Bữa trưa cũng phải điều chỉnh
Với mức lương khoảng 14 - 15 triệu đồng mỗi tháng, Phạm Minh Trang (Đống Đa, Hà Nội) từng chi tiêu khá thoải mái. Vào buổi trưa, cô gọi đồ ăn giao tận nơi hoặc cùng đồng nghiệp đi ăn cơm suất, mỳ, phở... với giá dao động từ 40.000 - 60.000 đồng.
Tuy nhiên, khoảng 1 năm trở lại đây, dù vẫn là những món cũ, quán quen, Giang nhận thấy giá cả dần tăng lên, trung bình từ 5.000 - 15.000 đồng mỗi món. Trong khi, thu nhập của cô không thay đổi.
Trang cho biết, tiền ăn trưa bên ngoài ngày càng chiếm một phần lớn trong thu nhập của cô, ảnh hưởng đến việc tiết kiệm. Mang cơm trưa từ nhà sẽ giúp tiết kiệm, nhưng công việc bận rộn, cô chỉ có thể cố gắng thực hiện được khoảng 1 - 2 lần mỗi tuần, còn lại vẫn phải ăn ngoài. Không thể thay đổi quá nhiều quỹ chi tiêu cho bữa trưa, cô đành phải giảm bớt tần suất mua sắm và uống cà phê cùng bạn bè.
Cũng giống như Giang, Trần Thị Lan Anh (Ba Đình, Hà Nội) từng chi trung bình 45.000 đồng cho bữa trưa mỗi ngày. Vào những ngày đồng nghiệp rủ “đổi món”, chi phí có thể lên tới 70.000 đồng, bao gồm một phần ăn và một ly nước.
Để tiết kiệm chi phí, Lan Anh đã tự mang cơm từ nhà đi ăn trưa. Hôm nào bận, cô mua các món ăn nhanh tại cửa hàng tiện lợi với giá khoảng 25.000 - 30.000 đồng. Những lúc buồn ngủ vào chiều, cô cũng tận dụng gói cà phê tự pha có sẵn tại văn phòng thay vì gọi nước cùng đồng nghiệp.
Lan An tâm sự, dù vất vả nhưng chi phí sẽ rẻ hơn so với ăn ngoài. Cô nghĩ đây là cách tiết kiệm trong bối cảnh giá cả leo thang mà thu nhập vẫn ì ạch không thay đổi.
Không chỉ riêng Giang hay Lan Anh, nhiều nhân viên văn phòng tại Hà Nội và TP. HCM hiện cũng đang cảm thấy khó khăn khi cân đối chi phí cho bữa trưa. Họ lựa chọn các phương án tiết kiệm hơn hoặc tự nấu ăn để giảm chi phí.
Anh Đặng Văn Thanh (TP. Thủ Đức, TP. HCM) đã quyết định chuyển về ở ghép với một người bạn để giảm chi phí thuê nhà. Sau Tết, mọi thứ đều tăng giá một chút, khiến anh cảm thấy lo lắng. Áp lực tài chính và nỗi lo mất việc khiến anh không ít đêm mất ngủ, buộc anh phải nhanh chóng thay đổi lối sống để thích nghi.
Anh Thanh cho biết, trước đây, anh đi làm bằng xe máy, tốn khá nhiều tiền cho xăng và phí gửi xe. Để tiết kiệm, giờ anh chuyển sang mua vé metro tháng chỉ 300.000 đồng, di chuyển thoải mái mà không lo phát sinh thêm chi phí. Ban đầu hơi bất tiện vì phải điều chỉnh lịch trình, nhưng mỗi tháng anh tiết kiệm được gần 1 triệu đồng.
Là con trai nhưng anh cũng tự nấu cơm rồi mang đến công ty ăn trưa. Anh Thanh bảo, bữa ăn trưa tưởng chừng đơn giản nhưng nếu không tính toán kỹ sẽ ảnh hưởng khá lớn đến chi tiêu hàng tháng, nhất là với những người độc thân hay có thói quen ăn ngoài như anh.
Anh nhận thấy, giá bữa trưa tăng cao một phần là do tình hình kinh tế đang có dấu hiệu chậm lại. Đôi lúc, việc tự nấu cũng cách nhách nhưng nghĩ đến khoản tiền để dành trong lúc kinh tế khó khăn, anh thấy hoàn toàn xứng đáng.
Anh hy vọng thời gian tới, công ty sẽ làm ăn tốt hơn để có thể điều chỉnh chính sách tiền lương, phù hợp với mức độ tăng trưởng của chi phí sinh hoạt đang leo thang như hiện nay.
