Mặt bằng lãi suất huy động tiếp tục tăng nhằm thu hẹp chênh lệch giữa số dư tiền gửi và dư nợ tín dụng, đồng thời nâng sức cạnh tranh của kênh tiết kiệm so với các kênh đầu tư khác. Từ đầu tháng 12/2024, 12 ngân hàng đã tăng lãi suất tiết kiệm, với mức cao nhất vượt 7%/năm cho kỳ hạn dài.
Lãi suất huy động sẽ kéo lãi suất cho vay tăng
Trước thực tế này, TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, sự tăng lãi suất huy động của một số ngân hàng trong thời gian qua chắc chắn sẽ kéo theo lãi suất cho vay tăng.
Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, nhu cầu vốn tăng mạnh vào cuối năm đã khiến các ngân hàng phải nâng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi, từ đó đáp ứng nhu cầu tín dụng ngày càng cao.
Thực tế, lãi suất cho vay đã bắt đầu tăng, với một số ngân hàng công bố mức lãi suất cho vay bình quân trong tháng 11 cao hơn so với tháng trước. Cụ thể, lãi suất cho vay bình quân của PGBank đang ở mức 7,32%/năm, tăng 0,25% so với tháng 10; BIDV là 5,67%, tăng nhẹ so với mức 5,62%/năm của tháng trước.
Hay tại Eximbank, lãi suất cho vay bình quân 6,89%/năm, tăng nhẹ so với mức 6,86%/năm. Lãi suất cho khách hàng cá nhân đạt 7,54%/năm, doanh nghiệp 6,03%/năm; ngân hàng Kiên Long là 8,42%/năm, tăng nhẹ, chênh lệch với lãi suất tiền gửi là 3,07%/năm; lãi suất cho vay bình quân của ngân hàng Việt Á là 9,43%/năm, tăng 0,17% so với tháng 10, với chênh lệch lãi suất cho vay và huy động đạt 4,01%.
Trước đó, NHNN cũng cho biết lãi suất cho vay bình quân trên thị trường dao động từ 6,7-9,1%/năm, trong đó lãi suất ngắn hạn cho lĩnh vực ưu tiên chỉ khoảng 3,8%/năm, thấp hơn mức trần 4%/năm theo quy định.
Tuy nhiên, ở góc nhìn khác, TS. Võ Trí Thành dự báo lãi suất cho vay có thể tăng nhẹ trong ngắn hạn theo chu kỳ kinh doanh, nhất là trong bối cảnh một số ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản và việc đầu tư dài hạn của doanh nghiệp vẫn phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng, nhưng về lâu dài lãi suất sẽ giảm.
Mặc dù lãi suất hiện tại được cho là phù hợp, nhưng thị trường vẫn kỳ vọng lãi suất cho vay sẽ tiếp tục giảm để hỗ trợ nền kinh tế. Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu NHNN kiểm soát chặt chẽ lãi suất huy động của các ngân hàng và thực hiện các biện pháp giảm lãi suất cho vay nhằm giúp đỡ người dân và doanh nghiệp.
Nhưng mức độ sẽ không quá mạnh
Liên quan đến vấn đề này, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc điều hành lãi suất cho vay hiện nay đang gặp nhiều khó khăn, do tác động từ cả thị trường quốc tế lẫn tình hình trong nước. Biến động của đồng USD và những căng thẳng về cung cầu ngoại tệ đã khiến NHNN phải ưu tiên ổn định tỷ giá. Nếu lãi suất cho vay giảm mạnh, có nguy cơ làm tỷ giá tăng cao, gây mất ổn định kinh tế vĩ mô và tạo tâm lý lo ngại cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, NHNN khẳng định sẽ tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng cắt giảm chi phí hoạt động để duy trì sự ổn định hoặc giảm nhẹ lãi suất cho vay, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế.
Nhiều chuyên gia kinh tế cũng nhận định, nếu tỷ giá tiếp tục tăng, mục tiêu giảm lãi suất cho vay của Chính phủ và NHNN sẽ gặp khó khăn. Thậm chí, có thể phải nâng lãi suất để làm giảm áp lực lên tỷ giá. Hơn nữa, tỷ lệ nợ xấu gia tăng cũng tạo thêm sức ép lên hệ thống ngân hàng, khiến các ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro, điều này làm giảm lợi nhuận và hạn chế khả năng giảm lãi suất cho vay.
Theo đó, áp lực tăng lãi suất cho vay vẫn tồn tại, đặc biệt khi hệ thống ngân hàng đối mặt với vấn đề thanh khoản do tín dụng tăng mạnh. Nền kinh tế dự báo sẽ phục hồi mạnh mẽ từ cuối năm 2024 sang năm 2025, thúc đẩy nhu cầu tín dụng tăng nhanh, nhưng điều này cũng có thể làm gia tăng sức ép lên lãi suất cho vay.
Do đó, các chuyên gia dự báo, lãi suất cho vay năm 2025 có thể tiếp tục tăng nhưng mức độ sẽ không quá mạnh để phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ và NHNN về việc giảm mặt bằng lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp. Tương tự, các chuyên gia của Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS) cũng đưa ra dự báo, lãi suất cho vay sẽ tăng từ 0,5 - 0,7 điểm % vào năm 2025, nhưng dư địa tín dụng dồi dào trong thời gian qua đã thúc đẩy sự cạnh tranh trong tăng trưởng tín dụng giữa các ngân hàng, giúp giữ lãi suất cho vay ở mức thấp.
VCBS cho rằng, lãi suất cho vay của nhóm ngân hàng nhỏ sẽ giảm chậm trong quý IV/2024 và có thể cải thiện trong năm 2025 khi khách hàng bắt đầu quay lại trả nợ. Trong khi đó, lãi suất cho vay của các ngân hàng quốc doanh và các ngân hàng tư nhân lớn có thể cải thiện sớm hơn nhờ vào chất lượng tài sản tốt.
Đồng quan điểmGS-TS. Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, cho rằng biên lãi ròng (NIM) của các ngân hàng đang ngày càng thu hẹp, vì các ngân hàng phải tiếp tục tăng lãi suất huy động để thu hút vốn phục vụ nhu cầu kinh doanh cuối năm và duy trì sự cạnh tranh với các kênh đầu tư khác. Trong khi đó, lãi suất cho vay vẫn duy trì ở mức thấp. Nếu lãi suất cho vay tiếp tục giảm, NIM của nhiều ngân hàng có thể giảm xuống dưới 3%.
