Cần sửa mức giảm trừ gia cảnh ngay năm nay
Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ "Đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân" (thay thế). Trong tờ trình, Bộ Tài chính cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh hiện hành, áp dụng từ năm 2020, cần được rà soát và đánh giá lại, để đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung sao cho phù hợp với các điều kiện kinh tế mới.
Một số chuyên gia cũng đánh giá, cơ quan quản lý cần đẩy nhanh tiến độ sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân vì nếu đến năm 2026 mới thông qua quy định mới và năm 2027 mới áp dụng, sẽ quá chậm.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - chuyên gia tài chính cho biết, mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) mới khi nâng thêm 20% theo diễn biến CPI như quy định trong Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ là 13,2 triệu đồng/tháng đối với người nộp thuế và 5,3 triệu đồng/tháng đối với người phụ thuộc. Tuy nhiên, mức này vẫn thấp so với sự biến động của giá cả, chưa đủ đáp ứng cho những nhu cầu cơ bản như ăn uống, chỗ ở, học hành của người nộp thuế hiện nay.
Thực tế, nhiều người nộp thuế phải thuê nhà hoặc trả lãi vay ngân hàng mỗi tháng từ 5 - 6 triệu đồng để mua nhà nhưng lại không được khấu trừ trước khi tính thuế. Ngay cả chi phí học nâng cao tay nghề cũng không được khấu trừ, điều này càng khiến gánh nặng tài chính thêm nặng nề.
Vì vậy, mức GTGC cần được điều chỉnh sớm, nên áp dụng ngay trong kỳ tính thuế của năm nay. Mục tiêu là để thực hiện đúng quy định của pháp luật hiện hành, đồng thời chia sẻ khó khăn với người nộp thuế thu nhập cá nhân.
Khi xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh đề nghị các nhà làm chính sách cần thay đổi tư duy, đưa ra những chính sách hợp tình, hợp lý. Nộp thuế thu nhập cá nhân không thể trở thành một gánh nặng quá lớn đối với người dân.
Chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn cho hay, những bất hợp lý về mức GTGC và bậc thuế lũy tiến từng phần quá dày đã được người nộp thuế và các chuyên gia kiến nghị trong nhiều năm qua. Việc điều chỉnh mức GTGC và bậc thuế lũy tiến là rất cấp thiết, không thể trì hoãn thêm. Điều này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng cho người làm công ăn lương, những người đang phải gánh thuế dù thu nhập không đủ trang trải cuộc sống, mà còn góp phần kích thích sức mua, hỗ trợ sự hồi phục của nền kinh tế.
Nếu không thực hiện điều chỉnh, người dân sẽ tiếp tục phải "thắt lưng buộc bụng", sức mua sẽ giảm và thu ngân sách từ thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế VAT cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Do đó, không thể lấy lý do chờ sửa toàn bộ bộ luật để trì hoãn việc điều chỉnh. Thay vào đó, cần có giải pháp sửa ngay hai bất cập này trước khi trình thông qua việc sửa đổi, hoàn thiện bộ Luật Thuế thu nhập cá nhân, nhằm giảm bớt gánh nặng cho người dân và duy trì nguồn thu trong bối cảnh hiện nay.
Giảm trừ gia cảnh dựa vào lương cơ sở
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú - chuyên gia thuế cho rằng cần phải xây dựng mức giảm trừ gia cảnh theo cơ chế "trượt tự động", nghĩa là "nước lên thì thuyền lên". Mức giảm trừ này nên được điều chỉnh tùy theo mức sống của từng vùng miền, có thể căn cứ vào mức lương tối thiểu vùng.
Nếu mức giảm trừ gia cảnh vẫn được quy định theo một mức tiền cố định, thì sẽ không theo kịp sự thay đổi của nền kinh tế và đời sống, điều này đã được minh chứng qua thực tiễn từ khi áp dụng Luật thuế thu nhập cá nhân.
Chuyên gia nhấn mạnh, lương tối thiểu vùng được điều chỉnh tăng thì mức giảm trừ gia cảnh cũng phải tăng theo. Như vậy, mức thuế sẽ sát với tình hình kinh tế và đời sống của người nộp thuế mà không cần phải điều chỉnh lại. Đây là phương án tối ưu nhất.
Mức giảm trừ gia cảnh nên được quy định bằng 4 lần mức lương cơ sở. Hiện nay, lương cơ sở dao động từ 3,45 - 4,96 triệu đồng. Ví dụ, nếu lương tối thiểu tại vùng I là 4,96 triệu đồng, mức giảm trừ gia cảnh sẽ là khoảng 19,84 triệu đồng, thay vì 11 triệu đồng/tháng như hiện nay.
Đối với người phụ thuộc, ông đề xuất mức giảm trừ nên bằng 50% mức của người nộp thuế, thay cho mức 4,4 triệu đồng hiện tại. Bên cạnh đó, ông cũng kiến nghị không tính các khoản chi hợp lý như chi phí y tế, giáo dục, hoặc lãi tiền vay mua nhà vào thu nhập chịu thuế.
Những khoản chi này là thiết yếu và chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu chi tiêu của các hộ gia đình. Mặc dù chúng liên tục tăng trưởng hàng năm, nhưng lại không được trừ trước khi tính thuế, điều này là bất hợp lý và cần phải sửa chữa sớm.
Trong khi đó, luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI cho rằng, những bất cập của Luật Thuế thu nhập cá nhân đã được kiến nghị nhiều lần. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng triệu gia đình, vì vậy cần ưu tiên sửa đổi sớm hơn.
Theo luật sư Đức, việc ban hành và sửa đổi luật cần chọn phương án đơn giản, rõ ràng nhất. Chẳng hạn, đối với mức giảm trừ gia cảnh, nên áp dụng theo lương tối thiểu vùng mà Chính phủ công bố hàng năm để dễ thực hiện và sát với đời sống người dân.