Thức ăn chế biến sẵn “phơi” bên đường
Sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ, người dân bước vào mùa lễ hội xuân. Từ đây, các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, đặc biệt là các quầy thức ăn đường phố thời vụ cũng mọc lên như nấm.
Thực tế này có thể thấy rõ ở Hà Nội. Như tại phủ Tây Hồ, người dân đến lễ luôn đông đúc từ đêm 30 Tết cho đến hết tháng Giêng. Dòng người đổ về phủ cầu may, xin tài lộc không ngừng, nhất là vào các ngày cuối tuần.
Dọc hai bên đường vào Phủ, các quán ăn, hàng quán phục vụ du khách xuất hiện đông đúc. Nhiều cơ sở đã cho bánh tôm rán, bánh bột lọc vào tủ kính hoặc bọc lại để đảm bảo vệ sinh. Nhưng vẫn còn không ít nơi để những mẹt thức ăn chế biến sẵn không được che đậy ngay bên lề đường. Việc này khiến thức ăn rất dễ bị nhiễm khuẩn từ bụi bẩn.
Các nồi bún ốc nghi ngút khói cũng bày trên kệ không có che đậy, bán trực tiếp cho thực khách. Hàng quán ở phía ngoài Phủ lúc nào cũng đông đúc, nhưng tình trạng giấy ăn, rác thải vứt bừa bãi vẫn diễn ra.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại Đền Bạch Mã - một trong tứ trấn của Hà Nội. Các hàng quán xung quanh đây bắt đầu phục vụ từ mùng 1 Tết. Do lượng khách quá đông, có nơi bát đĩa không kịp thu dọn và bị để thẳng xuống nền đất. Việc tận dụng vỉa hè chật hẹp để rửa bát và xả rác bừa bãi diễn ra khá phổ biến.
Hay tại khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Hương Sơn (huyện Mỹ Đức, Hà Nội), theo phản ánh của người dân, nhiều hàng quán quanh khu vực đền Trình vẫn bày bán thực phẩm chín như gà luộc, bánh trôi, chả, tôm, xúc xích... đều được bày ra ngoài đường, dễ bị bụi bẩn bám vào. Tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm cũng diễn ra tại khu vực bến Trò và sân Thiên Trù.
Theo ông Trần Ngọc Tráng - Trưởng Phòng Y tế huyện Mỹ Đức, Lễ hội Chùa Hương năm nay có 97 cơ sở kinh doanh thực phẩm và dịch vụ ăn uống. Trước lễ hội, đoàn kiểm tra liên ngành đã giám sát và yêu cầu các cơ sở ký cam kết đảm bảo vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm, đồng thời cấm buôn bán động vật hoang dã.
Đoàn đã kiểm tra 10 trong tổng số 97 cơ sở, xử phạt 1 cơ sở vi phạm với số tiền 4 triệu đồng. Tình trạng treo móc thịt hay buôn bán động vật hoang dã đã không còn, các cơ sở chỉ được phép sử dụng động vật nuôi có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm dịch đầy đủ.
Tuy nhiên, ông Tráng cũng thừa nhận rằng vẫn còn một số cơ sở chưa thực hiện đầy đủ quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm. Cụ thể, một số cơ sở chưa cập nhật đầy đủ sổ theo dõi nguồn gốc thực phẩm hàng ngày, thiếu thùng rác có nắp đậy kín trong khu vực sơ chế, thiếu các thiết bị che đậy thực phẩm trong quá trình chế biến, và chưa bảo quản thực phẩm đúng cách để tránh sự xâm nhập của côn trùng, động vật gây hại.
Nâng cao ý thức người bán
Liên quan đến vấn đề này, bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng Nguyễn Gia Khánh cho biết, các thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt, hải sản, sữa, đặc biệt là những loại giàu đạm và dầu mỡ, rất dễ bị ôi thiu. Chỉ cần một chút sơ suất trong quá trình chế biến hay bảo quản là vi khuẩn có thể phát triển. Vì vậy, người bán cần nâng cao ý thức để đảm bảo an toàn thực phẩm và bảo vệ sức khỏe của du khách khỏi nguy cơ ngộ độc.
Ngoài ra, lượng người ăn uống đông đúc cũng như dụng cụ ăn uống không được rửa sạch sẽ, dễ tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập vào thực phẩm. Mùa xuân thường có mưa phùn ẩm ướt khiến thực phẩm dễ bị nhiễm nấm mốc và hư hỏng, tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây qua thực phẩm.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm (Trường Đại học Bách khoa Hà Nội) cũng nhấn mạnh, những thực phẩm có nguồn gốc động vật, chỉ cần một chút sơ suất trong quá trình chế biến và bảo quản, vi khuẩn có thể phát triển. Do đó, ý thức của người bán hàng cần được nâng cao để bảo vệ sức khỏe của du khách và tránh nguy cơ ngộ độc thực phẩm.
Bên cạnh đó, để loại bỏ độc tố và thuốc bảo vệ thực vật tồn dư trên rau, cần phải rửa sạch nhiều lần dưới dòng nước chảy. Tuy nhiên, tại các quán ăn tự phát, mang tính thời vụ, việc sử dụng một lượng lớn rau và nguồn nước hạn chế khiến việc rửa rau chỉ được làm qua loa, từ đó tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Điều này tạo ra một mối nguy lớn cho người tiêu dùng.
Nhằm đảm bảo an toàn cho người dân vui chơi tại các lễ hội, mới đây, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành văn bản yêu cầu các Sở: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công thương… căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được giao, tập trung chỉ đạo thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền về nguy cơ mất an toàn thực phẩm, các biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm.
UBND thành phố cũng yêu cầu các sở tăng cường tuyên truyền về chế tài xử phạt, đẩy mạnh kiểm tra liên ngành đối với các cơ sở sản xuất và kinh doanh thực phẩm có nguy cơ cao, các chợ đầu mối và các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm.
Thực tế, không chỉ trong dịp lễ hội đầu năm, vấn nạn thực phẩm bẩn diễn ra quanh năm. Chính vì vậy, các cơ quan chức năng cần tăng cường các biện pháp xử lý mạnh mẽ để răn đe và ngăn chặn tình trạng thực phẩm bẩn tràn lan trên thị trường.
Khi phát hiện các vi phạm liên quan đến thực phẩm bẩn hay thực phẩm không rõ nguồn gốc, cần phải có hình thức xử phạt nghiêm khắc, như thu hồi giấy phép, cấm vĩnh viễn hoạt động của cơ sở sản xuất, kinh doanh vi phạm, thậm chí có thể xem xét khởi tố hình sự.
Song song, việc tuyên truyền để nâng cao ý thức và trách nhiệm của những người sản xuất, buôn bán thực phẩm là vô cùng quan trọng. Người tiêu dùng khó có thể phân biệt hết các loại nhãn mác thực phẩm, vì vậy, cần đến lương tâm và trách nhiệm của người bán để đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng.