Gần đây, nhiều chung cư tại TP.HCM đã treo biển thông báo cấm cư dân sử dụng căn hộ vào mục đích cho thuê không liên quan đến việc ở, chẳng hạn như kinh doanh lưu trú hay cung cấp các dịch vụ khác. Việc này đã gây bức xúc cho các chủ sở hữu căn hộ officetel (căn hộ văn phòng kết hợp lưu trú) cũng như các căn hộ để ở.
Nhiều chủ sở hữu bức xúc
Thời gian qua, các chủ căn hộ cung cấp dịch vụ cho thuê ngắn hạn theo mô hình Airbnb tại tòa chung cư Saigon Royal đã nhận được văn bản từ ban quản lý tòa nhà. Nội dung văn bản nêu rõ, các căn hộ tại đây chỉ được sử dụng để ở và không được phép kinh doanh lưu trú ngắn hạn, vì việc này được coi là vi phạm pháp luật.
Hơn nữa, việc khai thác căn hộ để kinh doanh lưu trú ngắn hạn đang tạo ra sự chia rẽ giữa nhóm chủ sở hữu cho thuê căn hộ ngắn hạn và nhóm chủ sở hữu sinh sống lâu dài tại tòa nhà. Đối với khách thuê căn hộ, ban quản lý cho rằng họ đang sử dụng dịch vụ từ những người vi phạm, do đó thông tin lưu trú của khách sẽ được ghi nhận và báo cáo với chính quyền.
Bên cạnh đó, ban quản lý cũng cảnh báo về việc khách thuê có thể bị kiểm tra đột xuất từ phía chính quyền do hành vi vi phạm pháp luật của người cho thuê liên quan đến việc kinh doanh và tổ chức cư trú trái phép, điều này có thể ảnh hưởng đến người thuê. Ban quản lý còn yêu cầu khách thuê không được sử dụng các tiện ích dành riêng cho cư dân.
Một chủ căn hộ tại Saigon Royal cho rằng việc thông báo các quy định chung nhằm đảm bảo trật tự và cuộc sống cư dân tại chung cư là cần thiết. Tuy nhiên, nội dung trong văn bản cho rằng kinh doanh lưu trú ngắn hạn là vi phạm pháp luật và yêu cầu người thuê báo cáo lên các nền tảng đặt phòng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến dịch vụ này.
Không chỉ các căn hộ chung cư, chị T, chủ một căn hộ officetel bày tỏ bức xúc khi cho biết, đây là loại hình căn hộ kết hợp giữa văn phòng và nơi lưu trú, được pháp luật cho phép, điều này có nghĩa là chủ sở hữu có thể cho thuê kết hợp lưu trú. Trong nhiều năm qua, hoạt động cho thuê của chị và các chủ căn hộ khác tại đây diễn ra bình thường, nhưng gần đây ban quản lý đã dán thông báo cấm.
Cũng theo chị T, các chủ sở hữu căn hộ officetel đều có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, có kế toán và nộp thuế đầy đủ. Ngoài ra, hoạt động cho thuê căn hộ officetel cũng tuân thủ các yêu cầu khác như phòng cháy chữa cháy, và khách thuê đã được chủ nhà đăng ký tạm trú với đầy đủ thông tin cần thiết.
Anh Quyết, một chủ căn hộ đang cho thuê, cho biết anh đã nghiên cứu Luật Nhà ở 2023 và luật kinh doanh bất động sản 2023. Theo đó, luật chỉ cấm việc cho thuê căn hộ để ở với mục đích kinh doanh như làm văn phòng công ty, dịch vụ massage, karaoke... Trong khi đó, căn hộ officetel được phép cho thuê làm văn phòng và không có quy định nào cấm người nước ngoài thuê nhà tại Việt Nam.
Các chủ sở hữu căn hộ để ở cũng cho biết hầu hết họ không cho thuê theo giờ mà thường theo ngày, tuần hoặc tháng. Khách thuê chủ yếu để ở và tuân thủ quy định không sử dụng các tiện ích như hồ bơi, phòng gym... Tuy nhiên, việc quản lý quá chặt chẽ khiến người thuê cảm thấy không thoải mái.
Không có quy định cấm
Theo lý giải của ban quản lý tòa nhà, việc các chủ sở hữu căn hộ chung cư cho khách du lịch thuê nhà hoặc phòng ngắn hạn như cơ sở lưu trú du lịch là vi phạm quy định của Luật Nhà ở. Hơn nữa, việc khai thác căn hộ để kinh doanh lưu trú ngắn hạn đang tạo ra sự chia rẽ giữa nhóm chủ sở hữu cho thuê căn hộ ngắn hạn và nhóm chủ sở hữu sinh sống lâu dài tại tòa nhà.
Liên quan đến vấn đề này, Bộ Xây dựng đã có văn bản phản hồi kiến nghị của người dân TP.HCM. Cụ thể, Bộ cho biết Luật Nhà ở 2023 quy định rằng chủ sở hữu nhà ở có quyền "sử dụng nhà ở vào mục đích để ở và các mục đích khác không bị pháp luật cấm".
Theo Bộ Xây dựng, quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý và sử dụng nhà chung cư không bao gồm lệnh cấm chủ sở hữu cho thuê căn hộ chung cư để ở. Ngoài ra, Bộ Xây dựng nhấn mạnh rằng trong trường hợp cho thuê nhà ở (bao gồm cả hình thức cho thuê qua Airbnb), nhà cho thuê phải tuân thủ các điều kiện quy định tại Điều 160 Luật Nhà ở năm 2023.
Các bên tham gia giao dịch về nhà ở cần đáp ứng các điều kiện theo quy định tại Điều 161, đồng thời hợp đồng thuê nhà ở phải được lập theo các quy định tại Điều 162 và Điều 163 của Luật Nhà ở năm 2023. Bên cạnh đó, nếu sử dụng nhà ở để kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch, cần tuân thủ theo quy định của pháp luật về du lịch.
Ở một góc nhìn đối lập, ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) lại thể hiện sự ủng hộ đối với lệnh cấm cho thuê căn hộ ngắn hạn. Theo ông Đính, phần lớn các hoạt động cho thuê ngắn hạn diễn ra tự phát, không được khai báo với cơ quan địa phương, điều này gây ra khó khăn trong công tác quản lý và tạo điều kiện cho một số đối tượng lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ mất an ninh trật tự tại địa phương, tác động xấu đến môi trường sống và gây phiền toái cho các hộ dân cư xung quanh.
Mặc dù vậy, ông Đính cũng đề xuất cần có các giải pháp phù hợp để nới lỏng một phần các quy định. Khó khăn chủ yếu nằm ở khâu quản lý, vì vậy cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, ban quản lý tòa nhà và chính quyền địa phương. Chủ sở hữu căn hộ cần chủ động khai báo thông tin với cơ quan quản lý Nhà nước nhằm tạo điều kiện quản lý hiệu quả hơn.