Chị Phạm Thị Hồng Nhung (29 tuổi), chủ một cửa hàng bán đồ thủ công tại quận Cầu Giấy, Hà Nội, chia sẻ rằng với thu nhập hiện tại, việc sở hữu một căn nhà tại Thủ đô vẫn là ước mơ xa vời.
Người trẻ loay hoay với bài toán sở hữu nhà
Trước đây, chị Nhung làm nhân viên marketing với mức lương 14 triệu đồng/tháng. Khi chuyển sang kinh doanh, thu nhập của chị tăng lên 16 - 22 triệu đồng/tháng, nâng tổng thu nhập của hai vợ chồng lên khoảng 32 - 37 triệu đồng/tháng. Dù vậy, nếu chỉ dựa vào tiền tiết kiệm, họ phải mất ít nhất 15 năm mới có đủ tài chính để mua một căn hộ nhỏ tại Hà Nội.
Trong hai tháng tìm hiểu thị trường bất động sản, chị nhận thấy giá nhà đất trong các con ngõ nhỏ của thành phố dao động từ 130 - 150 triệu đồng/m², trong khi giá căn hộ chung cư đã tăng mạnh trong hơn một năm qua, chạm mức 65 triệu đồng/m². Chứng kiến đà tăng không ngừng của bất động sản, chị Nhung nhận định rằng việc sở hữu một ngôi nhà ngày càng trở nên xa vời đối với người trẻ nếu không có sự hỗ trợ từ các khoản vay ngân hàng.
Tuy nhiên, điều khiến chị băn khoăn nhất là những rủi ro khi vay vốn dài hạn. Dù lãi suất hiện tại đã giảm so với trước, nhưng theo chị, mức lãi suất này vẫn còn khá cao so với khả năng tài chính của hai vợ chồng. Đặc biệt, hầu hết các khoản vay dài hạn đều áp dụng cơ chế lãi suất thả nổi, đồng nghĩa với việc nếu lãi suất tăng mạnh trong tương lai, khoản tiền phải trả hàng tháng cũng sẽ đội lên đáng kể, tạo áp lực lớn lên kế hoạch tài chính lâu dài của gia đình.
Không "mơ" nhà trong trung tâm, anh Nguyễn Văn Lâm (32 tuổi), công nhân làm việc tại huyện Gia Lâm, Hà Nội, cũng đang trăn trở về vấn đề nhà ở. Dù được bố mẹ cho đất tại quê Hưng Yên để xây nhà, anh vẫn băn khoăn vì không muốn sống chung với gia đình. Đất do ông bà để lại, anh cũng không nỡ bán dù đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Trước đây, anh Lâm dự định mua một mảnh đất gần nơi làm việc để thuận tiện đi lại. Tuy nhiên, sau nhiều năm lao động, số tiền tích lũy chỉ đủ mua đất trong làng ở quê, còn để xây nhà, anh phải tiếp tục tiết kiệm thêm vài năm nữa. Điều đáng nói là giá đất ở nông thôn đang tăng với tốc độ chóng mặt, đặc biệt tại những khu vực đông dân cư trong làng. Hiện nay, mỗi mét vuông đất tại đây có giá dao động từ 12 - 18 triệu đồng, khiến việc mua đất trở thành một bài toán nan giải đối với những người lao động có thu nhập trung bình.
Nếu muốn vừa mua đất vừa có đủ tiền xây nhà, anh buộc phải tìm đến những lô đất đấu giá. Thế nhưng, đây cũng không phải là phương án dễ dàng. Quỹ đất đấu giá ở địa phương rất hạn chế, có khi cả năm mới tổ chức một lần, và giá trúng thầu thường bị đẩy lên rất cao. Điều này khiến những người có nhu cầu thực sự mua đất để xây nhà gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận, trong khi cơ hội lại rơi vào tay những người đầu cơ, khiến giá đất càng ngày càng vượt xa khả năng chi trả của lao động phổ thông.