Tiết kiệm cũng cần hợp lý
Theo khảo sát của Hội đồng Tiền lương quốc gia, mức tiền lương tối thiểu vùng tăng chậm so với tốc độ tăng giá tiêu dùng. Tại nhiều địa phương, giá cả đang tăng cao, trong khi mức lương tối thiểu vùng lại điều chỉnh chậm và mức tăng thấp (năm 2024 chỉ tăng khoảng 200 nghìn đồng).
Vì vậy, người lao động đã kiến nghị Nhà nước cần xem xét nâng mức lương tối thiểu theo từng vùng cao hơn để đảm bảo mức lương hợp lý, giúp người lao động có thể trang trải cuộc sống.
Tuy nhiên, ghi nhận một thực tế nhiều doanh nghiệp có quy định về việc nâng bậc lương (trong thỏa ước lao động tập thể hoặc quy chế trả lương), nhưng trên thực tế lại không áp dụng. Cụ thể, khi Chính phủ điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng, doanh nghiệp chỉ điều chỉnh tăng thêm lương cho người lao động để đảm bảo phù hợp với mức lương tối thiểu vùng, mà không thực hiện việc nâng bậc lương cho người lao động như đã thỏa thuận.
Điều này dẫn đến tình trạng người lao động làm việc lâu năm cũng như người mới tuyển dụng vẫn bị xếp vào bậc 1 trong thang lương, bảng lương. Cách tính lương và nâng lương của doanh nghiệp chủ yếu dựa vào khả năng, năng lực của người lao động và kết quả kinh doanh của công ty và chủ sử dụng lao động là người tự quyết định.
Một số doanh nghiệp thực hiện điều chỉnh tăng mức lương tối thiểu trong hệ thống thang lương, bảng lương theo quy định, nhưng đồng thời lại điều chỉnh giảm hoặc bỏ đi các hệ số đã đăng ký trước đây. Vì vậy, mức lương của người lao động có tăng nhưng nhìn chung vẫn còn thấp và thu nhập từ lương không theo kịp mức tăng của giá cả sinh hoạt.
Nhiều chuyên gia kinh tế chia sẻ, trước tình trạng “lương không theo kịp phí sinh hoạt”, người lao động nhất là thế hệ gen Z cần xây dựng cho mình một kế hoạch chi tiêu hợp lý.
Ông Nguyễn Hoàng Dũng - nguyên Giám đốc Nghiên cứu và Phát triển tại Viện Kinh tế và Quản lý TP. HCM cho rằng, người trẻ cần học cách quản lý tài chính một cách hiệu quả để tránh rơi vào tình trạng "thắt lưng buộc bụng" quá mức. Có nhiều phương pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để kiểm soát tiền bạc. Một trong số đó là quy tắc 50/30/20.
Cụ thể, mỗi tháng bạn chia thu nhập thành ba phần: 50% dành cho các nhu cầu thiết yếu như tiền nhà, ăn uống, điện nước; 30% cho các chi tiêu cá nhân như mua sắm, giải trí, du lịch; và 20% còn lại để tiết kiệm, đầu tư hoặc trả nợ. Phương pháp này giúp bạn đảm bảo các khoản chi tiêu cần thiết, có quỹ dự phòng, đồng thời duy trì một cuộc sống cân bằng.
Theo ông Dũng, nhiều người còn áp dụng phương pháp phong bì. Mỗi khi nhận lương, họ sẽ chia tiền mặt thành các phong bì riêng biệt cho từng khoản chi, chẳng hạn như một phong bì cho tiền ăn, một phong bì cho tiền đi lại và một phong bì cho tiết kiệm. Khi một phong bì hết tiền, tức là khoản chi đó đã đạt giới hạn, giúp bạn kiểm soát ngân sách tốt hơn và tránh tiêu xài quá mức.
Ngoài ra, ông Dũng khuyên người trẻ nên sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính để theo dõi thu chi. Các ứng dụng này giúp ghi lại từng khoản chi tiêu nhỏ nhất, từ ly cà phê buổi sáng đến hóa đơn điện nước, giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về dòng tiền của mình và điều chỉnh chi tiêu hợp lý hơn.
Ông Dũng nhấn mạnh, thắt chặt chi tiêu là cần thiết, nhưng nếu chỉ tập trung vào tiết kiệm mà không có chiến lược tài chính dài hạn, bạn sẽ khó có được sự ổn định lâu dài. Quan trọng là biết cách cân bằng, vừa tiết kiệm hợp lý, vừa đảm bảo tài chính vững vàng cho tương lai.
