Tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 40 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với tín dụng chính sách xã hội, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Xây dựng nghiên cứu gói tín dụng 30.000 tỉ đồng cho nhà ở xã hội (NOXH).
Gói tín dụng mới, cơ hội mới
Trong tổng số 30.000 tỉ đồng, có 15.000 tỉ đồng lấy từ nguồn phát hành trái phiếu Chính phủ, còn lại lấy từ nguồn ngân sách địa phương ủy thác. Khác với gói 120.000 tỉ đồng đang triển khai lấy nguồn vốn từ các ngân hàng thương mại, gói 30.000 tỉ đồng này được lấy từ ngân sách Nhà nước.
Nhiệm vụ mới của Bộ Xây dựng diễn ra trong bối cảnh, sau hơn 1 năm triển khai kết quả giải ngân gói 120.000 tỉ đồng vẫn rất thấp, mới được hơn 1%, tương đương 1.234 tỉ đồng. Cụ thể, 1.202 tỉ đồng được giải ngân cho chủ đầu tư của 12 dự án, còn lại người mua nhà. Bên cạnh 4 ngân hàng quốc doanh, gói này mới có thêm sự tham gia của 4 ngân hàng thương mại với số tiền 5.000 tỉ đồng/đơn vị, nâng tổng giá trị gói lên 140.000 tỉ đồng.
Giới chuyên gia nhận định, việc chậm giải ngân gói 120.000 tỉ đồng sẽ ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành đề án đến năm 2030 xây một triệu căn NOXH. Trong giai đoạn 2021 – 2025, cả nước mới hoàn thành hơn 30.000 căn, đạt gần 10% kế hoạch.
Trước đó, hồi tháng 6/2013 cũng có một gói tín dụng cho vay hỗ trợ nhà ở trị giá 30.000 tỉ đồng lấy từ nguồn tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) với mức lãi suất tối đa 5%/năm, thời hạn vay 15 năm đối với khách hàng cá nhân.
Trong đó, 70% ngân sách gói hỗ trợ được dành cho những người thuê, mua, thuê mua NOXH và thuê mua nhà ở thương mại có diện tích nhỏ hơn 70m2 có giá bán dưới 15 triệu đồng/m2; chủ đầu tư dự án NOXH và thương mại chuyển đổi sang NOXH cũng thuộc diện vay ưu đãi với tối đa 30% còn lại.
Ban đầu lãi suất của các khoản vay đến tay người dùng được cố định ở mức 6%/năm nhưng sau khoảng 1 năm triển khai với tốc độ “ì ạch”, lãi suất gói vay được giảm xuống còn 5%/năm.
Từ thực tế gói vay đã triển khai và tiến độ của gói 120.000 tỉ đồng, giới chuyên gia cho rằng, gói 30.000 tỉ mà Chính phủ đang giao Bộ Xây dựng nghiên cứu là giải pháp cần thiết để tăng nguồn vốn trung và dài hạn cho phát triển NOXH nhưng cần đảm bảo mức lãi suất cho vay thấp, mới có thể thu hút người tham gia.
Vấn đề nằm ở lãi suất và thời hạn cho vay
Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, do một nửa gói vay đến từ nguồn vốn phát hành trái phiếu Chính phủ nên sẽ phụ thuộc vào lãi suất phát hành trái phiếu rẻ hay đắt. Khi phát hành trái phiếu sẽ phải cộng các chi phí quản lý để tính ra một mức lãi suất phù hợp.
Hiện, mức lãi suất của Ngân hàng Chính sách xã hội đang áp dụng cho các khoản vay là 6,6%, vẫn được xem là mức cao, nhưng với bối cảnh khó áp dụng được mức lãi suất dưới 5% như giai đoạn trước đây. Do vậy, ông Thịnh đánh giá, việc xây dụng gói tín dụng ưu đãi mới cho NOXH cần được tính toán kỹ lưỡng.
Tại một Hội nghị về tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NOXH diễn ra hồi đầu năm, đại diện Techcombank cũng đã đề xuất gói 30.000 tỉ đồng cho vay với lãi suất cố định 4,8%/năm trong vòng 5 năm như Ngân hàng chính sách xã hội. Đồng thời tạo cơ chế chung cho các ngân hàng thương mại tham gia, xem xét về khung tín dụng, bù đắp chính sách lãi suất và rủi ro.
Đồng quan điểm, ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP. HCM (HoREA) nhận định, phát hành trái phiếu Chính phủ là phương thức huy động vốn dài hạn từ xã hội cả trong và ngoài nước để thực hiện chương trình phát triển NOXH, đáp ứng nhu cầu ở của số đông người dân.
Tuy nhiên, trái phiếu Chính phủ sẽ được phát hành với lãi suất bao nhiêu để hút được nhà đầu tư. Lãi suất cho doanh nghiệp, tổ chức vay lại để xây dựng NOXH cũng cần cân nhắc ở mức phù hợp. Theo ông Châu, để hút người tham gia, lãi suất vay 4,8 – 5%/năm và thời hạn vay tối đa 25 năm, tương tự gói 30.000 tỉ trước đây là phù hợp.
Ông Châu nhận định, nguồn vốn mồi từ ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng. Thời gian triển khai gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỉ đồng trước đây đã cho thấy, với 1 đồng từ ngân sách cấp bù lãi suất, ngân hàng thương mại huy động thêm được 33 đồng từ nguồn vốn xã hội nên rất hiệu quả.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Hùng – Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, gói tín dụng 30.000 tỉ đồng cho NOXH mới này tương tự với chính sách trước đây của Ngân hàng chính sách xã hội là phù hợp trong bối cảnh cần có thêm nguồn lực để hỗ trợ phát triển NOXH. Đối với gói vay này, nếu áp dụng theo mức lãi suất 6,6% của Ngân hàng chính sách xã hội và thời hạn cho vay từ 10-15 năm là hợp lý.