Gia tăng tỷ lệ phụ nữ đơn thân
Xu hướng làm mẹ đơn thân đã xuất hiện từ nhiều năm qua nhưng gần đây mới tăng mạnh. Như chị Nguyễn Thanh Huyền (36 tuổi, Khánh Hòa) không có ý định kết hôn nhưng luôn mong muốn trở thành mẹ. Với khao khát ấy, chị đã quyết định xin tinh trùng hiến tặng và thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Chị Huyền đã tâm sự mong muốn này với mẹ và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình. Giữa năm ngoái, sau khi gom đủ kinh phí, chị đến Bệnh viện Đại học Y Hà Nội để thực hiện ước mơ làm mẹ.
Với bốn lần di chuyển từ Nha Trang đến Hà Nội và chi phí 80 triệu đồng, chị Huyền đã may mắn mang thai ngay lần chuyển phôi đầu tiên. Hiện tại, chị đang hạnh phúc bên cô con gái 3 tháng tuổi. Chị Huyền chia sẻ, quyết định có con là điều đúng đắn nhất mình từng làm. Bé không chỉ là niềm vui của riêng chị mà còn giúp gắn kết các thành viên trong gia đình lại gần nhau hơn.
Tương tự, chị Trần Thị Thu (Nam Định) đã tìm thấy niềm hy vọng cuộc đời khi trở thành mẹ. Chị chia sẻ, bản thân chưa từng trải qua mối tình nào và cũng không biết liệu có cơ hội nào để nếm trải tình yêu đôi lứa hay không. Nhờ vào tinh trùng hiến tặng, chị đã có thể mang thai, sinh con và nuôi dạy con giống như bao người phụ nữ khác. Sau hai lần chuyển phôi, với chi phí khoảng 100 triệu đồng, chị đã chào đón cậu con trai nặng 3,7kg vào tháng Sáu vừa qua.
Dù chưa có thống kê toàn diện, nhưng số liệu riêng lẻ từ các bệnh viện cho thấy xu hướng phụ nữ đơn thân xin tinh trùng hiến tặng để làm mẹ đang gia tăng. Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Công nghệ Mô ghép, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, các bác sĩ ghi nhận sự gia tăng số lượng phụ nữ đơn thân làm IVF.
So với trước đây thi thoảng mới có một ca, thì hiện tại, trung bình mỗi tháng có từ 5 - 6 người đến làm thủ thuật, chiếm khoảng 10% tổng số ca IVF. Năm 2023, tỷ lệ phụ nữ chọn phương pháp này tăng 33% so với năm trước. Chỉ trong nửa đầu năm 2024, số ca đã bằng cả năm 2023.
Bác sĩ Đỗ Thùy Hương, Thạc sĩ tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết số lượng phụ nữ độc thân làm IVF tăng đáng kể trong những năm qua, một phần nhờ vào chính sách không yêu cầu đổi mẫu tinh trùng tại Trung tâm. Tinh trùng ở đây được đảm bảo nguyên tắc vô danh và sàng lọc kỹ càng, mỗi mẫu chỉ dành cho một khách hàng và sẽ được hủy sau khi sinh con thành công.
Không cổ xúy làm mẹ đơn thân
Chị Trần Thúy Lan Anh (quận Tân Bình, TP. HCM) đã một mình nuôi con suốt 8 năm từ khi chia tay chồng. Lúc đó, con gái chị mới lên 2 tuổi. Dù chăm con là trách nhiệm của cả hai vợ chồng, nhưng chị cho rằng những người mẹ đơn thân như chị phải đối mặt với áp lực và mệt mỏi gấp bội. Khi có chồng, hai người có thể thay phiên, nhưng một khi đã là mẹ đơn thân, tất cả đều phải tự mình làm.
Chị Lan Anh thừa nhận sự lo lắng và căng thẳng vì dồn hết tâm sức cho con đã tạo ra gánh nặng vô hình. Những lúc nghĩ lại, chị thấy mình thường nổi cáu khi con làm sai điều gì đó. Từ ngày ly hôn, mọi hy vọng của chị đều đặt lên con gái.
Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, chị vẫn cố gắng hết sức để cho con học những điều tốt đẹp nhất. Nhưng chị cảm nhận như con sống ngày càng nội tâm hơn. Mỗi khi Tết đến, mẹ con không tránh khỏi cảm giác cô đơn.
Khi biết ngày nay có nhiều người trẻ chọn làm mẹ đơn thân từ sớm, chị cảm thấy lo lắng cho họ. Chị chia sẻ, làm mẹ đơn thân khó khăn hơn nhiều so với những gì người ta tưởng. Đó là chuỗi ngày dài đầy thử thách, với những nỗi lo về tương lai của con, và nỗi sợ không ai ở bên cạnh để hỗ trợ nếu có chuyện gì xảy ra. Việc nuôi dạy một đứa trẻ không chỉ là chăm sóc về mặt thể chất mà còn là giúp trẻ phát triển tự tin, biết yêu thương và có thể sống hạnh phúc. Dù đã nỗ lực hết sức, chị thừa nhận mình chưa bao giờ có thể thay thế hoàn toàn vai trò của người cha trong lòng con.
Nhiều lần dọn dẹp sách vở cho con, chị vô tình thấy những dòng chữ con gái viết: “Con nhớ ba!”, “Ba ơi, khi nào con mới được gặp ba?”. Những lời này khiến chị không khỏi xót xa, bởi dù chị có cố gắng thế nào, nỗi nhớ cha vẫn luôn hiện hữu trong lòng con gái.
Tại Việt Nam, tỷ lệ người độc thân đang gia tăng nhanh chóng, từ 6,23% năm 2004 lên 10,1% vào năm 2019, với nữ giới chiếm đến 87,6%, theo báo cáo của Tổng cục Thống kê. Đáng chú ý, tỷ lệ phụ nữ sống độc thân càng cao ở các nhóm tuổi lớn hơn, vì họ có khả năng tự lập và quản lý cuộc sống một mình tốt hơn so với nam giới, theo các chuyên gia.
Tuy nhiên, TS Ngô Xuân Điệp - khoa Tâm lý học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. HCM nhận định, việc nhiều người trẻ chọn trở thành mẹ đơn thân là một quyết định cá nhân, thể hiện quyền tự do lựa chọn của mỗi người. Nhưng ông cảnh báo, xét từ góc độ phát triển tâm sinh lý, việc thiếu vắng sự hiện diện và tình thương của người cha có thể tác động đến tâm tư và sự phát triển tình cảm của trẻ. Đặc biệt, nếu trẻ không có bất kỳ ký ức hay thông tin nào về người cha, điều này có thể để lại những ảnh hưởng sâu sắc.
Theo TS. Điệp, một bé gái luôn cần tình cảm bảo bọc và che chở của cha để cảm thấy an toàn và được yêu thương. Trong khi đó, bé trai thường cần một hình mẫu nam tính để noi theo và phát triển bản thân. Những trẻ thiếu vắng người cha từ nhỏ có thể gặp khó khăn trong việc trưởng thành cảm xúc, có xu hướng phát triển chậm hơn so với bạn bè cùng trang lứa khi phải đối diện với các mốc cảm xúc quan trọng trong cuộc sống.
Nghiên cứu "Làm cha mẹ đơn thân: Tác động đến sự phát triển của trẻ" của Kersi Chavda và Vinyas Nisarga công bố trên Tạp chí Hiệp hội Sức khỏe Tâm thần Trẻ em và Thanh thiếu niên năm 2023, cũng chỉ ra rằng sự thiếu vắng một người cha hoặc mẹ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý, thể chất, và các mối quan hệ của trẻ trong tương lai. Trẻ trong gia đình đơn thân có thể gặp khó khăn về vật chất và kết quả học tập.
Mặt khác, nghiên cứu cũng cho thấy trẻ trong gia đình đơn thân thường kiên cường, có trách nhiệm và dễ thành công trong sự nghiệp nhờ tính tự lập từ nhỏ. Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng trẻ được nuôi bởi cha mẹ đơn thân có thể phát triển tốt hơn so với trẻ sống trong gia đình bố mẹ thường xuyên xung đột.
