hộ đồng bào vùng bão lũ để “đánh bóng” cho bản thân.
Sau khi bị phát hiện, V.A đã nhắn tin cho trang fanpage của MTTQ VN để bày tỏ sự ăn năn về hành động của mình. V.A khẳng định, anh sẵn sàng chịu trách nhiệm về sai phạm của mình. Để chuộc lỗi, anh cũng đã gửi thêm một khoản hỗ trợ nhỏ cho bà con gặp khó khăn sau bão.
Trên fanpage có hơn 250.000 lượt theo dõi, V.A đã đăng tải một video xin lỗi dài hơn 3 phút. Trong video này, anh thừa nhận việc "phông bạt" số tiền ủng hộ bà con vùng lũ là sự thật.
Nam TikToker chia sẻ lại chi tiết sự việc: "Sáng 10/9, nhóm của mình dự định chuyển khoản 20 triệu đồng để ủng hộ. Mình đã nhờ một thành viên trong nhóm, một người mà mình rất tin tưởng, thực hiện việc chuyển khoản. Sau khi hoàn thành, bạn ấy đưa mình xem và hỏi có cần che số tiền không. Vì muốn làm màu, mình nói “che hững hờ” rồi đăng lên mạng mà không nghĩ ngợi nhiều".
Anh cũng thừa nhận mình không có thói quen kiểm tra lại tài khoản. Khi nhận được các bình luận thắc mắc, V.A. vẫn tự tin trả lời đã chuyển đúng số tiền đó. Tuy nhiên, khi gọi điện kiểm tra lại với người bạn trong nhóm, anh cảm thấy xấu hổ và đã lặng lẽ xóa các bình luận trước đó. Sau cùng, V.A. khẳng định lỗi hoàn toàn thuộc về mình và hứa sẽ cố gắng chuộc lỗi trong thời gian tới.
Bên cạnh V.A, một trường hợp khác cũng bị tố "thổi phồng" số tiền ủng hộ là T.D.A - một nhân vật khá nổi tiếng trong lĩnh vực đầu tư điện tử. D.A. đã lên Facebook kêu gọi bạn bè cùng chung tay ủng hộ người dân vùng bão lũ và sạt lở, kèm theo bức ảnh chụp màn hình anh đã chuyển khoản 100 triệu đồng cho MTTQ VN.
Tuy nhiên, cộng đồng mạng nhanh chóng kiểm tra thông tin trên hơn 12.000 trang sao kê và phát hiện số tiền thực tế mà D.A. chuyển chỉ là 10 nghìn đồng. Hành động gian dối và "làm màu" này đã khiến D.A. nhận về sự chỉ trích gay gắt từ dư luận. Trước làn sóng phản đối, D.A. đã khóa trang cá nhân của mình.
Làm giả sao kê có thể bị xử lý hình sự
Liên quan đến sự việc này, tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) chia sẻ, tấm lòng từ thiện giúp đỡ bà con vùng lũ, dù ít hay nhiều, đều đáng trân trọng. Không ai chê trách việc đóng góp từ thiện ít hay nhiều, miễn là từ tâm. Tuy nhiên, việc chỉnh sửa biên lai chuyển tiền hoặc sử dụng phần mềm chỉnh sửa để "phông bạt" số tiền từ thiện không chỉ vi phạm đạo đức xã hội mà còn vi phạm pháp luật.
Theo luật sư Cường, mức xử phạt đối với hành vi này phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm cũng như hậu quả gây ra. Những người cố ý sửa đổi biên lai chuyển tiền và đăng tải thông tin sai sự thật có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Nếu cơ quan chức năng xác định hành vi này gây ra khó khăn cho việc tiếp nhận, thống kê và phân phối tiền từ thiện, hoặc tạo dư luận tiêu cực, thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 331 Bộ luật Hình sự về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ.
Trường hợp hành vi làm giả biên lai chuyển tiền nhưng chưa gây hậu quả nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng lớn đến an ninh trật tự, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo Điều 101 của Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Cụ thể, tổ chức vi phạm có thể bị phạt từ 10 - 20 triệu đồng, còn cá nhân vi phạm sẽ bị phạt từ 5 - 10 triệu đồng.
Ngoài ra, Nghị định 93/2021/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy định chi tiết về việc vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện nhằm khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Theo đó, các tổ chức và cá nhân tham gia kêu gọi và tiếp nhận đóng góp không được phép đặt ra mức đóng góp tối thiểu và các khoản đóng góp phải đến từ nguồn thu nhập hợp pháp của người đóng góp.
Việc tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật phải đảm bảo công bằng, đúng đối tượng, mục đích và thực hiện một cách minh bạch. Đồng thời, việc phân phối cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan để đảm bảo hiệu quả cao nhất trong công tác cứu trợ.
Nghị định này cũng quy định rõ các hành vi bị cấm trong hoạt động từ thiện gồm: Cản trở hoặc ép buộc người khác tham gia, cung cấp thông tin sai sự thật, chiếm đoạt hoặc phân phối sai mục đích nguồn đóng góp và lợi dụng việc vận động từ thiện để trục lợi hoặc vi phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.
Trong khi đó, Luật sư Lê Văn Hồi - Giám đốc Công ty Luật My Way cho rằng, vấn đề “làm giả sao kê”, cần tách biệt rõ 2 trường hợp. Thứ nhất, giả sao kê để trục lợi. Điều này cho thấy có dấu hiệu của tội chiếm đoạt tài sản với những người đại diện tập thể khi họ chuyển tiền đi ít hơn số tiền họ đã nhận, đã công bố. Dấu hiệu này tùy thuộc vào thời điểm họ hình thành ý định chiếm đoạt.
Trường hợp hai là giả sao kê để đánh bóng bản thân không có mục đích chiếm đoạt tiền của người khác. Đây là hành vi đưa thông tin giả, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 15/2020/NĐ-Cp về hành vi “Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của Cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân”.
