“Đặt cọc”, không học là mất
Hiện nay, một số trường tư tại Hà Nội đã công bố thông báo tuyển sinh và biểu phí đầu cấp vào lớp 10 năm 2025. Các phương thức xét tuyển của từng trường được thiết kế khác nhau, tùy vào mục tiêu và chương trình của trường nhằm chọn lựa học sinh phù hợp.
Ở nhiều trường, khi học sinh trúng tuyển, để xác nhận nhập học, phụ huynh sẽ phải đóng một khoản phí "đặt cọc", được gọi bằng các tên khác nhau như phí ghi danh, phí đặt chỗ, phí tuyển sinh...
Khoản phí này thường chỉ được đóng một lần khi đăng ký nhập học để giữ chỗ cho con và sẽ không được hoàn lại nếu học sinh không nhập học. Nếu học sinh nhập học, khoản phí này sẽ được khấu trừ vào các khoản thu khác trong năm học.
Nhiều năm qua, Sở Giáo dục Đào tạo Hà Nội đã yêu cầu các trường tư không thu phí giữ chỗ tuyển sinh vào lớp 10. Đặc biệt, trong mùa tuyển sinh năm ngoái, Sở Giáo dục Đào tạo Hà Nội còn ban hành công văn chỉ đạo, yêu cầu các cơ sở giáo dục không được yêu cầu học sinh hoặc phụ huynh nộp tiền "giữ chỗ" hay bất kỳ khoản thu nào không đúng quy định. Tuy nhiên, trong mùa tuyển sinh năm nay, tình trạng thu phí giữ chỗ cao vẫn tiếp tục xảy ra.
Trường THCS và THPT Newton thu phí giữ chỗ lên tới 30 triệu đồng với lớp 10G0 hệ song ngữ, trong khi các hệ khác của trường thu mức phí đồng đều là 12 triệu đồng. Trường THPT Archimedes yêu cầu mức "đặt cọc" 23 triệu đồng. Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh thu phí 15 triệu đồng. Một số trường tư thục phân khúc cao hơn yêu cầu phụ huynh đặt cọc từ 15 - 25 triệu đồng.
Trước đợt tuyển sinh này, các trường tư thường khuyến cáo phụ huynh cân nhắc kỹ, bởi khi đã đăng ký cho con nhập học tức là đồng ý với khoản tiền đặt cọc và chấp nhận các quy định không hoàn trả của nhà trường.
Dù mức phí giữ chỗ không nhỏ, nhiều phụ huynh vẫn sẵn sàng chấp nhận để đảm bảo con có suất dự phòng vào lớp 10 trong trường hợp không đậu nguyện vọng vào trường công. Việc chi trả khoản tiền này là lựa chọn của từng gia đình, tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh và định hướng tương lai của con.
Chị Trần Thị Lan (Nam Từ Liêm) - phụ huynh có con tham dự kỳ tuyển sinh lớp 10 năm nay, cho biết đã tìm hiểu và "nhắm" tới Trường Phổ thông Liên cấp Olympia. Sau khi nghiên cứu kỹ, thấy trường này rất phù hợp với con mình. Trường yêu cầu đóng một khoản phí giữ chỗ 15 triệu đồng, đây là một phần học phí cho năm học tới và phải nộp trước ngày 1/4/2025.
Chị Lan chia sẻ, gia đình chị chấp nhận khoản phí này vì mong muốn có chỗ dự phòng giúp giảm bớt tâm lý lo lắng nếu con không đậu vào trường công lập. Chị cũng hiểu khoản phí này nhằm tạo sự gắn kết trách nhiệm giữa hai bên. Nếu không, phụ huynh sẽ đăng ký tràn lan khiến tỷ lệ thí sinh ảo cao, từ đó nhà trường sẽ gặp khó khăn trong việc xác định số học sinh chắc chắn theo học.
Tương tự, chị Nguyễn Thu Trang (quận Nam Từ Liêm) cũng đang tích cực tìm kiếm trường tư cho con. Chị mong muốn tìm một trường có mức phí cọc "vừa phải", để nếu con không học, gia đình không phải tiếc quá nhiều.
Về vấn đề này, lãnh đạo một trường tư ở Hà Nội cho rằng, việc phụ huynh đặt cọc để "chống trượt" lớp 10 cho con là tâm lý bình thường, đặc biệt khi "cuộc đua" vào lớp 10 công lập tại khu vực nội thành Hà Nội mỗi năm đều rất "nóng".
Tuy nhiên, ông cho rằng, phụ huynh không nên quá căng thẳng khi "đặt cọc" nhiều trường, vì sẽ rất tốn kém. Thay vào đó, họ chỉ nên tập trung vào những trường phù hợp với khả năng của con và mục tiêu trong tương lai.
Nên có phương án linh hoạt hoàn trả phí giữ chỗ
Tại hội nghị Hướng dẫn tuyển sinh năm học 2024 - 2025, ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo Hà Nội bày tỏ quan điểm không đồng tình với việc giữ chỗ này. Ông cho rằng, môi trường giáo dục, môi trường sư phạm cần phải bảo đảm tính nhân văn và khuyến cáo không nên làm như vậy. Mặc dù phí giữ chỗ là sự thỏa thuận giữa phụ huynh học sinh và trường học, nhưng xét về góc độ giáo dục, sư phạm thì điều này là không phù hợp.
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi trên Báo Dân Trí, luật sư Phan Thị Lệ Hằng - Văn Phòng Luật Sư Quốc Tế L&P cho biết, bản chất của phí giữ chỗ là một khoản tiền đặt cọc giữa phụ huynh và nhà trường. Thỏa thuận này không vi phạm quy định của Bộ Luật Dân sự. Theo Luật Giáo dục năm 2019, Điều 22 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong cơ sở giáo dục, nhưng không có điều khoản nào cấm hành vi thu phí giữ chỗ của cơ sở giáo dục.
Tuy nhiên, theo luật sư Hằng, các cơ sở giáo dục cần tránh áp dụng cứng nhắc quy tắc đặt cọc mang tính thương mại trong bối cảnh giáo dục và việc thu phí giữ chỗ quá cao có thể dẫn đến những ý kiến trái chiều, ảnh hưởng tiêu cực đến ngành giáo dục. Các trường cần cân nhắc mức phí sao cho hợp lý hơn.
Bà Hằng khuyến nghị, các trường nên chú ý đến những trường hợp bất khả kháng như học sinh thay đổi chỗ ở hoặc mắc bệnh không thể tham gia học tập để có phương án linh hoạt trong việc hoàn trả phí giữ chỗ.
Năm học này, Hà Nội có khoảng 127.000 học sinh tốt nghiệp THCS, giảm gần 6.000 học sinh so với năm trước. Tổng chỉ tiêu vào lớp 10 của các trường công lập là 79.000, tương đương tỷ lệ học sinh đỗ vào lớp 10 là hơn 62%, tăng nhẹ so với các năm trước.
