Sự chênh lệch ngày càng lớn giữa mức giá nhà và thu nhập của người trẻ, đặc biệt là những người có thu nhập từ 10-20 triệu đồng/tháng, khiến việc mua nhà trở thành một điều xa vời.
Thu nhập không “gánh” nổi giá thuê
Một nhà đầu tư tại TP.HCM phân tích rằng, đối với các căn nhà ở xã hội có giá từ 1,2 tỷ đến 1,5 tỷ đồng, người mua cần có ít nhất 30% giá trị căn nhà (khoảng 400-500 triệu đồng) để thanh toán trước. Khoản vay ngân hàng 70% còn lại yêu cầu người vay phải trả góp ít nhất 10 triệu đồng/tháng. Với thu nhập chỉ từ 10-15 triệu đồng/tháng, gần như không ai có đủ khả năng chi trả khoản vay này.
Ngay cả khi hai vợ chồng có thu nhập tổng cộng khoảng 30 triệu đồng/tháng, họ vẫn phải tiết kiệm ít nhất 10 năm để tích lũy số tiền 30% giá trị căn nhà, và tiếp tục trả góp trong 15-20 năm tiếp theo. Đối với người thuê nhà, chi phí thuê thường chiếm khoảng 15-20% thu nhập. Ví dụ, một cặp vợ chồng có thu nhập 30 triệu đồng/tháng sẽ phải chi từ 4,5 đến 6 triệu đồng cho chỗ ở.
Tuy nhiên, giá thuê nhà hiện nay đang tăng nhanh hơn mức tăng lương trung bình, trong khi nguồn cung nhà cho thuê giá rẻ ngày càng hạn chế. Nếu thu nhập không tăng kịp với giá thuê, người thuê sẽ phải lựa chọn những căn nhà xa trung tâm hơn, thuê phòng nhỏ hơn hoặc chia sẻ phòng để giảm chi phí.
Theo dữ liệu nghiên cứu từ các đơn vị chuyên môn, giá sơ cấp căn hộ chung cư tại Hà Nội hiện đã đạt trung bình 70 triệu đồng/m2, với các dự án mở bán chủ yếu thuộc phân khúc cao cấp, khiến giá căn hộ thứ cấp cũng tăng mạnh. Mức giá thuê căn hộ cũng theo đó leo thang, đặc biệt tại các khu vực trung tâm, nơi giá thuê căn hộ 1 phòng ngủ dao động từ 10-15 triệu đồng/tháng, căn hộ 2 phòng ngủ từ 15-20 triệu đồng/tháng. Tại khu vực ngoại ô, giá thuê căn hộ trung bình từ 6,5-15 triệu đồng/tháng, trong khi giá thuê nhà trọ và chung cư mini cũng không ngừng tăng.
Đối với những người có gia đình sở hữu nhà tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, việc tiếp tục ở chung với gia đình là một giải pháp hữu ích giúp tiết kiệm chi phí sinh hoạt, giảm áp lực tài chính và tạo điều kiện tích lũy cho việc mua nhà riêng trong tương lai. Điều này giúp họ duy trì mức sống tốt hơn so với việc phải thuê nhà với mức giá ngày càng cao.
Tuy nhiên, đối với những người nhập cư từ các tỉnh lên thành phố, không có sự hỗ trợ về chỗ ở từ gia đình, họ buộc phải thuê nhà. Trong khi thuê nhà xa trung tâm có thể giúp tiết kiệm chi phí, nhưng lại kéo theo các chi phí đi lại cao hơn, thời gian di chuyển dài hơn và ảnh hưởng đến công việc cũng như sức khỏe.
Mở thêm cơ hội “có nhà” cho người trẻ
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), nhấn mạnh rằng sự gia tăng liên tục của giá thuê nhà đang tạo ra gánh nặng không nhỏ cho người lao động, đặc biệt là những người trẻ có thu nhập trung bình và thấp.
Khi chi phí thuê nhà chiếm đến 35-50% thu nhập, cộng với các khoản chi tiêu khác, người trẻ gần như không thể tích lũy, thậm chí phải thu hẹp không gian sống, tìm kiếm những lựa chọn rẻ hơn, hoặc buộc phải rời khỏi các thành phố lớn. Tuy nhiên, việc di chuyển ra xa khu trung tâm cũng không hề dễ dàng, khi hệ thống giao thông công cộng chưa phát triển đồng bộ và chi phí đi lại ngày càng tăng.
Ông Đính cho rằng, ngoài việc tiếp tục thúc đẩy phát triển phân khúc nhà ở xã hội để hỗ trợ lao động trẻ, Nhà nước cần nghiên cứu phát triển quỹ nhà ở cho thuê dài hạn với giá hợp lý, ưu tiên cho nhóm lao động trẻ, công nhân viên chức, trí thức trẻ và các ngành nghề trọng điểm.
Bên cạnh đó, cần khuyến khích các chủ đầu tư tham gia xây dựng nhà ở giá rẻ thông qua các ưu đãi thuế, hỗ trợ vay vốn hoặc giảm chi phí đất. Đồng thời, việc đẩy mạnh phát triển hệ thống giao thông công cộng sẽ giúp người lao động dễ dàng di chuyển từ khu vực nhà ở giá rẻ đến trung tâm làm việc.
Một giải pháp mà ông Đính đề xuất là nghiên cứu mô hình ký túc xá cho lao động đô thị, lấy Singapore làm hình mẫu. Tại Singapore, Chính phủ cung cấp nhà ở giá rẻ cho người trẻ, người độc thân và lao động có trình độ thông qua các chương trình như HDB Public Rental Scheme và Build-to-Order (BTO).
Những người lao động trẻ mới ra trường, chưa đủ khả năng mua nhà, có thể thuê căn hộ HDB với giá thấp hơn thị trường từ 40-50%. Khi có đủ tài chính, họ có thể chuyển sang mua căn hộ BTO với chương trình trợ giá và vay mua nhà lãi suất thấp.
Ngoài ra, Singapore còn có mô hình Purpose-Built Dormitories (ký túc xá chuyên dụng cho lao động), phục vụ chủ yếu cho lao động nhập cư và những người lao động trẻ chưa có nhà ở ổn định. Các ký túc xá này có sức chứa từ 1.000 đến 25.000 người, được quản lý theo mô hình hiện đại, đảm bảo an ninh, vệ sinh và các tiện ích như khu sinh hoạt chung, bếp ăn, nhà tắm và phòng giải trí.
Đối với các chủ đầu tư, ông Đính cũng nhấn mạnh rằng để thị trường bất động sản phát triển bền vững, các chủ đầu tư cần chú trọng phát triển các sản phẩm nhà ở phù hợp với nhu cầu thực tế của đại đa số người dân. Mặc dù nhu cầu về nhà ở cao cấp vẫn lớn, nhưng nhu cầu về nhà ở giá bình dân và trung cấp vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trên thị trường.
Ông Đính cho rằng, nếu cung và cầu không cân đối, khi người có nhu cầu mua nhà không đủ khả năng tài chính và nhà đầu tư không tìm thấy lợi nhuận từ cho thuê, thị trường bất động sản sẽ phải điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu thực tế.