Người trong cuộc kiến nghị các giải pháp
Câu chuyện của chị Nhung và anh Lâm không phải là trường hợp cá biệt mà phản ánh thực tế chung của nhiều người trẻ khi chật vật với bài toán mua nhà. Giá bất động sản ngày càng leo thang trong khi thu nhập không theo kịp, khiến giấc mơ an cư ngày càng xa vời. Ngay cả những người chấp nhận vay ngân hàng để mua nhà cũng phải đối mặt với áp lực nợ nần kéo dài, không chỉ từ khoản trả góp hàng tháng mà còn từ nguy cơ lãi suất tăng cao, khiến số tiền phải thanh toán vượt xa dự tính.
Nhiều gia đình rơi vào vòng xoáy tài chính "lĩnh lương trả nợ", không còn dư dả để tích lũy hay nâng cao chất lượng sống. Trong bối cảnh đó, việc sở hữu một căn nhà không chỉ là mục tiêu tài chính mà còn trở thành cuộc đua đầy áp lực với thời gian và biến động kinh tế.
Chia sẻ về mong muốn của người trong cuộc, chị Nhung cho rằng Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ vay mua nhà với lãi suất dưới 6% và duy trì ổn định trong thời gian dài để giảm gánh nặng tài chính. Đồng thời, cần đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, đơn giản hóa thủ tục và đưa ra mức giá hợp lý để người dân có thể tiếp cận nhà ở dễ dàng hơn.
Cùng chung nỗi trăn trở, anh Lâm đề xuất các địa phương cần linh hoạt hơn trong việc tổ chức đấu giá đất, tạo điều kiện để người dân mua đất hợp pháp với giá phù hợp. Việc ưu tiên người có hộ khẩu tại địa phương khi tham gia đấu giá cũng là giải pháp quan trọng nhằm hạn chế tình trạng đầu cơ, tránh việc giá đất bị đẩy lên quá cao so với khả năng chi trả của người dân có nhu cầu thực.
Ngoài ra, anh cũng mong muốn Nhà nước xem xét điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng vào năm 2025, giúp người lao động có điều kiện tích lũy tốt hơn để mua đất, xây nhà và giảm bớt áp lực khi vay vốn dài hạn.
Ở góc nhìn vĩ mô, các chuyên gia kinh tế nhận định, với giá nhà hiện nay, phần lớn người dân, đặc biệt là người trẻ sẽ rất khó sở hữu nhà nếu không có sự hỗ trợ từ chính sách.
Theo TS.Lê Xuân Nghĩa, ở các nước phát triển như Mỹ hay châu Âu, thời gian vay thường kéo dài ít nhất 30 năm với lãi suất cố định, giúp người mua chủ động lên kế hoạch tài chính. Nếu áp dụng lãi suất thả nổi, nhiều người có thể mất khả năng chi trả khi lãi suất biến động, dẫn đến nguy cơ mất nhà. Một số quốc gia như Singapore cũng có chính sách hỗ trợ, với lãi suất cố định 2,5%/năm, phần chênh lệch do Chính phủ bù vào để giúp ngân hàng có thể cho vay dài hạn với lãi suất thấp.
TS. Lê Đăng Doanh bổ sung, nguồn cung nhà ở hạn chế chính là nguyên nhân đẩy giá bất động sản tăng cao. Do đó, ngoài chính sách tín dụng, Hà Nội và TP.HCM cần khuyến khích đầu tư vào phân khúc nhà ở thương mại vừa túi tiền để đáp ứng nhu cầu thực tế.
Nhiều quốc gia đã áp dụng chính sách cho người trẻ dưới 35 tuổi vay dài hạn nhằm tạo động lực làm việc và giúp họ có cơ hội sở hữu nhà. Nếu không có giải pháp kịp thời, nhiều người trẻ sẽ rời thành phố hoặc tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài, làm giảm sút lực lượng lao động quan trọng của nền kinh tế.
